Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Қурилишда кўп ишлатиладиган игнабаргли дарахтларга — кара- 
гай, тилоғоч, қорақарағай киради. Япроқли дарахтларга эса, эман, 
оққайин, қорақайин, терак, жўка кабиларни киритиш мумкин. 
Игнабаргли дарахтлар ўзларининг хоссаларига кўра юқори сифат­
ли, танасининг тўғри ва тик ўсиши билан фарқ қилади. Япроқли 
дарахтларда бунинг акси, шунинг учун табиатда кўп тарқалган бўли- 
шига қарамай қурилишда игнабарглиларга нисбатан 10— 16 %гина
ишлатиладиГ
Дарахтларни қуйидагича бўлакларга 
бўлиш мумкин: шох-шабба ва бутоқлар, 
тана ҳамда илдиз. Ёғоч ашёларнинг асо- 
сий қисми — 50— 60 %и дарахт танасидан, 
5 —20 %и илдиз, 4 — 15 %и шох-шабба ва 
Суюқлардан ишланади. Дарахт танасининг
4.1-расмда кўрсатилган катталаштирилган 
кесимига назар солинса, унинг макроту- 
зилишини кўриш мумкин.
М акроскоп ик тузилиш ни ўрганиш 
жараёнида дарахт пўстлоғининг ранги ва 
сиртига баҳо берилади. Бунда дарахт та­
насинин г кўриниш и, ўзаги ва йиллик 
ҳалқа қатламларининг сони, эски ва янги 
ёғочларнинг бир-биридан фарқи, смола 
йўлларининг ўлчамлари, ёғочнинг текс- 
тураси ва бошқалар аникданади.
Дарахт танаси асосан кўндаланг, бўй- 
лам а (радиал — диаметри бўйича) ва
4.
/-/юсм.Дарахт танасининг 
кесими:
1 — кўндаланг; I I — радиал;
I I I — тангенциал;
/ — йиллик ҳдлқэлари;
2  — ўэак нурлари.
76

---

тангенсиал йўналишда ўрганилади. Тананинг кўндаланг кесими кат- 
талаштирилганда унинг қуйидаги асосий қисмларини кўриш мум­
кин: пўстлоқ, уямбий пўстлоқ ости ва ўзак. Пўстлоқ ўлик ҳужай-