Ў з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й ва ў рта м а Х су с т а ъ л и м в а з и р л и г и

Баланснинг пассив томонининг биринчи бўлими “Ўз маблағларнинг
манбалари” деб аталиб, унга устав капитали, қўшилган капитал, резерв капитали,
тақсимланган фойда, мақсадли тушумлар ва фондлар, келгуси давр сарфлари ва
тўловлари учун резервлар, келгуси давр даромадлари модцаларидан ташкил топган
бўлса, унинг иккинчи бўлими 
“Мажбуриятлар” бўлимида эса узок ва қисқа
муддатли кредит ва карзлар, харидор ва буюртмачилардан олинган бўнаклар,
кредиторлар, мол етказиб берувчилар, бюджет бўйича, меҳнатга ҳақ тўлаш бўйича,
ижтимоий сугурта ва таъминот бўйича, шуъба, уюшма корхоналари бўйича карзлар
ва бошкд кредиторлар каби модцалардан иборатдир. Шундай килиб, юқорида
кўрсатиб ўтилган баланснинг актив ва пассив томонларидаги бўлимлари
моддаларининг жамларининг ўзаро тенглиги бухгалтерия балансининг тузилишини
ифодалайди.
3-§. ХЎЖАЛИК ОПЕРАЦИЯЛАРИ ТАЪСИРИДА 
БАЛАНСДА РЎИ БЕРАДИГАН УЗГАРИШЛАР
Ҳозирги даврда корхона ва ташкилотлар мулк шаклидан катьий назар
ишлаб чикаришни ташкил килишда ёки бошқа хўжалик жараёнларини олиб
боришда маблаглар ҳаракатини кузатиб боради. Ҳар бир хўжалик муомаласи уз
навбатида маблаглар ҳолатининг ўзгаришига олиб келади. Бухгалтерия балансида
шундай ўзгаришлар амалга ошириладики, улар бир вақтда маблаглар жойланиши
ва уларнинг манбаларининг ўзгаришига олиб келса, иккинчи бир ўзгариш баланс
бир бўлимидаги модцалар ичида амалга оширилади. Бухгалтерия балансида хужалик
муомалалари таъсирида рўй берадиган ўзгаришларни яққол кўриб чиқиш учун,
куйидаги хўжалик муомалаларини мисол қилиб олишимиз мумкин.
Биринчи муомала: банкидаги хисоб-китоб счетидан кассага чек орқали
20000 сўм пул олинди. Бу муомалага асосан ташкилот ҳисоб-китоб счётидаги
кўрсаткич олинган пул суммасига камайган бўлса, бир вақт ичида кассадаги пул