£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а

O‘zbekistonning geosiyosiy o‘rni O’zbekiston xalqaro aloqalarni yo’lga qo’yish nuqtai

 

nazaridan va o’z taraqqiyot istiqbollari jihatidan qulay jug’rofiy-strategik imkoniyatlarga 

ega.

 

•  Qadim  zamonlarda  Sharq  bilan  G’arbni  bog’lab  turgan  Buyuk  ipak  yo’li 

O’zbekiston xududi orqali o’tgan. Bu erda savdo yo’llari tutashtan, tashqi aloqalar 

hamda typli madaniyatlar tutashib bir-birini boyitgan. Bugungi kunda ham Evropa 

va  Osiyoni  bog’laydigai  yo’llar  Markaziy  Osiyodan,  uning  o’rtasida  joylashgan 

O’zbekistondan o’tmoqda. 

•  Markaziy  Osiyoda  jug’rofiy-siyosiy  jihatdan  markaziy  o’rin  tutgan  O’zbekiston 

ushbu mintaqada kuchlar nisbati va muvozanatini saqlash, barqarorlikni ta’minlash,   

hamkorlikni   mustahkamlash imkoniyatlariga ega. 

•  O’zbekiston Markaziy Osiyoning transport, energetika, suv tizimi markazida 

joylashgan.

 

354

 

---

•  Aholi  soni,  ilmiy-texnikaviy  va  boshqa  imkoniyatlari  jihatidan  mintaqada  etakchi 

o’rida turadi. 

•  Tabiiy-iqlim  sharoiti  qulay,  ulkan  mineral-xomashyo  zahiralari  va  strategik 

materiallarga  ega,  dexqonchilik  madaniyati  rivojlangan,  oziq-ovqat  bilan  o’zini 

ta’minlashga qodir. 

•  O’zbekiston  sanoatning  bazaviy  va  zamonaviy  tarmoqlariga  ega,  o’zini  neft,  gaz, 

rangli metallar bilan ta’minlabgina qolmay, ularni eksport qilish imkoniyatiga ega. 

•  Yurtimizning  jahonga  mashhur  boy  ma’naviy  merosi  bor,  shu  tufayli  insoniyat 

tsivilizaliyasida  salmoqli  o’rin  egallab,  dunyoning  ma’naviy  va  siyosiy 

jarayonlariga ta’sir o’tkazish salohiyatga ega. 

Jug’rofiy-siyosiy jihatdan O’zbekistonda qiyinchiliklar tug’diruvchi omillar ham 

mavjud. Jumladan:

 

•  O’zbekiston  o’zining  jug’rofiy-siyosiy  holati  jihatidan  kollektiv  xavfsizlik  tizimi 

izchil yo’lga qo’yilmagan mintaqada joylashgan. O’zbekiston fors ko’rfazi, Kaspiy 

dengizi  havzasi  va  Tarim  havzasining  neft  va  gazga  juda  boy  konlari  joylashgan 

yarim  xalqaning  strategik  markazida  joylashgan.  Shu  boisdan  bu  hududda  butun 

dunyoda  energiya  taqchilligi  sharoitida  ko’pgina  yirik  davlatlar  va  bizga  qo’shni 

davlatlarning geografik manfaatlari bir-biri bilan kelishmasligi kuzatilmoqda. 

•  Yana bir noqulaylik shundan iboratki, O’zbekistonni etnik, demografik, iqtisodiy va 

boshqa muammolar yuki ostida qolgan mamlakatlar kurshab turibdi. Buning ustiga, 

yurtimiz  mintaqadagi  diniy  ekstrimizm,  etnik  murosasizlik,  narkobiznes  va  har  xil 

tashqi  kuchlar  tomonidan  rag’batlantirib  kelinayotgan,  ichki  mojaro  avj  olgan 

Afgoniston kabi beqarorlik o’chog’i bilan chegaradosh. 

•  Sovetlar  davrida  Markaziy  Osiyoda,  jumladan,  O’zbekistonda  kommunikatsiyalar 

nomaqbul 

ravishda 

shakllantirilgan. 

Janubiy 

yo’nalishda 

transport 

komunikatsiyalari  amalda  rivoj  topmagan.  O’zbekiston  bevosita  dengizga  chiqa 

olmaydigan,  buning  ustiga  dengiz  bandargohlaridan  eng  uzoqda  joylashgan 

mamlakat.  Bu  bir  necha  davlatlar  hududidan  o’tadigan  olis  yo’l  bo’lib, 

O’zbekistonning  iqtisodiy  aloqalarini  chegaralaydi,  yuk  tashishni  qimmatlashtirib, 

mahsulotlarning raqobatga bardosh berishiga salbiy ta’sir etadi. 

•  Suv  resurslarining  cheklanganligi,  ekologik  muammolar,  Orol  fojiasi  ham 

mamlakatimiz uchun noqulay omildir.