£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а

guruch zavodi, Qizilqiya, Xilkovo temir yo‘l shahobchalari shular jumlasidandir.

 

O’lkada  ayniqsa  paxtachilik  va  u  bilan  bevosita  bog’liq  bo’lgan  paxta  tozalash 

korxonalari  tez  sur’atda  o’sdi.  Bu  Markaz  to’qimachilik  sanoatining  o’zbek  paxtasiga 

talab-ehtiyoji ortib borayotganiga ko’p jihatdan bog’liq edi.

 

Natijada  paxta  ekiladigan  maydonlar  1924  yilda  1921  yilga  nisbatan  3  barobar 

ko’paydi.  Ishlab  turgan  sanoat  korxonalari  soni  144  taga  etdi.  Birgina  paxta  tozalash 

sanoatida yalpi maxsulot ishlab chiqarish 1923 yildagi 23,9 mln. so’mlikdan 1924 yilda 

57,8  mln.  so’mga  etdi.  Bundan  ko’rinadiki,  yangi  iqtisodiy  siyosat  asosida  Turkiston 

sanoati tiklanib sezilarli darajada rivojlana boshladi.

 

Biroq  partiya  va  sovet  hukumati  yangi  iqtisodiy  siyosat  Turkistonda  sinfiy 

kurashning  keskinlashuviga  olib  kelmoqda,  mahalliy  boylar,  milliy  burjuaziya  qoldiqlari, 

yirik savdogarlar, musulmon ruhoniylari va boshqa ekspluatator unsurlar jonlanmoqda, 

deb  ularga  qarshi  mafkuraviy  tashviqot  va  targ’ibot  ishlarini  kuchaytirib  yubordi. 

Jumladan, RKP(b) XII s’ezdida (1923) Buxoro va Xivada turkman va qirg’izlarga qarshi 

«o’zbek shovinizmi» mavjud, deb qayd etishgacha borildi. Bu asossiz da’vo va e’tirozlar 

o’lkada milliy nizolarni keltirib chiqarishdan boshqa narsa emas edi.

 

Bu xol asta-sekinchilik bilan o’lkada yangi iqtisodiy siyosat yo’lidan chekinishga 

olib keldi. Dehqonga berilgan imtiyozlar qaytarib olindi. Ular qishloq xo’jalik artellariga 

birlashtirila  boshlandi.  Sanoatni  milliylashtirish  jarayoni  avj  oldirildi.  Ayniqsa  20-

yillarning  oxirlariga  kelib  ittifoqning,  shu  jumladan,  O’zbekistonning  ijtimoiy-siyosiy  va 

iqtisodiy-madaniy  hayotida  ma’muriy-buyruqbozlik  boshqaruvi  tizimining  kuchayishi 

natijasida yangi iqtisodiy siyosat o’z mazmuni va mohiyatini tobora yo’qota bordi.