rivojlantirildi, yangi tarmoqlar yaratildi. 1941 yil oxirlarida O’zbekistonning 300
chiqarishni keskin oshirishni talab qildi. O’zbekiston partiya va hukumati Ittifoq
hukumatiga xat yo’llab bu muammoni hal etishda ko’mak so’radi. Tez orada
«O’zbekiston SSRda beshta gidroelektr-stantsiya qurilishi to’g’risida» qaror
qabul qildi. O’zbekistonda metallurgiya zavodi qurish, ko’mir va neft qazib
1943 yilda O’zbekistonda eng yirik gidroelektrstantsiya - Farxod GESi qurilishi
umumxalq qurilishiga aylandi, binokorlik ishlari xashar yo’li bilan bajarildi. 10 oylik
GESlar ishga tushirildi. O’zbekistonda elektr energiyasi ishlab chiqarish qariyb 2,5
baravarga, ya’ni 1940 yilgi 462 mln kilovatt soatdan 1945 yilda 1187 mln kilovatt soatga
ko’paydi. Urush davrida «Angrenugol» ko’mir konida yana uchta shaxta va ochiq usulda
ko’mir qazib olinadigan kar’er bunyod etildi. O’zbekiston va Qirg’iziston chegarasida
Qizilqiya ko’mir koni foydalanishga topshirildi.
1940 yilda O’zbekistonda atigi 3,4 mln tonna ko’mir qazib olingan bo’lsa, 1945
yili 103 mln tonna, ya’ni 30 marta ko’proq ko’mir qazib olindi.
Neft maxsulotlari ishlab chiqarishni keskin ko’paytirish tadbirlari ko’rildi. Neft-
geologiya qidiruv tresti, neft tarmog’i qurilish montaj tresti, neft qazib oluvchi 2 ta trest,
neft qazib chiqarish asbob-uskunalarini ta’mirlash zavodi, neft mashinasozligi zavodi
barpo etildi. Farg’ona vodiysida ishlab turgan «Andijon», «Polvontosh», «Changartosh»,
«Chimyon» neft konlarida mahsulot ishlab chiqarish kuchaytirildi. Yangi neft konlari,
neftni haydash zavodi ishga tushirildi. Urush yillarida Respublikada neft ishlab chiqarish
4 marta ko’paydi va 1945 yilda 478 ming tonnadan ortdi.
G’arbdan ko’chirib keltirilgan zavodlar bazasida 16 ta stanoksozlik, to’qimachilik va
mashinasozlik korxonalari tashkil etildi. Urushdan oldin qurilgan respublikamizdagi
ko’pgina zavodlar ham turli harbiy asbob-uskunalar, mashinalar, jangovar texnika ishlab
chiqarishga moslab qayta qurildi.
O’zSSR XKS 1942 yil 17 iyunda Bekobodda metallurgiya zavodi qurish
to’g’risida qaror qabul qildi. Metallurgiya zavodini qurish butun respublika
mehnatkashlarining zarbdor ishiga aylandi. Sanoat korxonalari zarur mutaxasislar bilan,
kolxoz va sovxozlar ishchi kuchi bilan ta’minlashdi. Zavod qurilishida 30 mingdan
ko’proq kishilar ishtiroq etdilar. O’zbekistonning birinchi metallurgiya zavodi 1944 yil 5
mart kuni dastlabki metall mahsulotlarini bera boshladi va tez kunlarda zavodning
birinchi navbati, 1945 yil fevraldan ikkinchi navbati ishga tushirildi.
Geologik-qidiruv ishlari natijasida ko’plab qora va rangli metall konlari ochildi.
Urush yillaridayoq Langar, Ingichka, Qo’ytosh, Qoratepa, Olmaliq rangli metall konlari,
Oqtosh boksit koni o’zlashtirildi. Ulardan qazib olingan volfram, molibden, mis, alyumin
va boshqa mahsulotlarni qayta ishlash bilan bog’lik korxonalar qurildi.
Urush yillarida kimyo, qurilish materiallari sanoati, to’qimachilik va poyabzal
sanoati, oziq-ovqat sanoati, mahalliy sanoat tarmoqlarini rivojlantirish tadbirlari amalga
oshirildi. Faqat 1943 yilda 12 ta yog’ zavodi, 3 ta paxta tozalash zavodi, 4 ta qand va 4 ta
konserva zavodlari qurilib ishga tushirildi.
Urush yillarida O’zbekistonda hammasi bo’lib 280 ta yangi sanoat korxonalari
qurilib ishga tushirildi. Sanoatning yangi tarmoqlari - aviatsiya, stanoksozlik, og’ir
mashinasozlik, qora va rangli metallurgiya va boshqa tarmoqlari vujudga keldi.
Sanoatchilarimizning fidokorona mehnati tufayli O’zbekiston Sovet Armiyasining
qurol aslahaxonasiga aylandi. O’zbekiston frontga 2090 samolyot, 17342 aviamotor,
2318 ming aviabomba, 1,7 mingdan ortiq minomet, 22 mln mina, 560 ming snaryad,
milliontacha granata, 330 ming parashyut, harbiy ehtiyojlar uchun 100 ming km dan
ortiq maxsus sim, 125 ming km telefon kabellari va boshqa mahsulotlar etkazib berdi. Bu
o’zbekistonliklarning fashist bosqinchilarini tor-tor etishga qo’shgan ulkan hissasi
sifatida jahon tarixidan munosib o’rin oldi.
Do'stlaringiz bilan baham: