£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а

5. 1946-1985 yillarda Respublika sanoati, uning bir tomonlama

 

rivojlantirilishi

 

Tiklanish Urushdan keyingi yillarda O’zbekistonda sanoatni tiklash va rivojlantirish

 

hukmron  Markaz  oliy  manfaatlaridan  kelib  chiqilib,  uning  «sotsializm  va  kommunizm 

jamiyati»  qurishdan  iborat  bosh  strategik  vazifalari,  dasturiy  rejalariga  asoslanib  hamda 

O’zbekistoning boy xomashyo va mineral resurslaridan maksimum foyda olishni ko’zlab 

bu sohaga e’tibor qaratib borilgan.

 

O’zbekiston  iqtisodiyoti  va  uning  muhim  bo’g’ini  sanalgan  sanoati  urushdan 

keyingi 1946-1950 yillarda tiklandi va rivojlanib bordi. 1946-1950 yillarda 150dan ziyod 

yangi  sanoat  korxonalari  qurilib  ishga  tushirildi.  Quvvatiga  ko’ra  SSSRda  uchinchi 

o’rinda  turuvchi  Farxod  GESning  birinchi  va  ikkinchi  navbatlari  qurib  bitkazildi.  1-

Oqqovoq,  1-Bo’zsuv,  2-Bo’zsuv  va  boshqa  gidroelektr  stantsiyalar  qurildi.  Qora 

metallurgiya sanoati rivojlandi. O’zbek metallurgiya kombinatining «300» prokat stani va 

yubqa  listli  «700»  prokat  stani  qurildi,  marten  va  prokat  tsexlari  loihada  belgilangan 

quvvatga  etdi.  «Toshselmash»,  «O’zbekselmash»,  «Chirchiqselmash»,  Samarqandagi 

«Krasniy  dvigatel»  va  boshqa  zavodlar  paxtachilik  bilan  bog’liq  mashinalar  ishlab 

chiqarishni keng yo’lga qo’ydilar. 1950 yilda 4803 ta chigit seyalkalari, 7784 ta traktor 

kultivatorlari tayyorlandi. 1950  yilda 4641 ta SX-40 paxta terish mashinalari tayyorlandi. 

Paxta tozalovchi mashinalar ishlab chiqarish 1946 yilda 363 ta bo’lgan bo’lsa, 1950 yilga 

kelib ularning soni 1251 taga etdi.

 

Shuningdek yoqilg’i sanoati tiklandi va rivojlandi. Farg’ona vodiysida Moylisoy, 

Shahrixon,  Surxondaryoda  Kokaydi  va  Lalmikor  neft  konlari  ochilib  foydalanishga 

topshirildi. Oltiariq neftni haydash zavodi kengaytirildi. Neft ishlab chiqarish 1950 yilda 

respublikada 163 mln. tonnadan oshib ketdi. Polvontosh-Asaka gaz quvuri qurildi.

 

236

 

---

Engil sanoat o’sib bordi. Farg’ona va Qo’qonda yangi to’qimachilik kombinatlari, 

Toshkentda trikotaj fabrikasi, Buxoro, Samarqand va Namanganda ip yigirish fabrikalari 

qurilib ishga tushirildi. Agar 1941 yilda 107 mln. metr ip-gazlama ishlab chiqarilgan 

bo’lsa, 1950 yilda 161 mln. metr ip-gazlama tayyorlandi.

 

1950-1985  yillar  O’zbekiston  tarixidagi  murakkab  davrlardan  biridir.  Bir 

tomondan,  O’zbekiston  xalqining  fidokorona,  bunyodkorlik  mehnati  tufayli 

Respublika iqtisodiyoti anchagina rivojlandi. Ikkinchi tomondan, sobiq Ittifoqda 

hukumron  bo’lgan  totalitar  tuzum,  ma’muriy  buyruqbozlikning  kuchayishi 

natijasida  ijtimoiy,  iqtisodiy  va  manaviy  hayotda  bir  qator  muammolar,  nohush 

xolatlar to’planib borib pirovardida inqirozli vaziyatni keltirib chiqardi.