§. Xarajatlar to’g’risida umumiy tushuncha

-bevosita ishlab chiqarish xarajatlari

-muomala xarajatlari

(1-chizma). Tovar birligining qiymatida ishlab chiqarish xarajatlari faqat uning bir qismini tashkil qiladi. Ishlab chiqarish xarajatlari tovar qiymatidan foyda miqdoriga kam bo’ladi. Muomala xarajatlari tushunchasi tovarlarni sotish jarayoni bilan bog’liq bo’lib, shu tovarlarni ishlab chiharuvchidan olib, iste'molchiga yetkazilguncha ketadigan sarflarga aytiladi.

Ular ikki guruxga bo’linadi:

-qo’shimcha muomala xarajatlari

-sof muomala xarajatlari.

Tovarlarni o’rash, qadoqlash, saralash, transportga ortish, tashish va saqlash xarajatlari qo’shimcha muomala xarajatlari hisoblanadi. Muomala xarajatlarining bu turlari ishlab chiqarish xarajatlarining davomi hisoblanib, tovar qiymatiga kiradi va uning qiymatini oshiradi. Xarajatlar tovarlar sotilgandan keyin olingan pul tushumi summasidan qoplanadi.

Amortizatsiya va h.k

Yonilg’I va moylash materiallariga

Ish haqi

Xom ashyo xarajatlari

Ishlab chiqarish xarajatlari

UMUMIY

XARAJATLAR

1-chizma. Xarajatlarning namoyon bo’lish sohasiga ko’ra turkumlanishi.


Muomala xarajatlari





Sof muomala xarajatalari





Qo’shimcha muomala xarajatlar

10