*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

1.
 
MENEJMENTNING FAN SIFATIDA SHAKLLANISH 
EVOLYUSIYASI 
Menejment  nazariyasining  dastlabki  kurtaklari  qadim  zamonlarga  borib 
taqaladi,  G.Y.  Sezar
7
,  A.  Makedonskiy
8
, Turkistonda esa o‘rta asr davrida A. 
Temur hukmronligi vaqtidan boshlab shakllana boshlagan. Dastlabki paytlarda 
u oddiy bo‘lib, asosan harbiy tavsifga ega edi.
 
0‘sha  davr  menejerlari  harbiy  intizomni  o'matish  maqsadida  odamlami 
jazo bilan qo‘rqitish, har qanday buyruq va farmonlarga so‘zsiz itoat etish kabi 
usullami  qoilaganlar.  Bunday  boshqaruvga  mehnat  resurslaridan  foydalanish, 
ulardan  iloji  boricha  ko‘proq  qo‘shimcha  qiymat  undirishning  g‘oyatda 
samarali  usuli,  deb  qaralgan.  A.  Temur  davrida  markazlashgan,  intizomli 
davlatning  barpo  etilganligiga  ham  Soxibqironning  o‘z  qo‘l  ostidagilami 
“
qo'rquv bilan umid o'rtasida ushlash
” bo'yichaboshqargani sabab bo‘lgan.
 
Kapitalizm tuzumining boshlang‘ich davrida tadbirkor - mulk egasi ishlab 
chiqarishni  o‘zining  shaxsiy  tajribasiga  tayanib  boshqargan.  XVIII  asming 
oxirlarida  Angliyada  bo‘lgan  sanoat  inqilobi  boshqaruvga  bo‘lgan  qiziqishni 
yanada kuchaytiradi. Boshqaruv xodimlarini tayyorlashga alohida e’tibor berila 
boshlandi.
                     
7
 
Gay  Yuliy  Sezar(e.o.  100  yiining  12  iyulida  Rimda  tug‘ilgan).  40  yoshida  u  davlat  boshqaruvidagi  eng  muhim  mansabdor 
shaxslardan biri, ya’ni konsul bo‘lgan.[JVlanba: http:/7istoria-mira.ru/lichnosti
/
gaj->’ulij-cezar/] 
8
 
Александр Македонский. Александр Македонский и успех в управлении людьми. [МапЬа: 
http 
J
 /кК'Г-гшЪ iographyart i cle/20] 

---

 
Ammo  XIX  asrning  ikkinchi  yarmi  va  XX  asr  chegarasida  texnika  va 
texnologiyaning  takomillashuvi,  ishlab  chiqarishning  keskin  o‘sishi 
boshqarishni  murakkablashtirib  yuboradi  va  uni  maxsus  bilimlami  talab 
etuvchi, faoliyatning maxsus sohasiga aylantirdi. Ushbu muammolami hal etish 
uchun  boshqaruv  sohasidagi  tajribani  umumlashtirish,  ishlab  chiqarish  va 
xodimlami boshqarishning samarali usullarini izlashga olib keldi.
 
Natijada  boshqaruv  to‘g‘risidagi  ilm,  fan  vujudga  keldi.  0‘sha  davrdan 
boshlab  to  bugungi  kunga  qadar  evolyusion  tarzda  rivojlangan  va  o‘nga 
tegishli hissasini qo‘shgan boshqaruv ta’limotining quyidagi to‘rtta yo‘nalishi 
keltirib o‘tilgan.