“ Tasdiqlayman ”

 

 

 

 

 

 

 

 

---

3.2. Kasb-hunar kolejlarida chizmachilik darslarining “Aksonometrik 

proyeksiyalar” mavzusiga Auto CAD dasturining uch o’lchamli modellash 

interfeysidan foydalanib samarali dars tashkil etish 

Birinchi navbatida “Ko’rinishlar” haqida umumiy ma’lumotlarni nazariy 

tarzda  o’quvchilarga  eslatib  o’tamiz.  Kuzatuvchiga  nisbatan  buyum  sirtidagi 

ko’rinadigan  qismlarni    tekisliklarda  tasvirlanishi  ko’rinishlar  deyiladi. 

Chizmalardagi proyeksiyalar ham ko’rinishlar deb ataladi. Ko’rinishlar chizmada 

GOST 2.305-68 ga muvofiq joylashtiriladi. 

Asosiy proyeksiyalar tekisligi sifatida kubning olti yog’i qabulqilingan, 

yoqlar tekisliklar bilan qo’shiladi va ular qutidagicha nomlanadi. 

 

1.  Asosiy  yoki  bosh  ko’rinish.  Bunda  buyumning  frontal  proyeksiyalar 

tekisligidagi tasviri ifodalanadi. Buyumning qolgan ko’rinishlari bosh ko’rinishga 

qarab  joylashtiriladi.  Bosh  ko’rinish  shunday  tanlanishi  kerakki,  buyum  haqida 

boshqa  ko’rinishlarga  nisbatan  ko’proq  ma’lumot  va  mumkin  qadar  to’laroq 

tasavvur berishi lozim. 

Ustdan  ko’rinish.  Bunda  buymning  gorizontal  proyeksiya  tekislikdagi 

tekislikdagi tasviri ko’rsatiladi, u bosh ko’rinishning ostida joylashtiriladi. 

---

Chapdan  ko’rinish  –  bosh  ko’rinishning  o’ng  tomonida,  o’ngdan 

ko’rinish  –  bosh  ko’rinishning  chap  tomonida,  pastdan  ko’rinish  –  asosiy 

ko’rinishning  yuqorisida  va  orqadan  ko’rinish  –  chapdan  ko’rinishning  o’ng 

tomonidanjoylashtiriladi.  Chizmada hamma ko’rinishlar proyeksion bog’lanishda 

bo’ladigan qilib joylashtirilishi zarur. 

2. Qo’shimcha ko’rinishlar. Bizga ma’lumki, har qanday chizma asosiy 

proyeksiyalar  tekisligiga  proyeksiyalanadi.  Agar  detallning  biror  qismi  asosiy 

proyeksiyalar  tekisligiga  o’zgarib  proyeksiyalansa,  uni  asosiy  proyeksiyalarda 

ko’rsatmaslik  ham  mumkin,  u  holda  yangi  qo’shimcha  tekislik  tanlashga  to’g’ri 

keladi.  Qo’shimcha  ko’rinish  asosiyproyeksiyalar  tekisligidan  birortasiga  ham 

parallel bo’lmagan qo’shimcha tekislikda ko’rsatiladi. 

Detalning 

asosiy 

proyeksiyalar 

tekisliklariga 

o’zgarib 

proyeksiyalanadigan  qismini  o’zgartirmasdan,  yangi  tanlangan  qo’shimcha 

tekislikka proyeksiyalanadigan qismi qo’shimcha ko’rinish   deb ataladi. 

O’quvchilarga “Ko’rinishlar” haqida umuiy ma’lumotni berib bo’lgach 

ularning olgan nazariy bilimlarini mustahkamlash uchun ularga topshiriq beramiz. 

Zamon  talabidan  kelib  chiqqan  holda  darslarda  zamonaviy  texnologiyalardan 

foydalanish  boshqa  oddiy  darslardan  ko’ra  o’quvchining  qiziqishini  darsni 

boshlamasdan  oldin  e’tiborini  tortadi.  Shu  sababli  men  AutoCAD  dasturi 

yordamida  chizilgan  variantlarni  PowerPoint  dasturiga  joylashtirib  darsga 

tayyorlangan hiolda olib kelishga qaror qildim.  

Mavzu  yuzasidan  olib  beradigan  tajriba-sinovimda  darsda  har  bir 

o’quvchi uchun alohida variant, topshiriq darsga oldindan rejalashtirilgan bo’lishi 

lozim.  Bunda  albatta  o’quvchini bilimiga,  o’zlashtirish,  ma’lumotni  qabul qilish 

tezligi va shunga o’xshash jihatlariga qaranb o’quvchilarga variantlar kompyuter 

orqali beriladi. (Buning uchun chizmachilik xonasi zamonaviy kompyuterlar bilan 

jihozlangan bo’lishi lozim).  

---

 

 

---

 

 

Ko’rib  turganingizdek  variantlar  PowerPoint  dasturiga  slayd  shaklida 

joylashtirilgan. Har bir o’quvchi uchun tayyorlangan slayd o’quvchilarga qo’yib 

beriladi.  Vazifa  berilgandan  so’ng  ma’lum  bir  vaqt  belgilanadi.  O’quvchilar 

vazifani  ishchi  qog’ozlariga  chizishni  boshlaydilar.  Muammoga  uchragan  yoki 

detalni  tasavvur  qolishga  qiynalgan  o’quvchilar  yordam  sifatida  keyingi  slaydni 

o’tkazib  ko’rishlari  mumkin  bo’ladi.  Mustaqil  tarzda  tushunchaga  ega  bo’lgan 

o’quvchi  ishini  davom  ettiradi.  Berilga  vaqt  tugagach  esa  ular  keyingi  slaydni 

o’tkazib  to’g’ri  javobni  ko’rish  imkoniyatiga  egabo’ladilar.  Bu  esa  o’quvchilar 

o’zlarini  o’zlari  tekshirishlari  hamda  uyda  ham  bundan  mustaqil  foydalanib 

Mavzu yuzasidan ko’nikmalarini oshirishlari imkoniyatini yaratadi. 

Vazifani  bajarib  bo’lgan  o’quvchi  osondan  qiyinga  qarab  borish 

maqsadida keyingi variant beriladi. Unda ham ish shu tartibda boradi.   

 

---

 

 

---