|
Uchinchi jih a ti.
F u qarolik jam iyati c h u q u r m a ’naviy, yuksak m a d a n iy
insoniy m u n o s a b a tla r zam iriga tayanadi. Bu ja m iy a tn in g m a ’naviy h a y o -
tida bir narsa ustuvorlik qiladi, y a ’ni inson benih o y a u lu g l a n a d i, u m u m
insoniy qadriyatlar e ’zozlanadi, ular m o ‘ta b a r va m u q a d d a s sanaladi.
Bunda inson n in g q a d r- q im m a ti, m e h r-o q ib a t, ahloqiy poklik, a d o la tp a r-
varlik va insonparvarlik kabi oliy qadriyatlar o d a m la r o ‘rtasidagi m u n o
sabatlarning belgilovchi m e zoni sifatida m ay d o n g a chiqadi.
D em o k ratik islohotlar davrida m a 'n a v iy atn i yuksaltirishga asosiy e ’ti
b o r qaratilayotgani bejiz em as. Z ero, m a ’naviyat — insoniyat ichki d u n -
yosining k o ‘zgusi, tafakkuri, ongi va fikr yuritish tarzining m a z m u n -
m ohiyatini aks ettiruvchi yuksak ijtimoiy qadriyatdir. Insoniyat ham ish a
ezgulikka, m a ’naviy barkam ollikka intilib yashaydi. Y urtim izd a am alga
oshirilayotgan tu b islohotlarning m uvaffaqiyati, m a m la k a tn in g yaqin kela-
jakdagi istiqboli ham y u rtlarim iz q a n d a y m avqeni egallashiga, q a n a q a
m a d a n iy - m a ’naviy va axloqiy qadriyatlarni sh io r qilib olishiga b o g ‘liq
b o ‘ladi‘.
F uqarolik ja m iy atid a erkinlik, q o n u n oldida b a rc h a n in g tengligi, ijti
m oiy ad o latn in g t a ’m inlanishi, h a m m a fu q aro la m in g ijodiy salohiyati va
iste’d o d in in g bevosita r o ‘yobga ch iqarilishiga im k o n iy a t yaratiladi.
F uqarolik jam iyati h u q u q va adolat m ezonlari bilan o ‘lchanadi. H u q u q
ja m iy a tn in g o ‘ziga xos “g u m anistik im perativ i” (insonparvarvarlik talabi),
ya’ni insoniy-ahloqiy qoidasi, m a ’naviy m a y o g ‘i b o ‘lib hisoblanadi.
F u q a ro la m in g o ‘zaro huqu q iy m unosabatidagi mavqeyi quyidagi prinsip-
lar asosida belgilanadi:
1) ja m iy atn in g h a r bir a ’zosi inson sifatida erkin va o zo d b o ii s h i ;
2) h a r b ir fuqaroning boshqa fuqaro bilan tengligi;
3) jam iyat h ar bir a ’zosining fuqaro m aqo m id ag i mustaqilligi.
O 'z b ek isto n mustaqillikni qo 'lg a kiritgach, suveren davlatchilikni
shakllantirishda m a d an iy atim iz sarchashm alariga, teran va ulkan m a ’-
1 0 a r a n g:
Karimov I.A.
O 'zb ek isto n buyuk kelajak sari. — Т ., 1998. 397-b.
542
XXIV B O B . JA M IY A T, DAVLAT, HU Q U Q : HOZIRGI R IVO JLAN ISH I VA ISTIQ BOLLARI
naviy m erosim izga m urojaat qilish, boqiy tarixiy o ‘tm ish im izd a mavjud
b o ‘lgan b a rc h a ezguliklarni yuzaga chiqarib, rivojlantirish borasida
beqiyos im k oniyatlar ochildi. 0 ‘tm ish ajdodlarim izning m a daniy va m a ’
naviy boyligi c h u q u r m u s h o h a d a etilib, ijtimoiy ongim izga singdirilm oq-
da, shu orqali biz b a rp o etayotgan yangi fuqarolik jam iyati m anfaatlariga
xizm at qilm o q d a. Biz sh u n ch ak i dem o k ra tik jam iyat em as, balki odil
d e m o k ra tik ja m iy at b a rp o e tm o q d a m iz . D avlatchiligim iz adolat p rinsip
lariga tayanadi. “ A dolatga intilish — xalqim iz m a ’naviy-ruhiy dunyosiga
xos eng m u h im xususiyat. A dolatparvarlik g ‘oyasi b u tu n iqtisodiy va ijti
m o iy m u n o s a b a tla r tizim iga singib ketishi, ijtimoiy k o ‘m aklashuv m exa-
n iz m id a o ‘z aksini topishi k e ra k ” '. M a ’n av iy -m ad an iy saviya past b o ‘lgan
ja m iy a td a adolat tantanasi h aqida gap h a m b o ‘lishi m u m k in em as. Biz
b a rp o etayotgan fuqarolik ja m iy atid a adolat, haqiqat va insonparvarlik
g‘oyalari ustuvorlik qilishi lozim. A dolat b o r jo y d a inson h a q -h u q u q la ri va
erkinliklari t o i a t a ’m inlanishiga um id b o g klash m um kin.
S h u n d a y qilib, fuqarolik jam iy atin in g quyidagi asosiy belgilari va
xususiyatlarini k o ‘rsatish m um kin:
1) Jam iy at va shaxs ehtiyojlari tizim ida faol ijobiy faoliyat va m e h n a t-
ning roli a lo h id a m a z m u n g a ega bo'lishi; m e h n a tg a asoslangan ijtimoiy
ehtiyoj va m a n fa atlar tizim ining q a ro r topishi;
2) ja m iy at m a z m u n in i, uning rivojlanish qonuniyatlari m ohiyatini
xususiy m ulkchilik m unosabatlari orqali belgilanishi;
3) xususiy m u lk b a rc h a m ulk shakllari qatori ravnaq topishi va uni
m u h o faz alash d a q o n u n n in g , davlat hokim iyatining alohida rol o 'ynashi;
4)
fu q a ro la m in g yuridik jih a td a n bir xil m a q o m g a egaligi va q o n u n
oldida tengligi, ja m iy a td a adolatli sud tizim ining q a ro r topishi va uning
fuqarolarni him oyalovchi p osbon idoraga aylanishi;
5) shaxsning xususiy hayoti va iqtisodiy faoliyatiga davlat aralashuvi-
ning q o n u n doirasida cheklanishi; huqu q iy davlatchilikning mavjud
b o ‘lishi;
1
Karimov I.A.
0 ‘zbekiston buyuk kelajak sari. - T. — 1998. 399-b.
543
DAVLAT VA H U Q U Q NAZARIYASI
6) shaxsning davlat hokim iyatiga nisbatan m ulkiy va iqtisodiy m u s
taqilligi;
7) davlat, davlat organlari va fuqarolar h u q u q n in g teng subyekti sifati
da m u n o sab atg a kirisha olishi, u lar sudda teng taraflar sifatida ishtirok eta
olishi; fuqarolar huquqlarini kafolatlash va ustuvor t a ’m inlash m e x a n iz m -
larining yaratilganligi;
8) fuqarolik jam iy atin in g tarkibiy institutlari, ju m la d a n fu q aro la m in g
o ‘zini o ‘zi boshqarish organlari tizim ining mavjudligi;
9) ja m iy atn in g yuksak m a ’naviy-m ad an iy va ahloqiy rivojlanganligi;
insonlar o ‘rtasidagi m u n o s a b a tla r o ‘zaro h u rm a t, iy m o n -in s o f doirasida,
shaxs qadrini e ’zozlash asosiga qurilganligi.
S h u n d ay qilib,
Do'stlaringiz bilan baham: | 
