" s h a r q " n a sh r iy o t -m a t b a a a k s iy a d o r L ik k o m pa n iy a si bosh t a h r ir iy a t I

birinchidan,

  davlat  va  huquq  nazariyasi  ijtimoiy  fanlar jumlasiga  kiruv- 

chi  huquqshunoslikning  tarkibiy  qismidir.  U  huquqshunoslikka  nisbatan 

xususiylik,  boshqa  ijtimoiy  fanlarga  nisbatan  esa  alohidalik  kasb  etadi;

ikkinchidan,

  davlat  va  huquq  nazariyasi  ham  boshqa  ijtimoiy  fanlar si­

ngari  jamiyat  ijtimoiy  ehtiyojlarining  mahsuli  sifatida  paydo  bo ‘lgan.  U 

boshqa  ijtimoiy  fanlar  bilan  birgalikda  davlat  va  huquqqa  tegishli  voqea- 

hodisalar  va  jarayonlarni  har  tom o nlam a  o ‘rganadi,  boshqa  fanlarning 

metodlaridan,  to ‘plagan  bilimlaridan  foydalanadi.  0 ‘z navbatida,  davlat va 

huquq  nazariyasi  ijtimoiy  fanlarni  davlat  va  huquqqa  oid  aniq  m a ’lum o t­

lar  bilan  ta ’minlab,  ularni  nazariy  va  amaliy  bilimlar  bilan  qurollantiradi;

uchinchidan,

  davlat  va  huquq  nazariyasi  huquqshunoslik  fani  orqali 

davlat  va  huquq  bilan  shug‘ullanayotgan  har  qanday  ijtimoiy  fan  sohasi- 

ning  ilmiy  tadqiqot  mavzusidan  munosib  o ‘rin  egallaydi.

28

---

I  В  О  В.  DAVLAT  VA  H U Q U Q   N A ZAR IYASIN IN G   PRED M ETI  VA  M ETODI

Davlat  va  huquq  nazariyasining  barcha  ijtimoiy  fanlar  bilan  aloqasi 

ikki  tom o nlam a  manfaatli  xususiyat  kasb  etadi.  Davlat  va  huquq 

nazariyasi  ijtimoiy  fanlarning  xulosalariga  asoslangan  holda  xilma-xil  fal- 

safiy,  tarixiy  materiallarni  umumlashtirib,  davlat  va  huquqning  vujudga 

kelishi  sabablari,  taraqqiyot  bosqichlari,  davlat  va  huquqning  mohiyati, 

m azm uni  va  shakllarini  ochib  beradi.  Ayni  vaqtda,  davlat  va  huquq 

nazariyasi  boshqa  ijtimoiy  fanlarni  takrorlamaydi,  balki  to ‘ldiradi.  Bu  hoi 

davlat  va  huquq  nazariyasi  o ‘z  mustaqil  predmetiga  va  xususiyatlariga  ega 

ekanligini  yana  bir  bor  tasdiqlaydi.  Bundan  yana  ham  keng  qamrovli 

xulosalar  chiqarish  mumkin.  CTzbekistonda  davlatchilikning  huquqiy 

asoslari  takomillashib  borishi,  huquqiy  madaniyat,  fuqarolarning  huquq 

va  erkinliklari,  huquqiy  t a ’lim  rivojlanib  borgani  sayin  davlat  va  huquq 

nazariyasi  ham da  barcha  ijtimoiy  fanlar  o ‘rtasidagi  aloqadorlik  hamda 

hamkorlik  kuchayib  boraveradi.

Davlat  va  huquq  nazariyasining  sohaviy  huquqiy fa n la r  bilan  nisbati.

 

Yuridik  fanlar —  ijtimoiy hodisa sifatida  davlat  va  huquqning tushunchasi, 

mohiyati,  tasnifi,  kelib  chiqishi,  rivojlanishi va  amal  qilinishining  umumiy 

va  maxsus  qonuniyatlari  to ‘g‘risidagi  huquqiy  bilimlar  tizimidir.

Barcha  yuridik  fanlar  diqqat  markazida  davlat  va  huquq  asosiy  o ‘rin 

egallaydi.  Ayni  paytda,  har  bir  yuridik  fan  davlat  va  huquqning  muayyan 

tomonlarini,  muayyan  jihatlarini  o ‘rganadi.  Shuning  uchun  huqu q­

shunoslik  fanlarining  har  bir  tarm og‘i  o ‘zining  mustaqil  predmetiga  ega. 

Davlat  va  huquq  nazariyasini  barcha  huquqiy  fanlar  bilan  birgalikda 

o ‘rganish  bu  fanning  predmeti,  ahamiyati  va  rolini  yanada  oydinlashtira­

di.  Barcha  yuridik  fanlarning  ham  o ‘rganish  sohasi  va  um um iy  obyekti  — 

davlat  va  huquqdir.  H ar  bir  sohaviy  huquqshunoslik  fani  davlat  va  huquq 

masalasiga  o ‘ziga  xos  yondashadi,  ularning  har  biri  o ‘zining  tadqiqot 

obyekti  va  predmetiga  ega.

Yuridik fa n la r quyidagi  tarzda  klassifikatsiya  (tasnif)  qilinadi: