Ҳ. Р. Очилов, Э. О. Тургунбоев жиноят ҳУҚУҚИ (умумий қисм)

 
1.2. Жиноят қонунининг тузилиши. 
Жиноят қонуни тизими Умумий ва Махсус қисмдан ташкил 
топган.

---

-13-
Умумий ва Махсус қисм ўз ўрнида бўлимлар, бўлимлар - 
боблардан, боблар - моддалардан ва моддалар эса, қисм ҳамда 
бандлардан иборатдир.
Жиноят қонуни Умумий қисми: 7 бўлим, 17 боб ва 1 - 96 
моддаларни ўз ичига олади. Жиноят қонунига киритиладиган ҳар 
қандай ўзгартиш ва қўшимчалар Жиноят қонуни тизимига таъсир 
этмайди. Янги киритиладиган боб, норма мавжуд боб ёки моддага 
илова (прим.) шаклида киритилади (Масалан: ЖК ХХ
1
боби ёки
66
1 
- моддаси).
Жиноят ҳуқуқи нормаси тизими: 
- гипотеза; 
- диспозиция;
- санкциядан ташкил топади.
Гипотеза
деб - норманинг қўлланилиши шарт шароитини 
кўрсатувчи модда қисмига айтилади. 
Одатда, 
махсус 
қисм 
нормаларида 
гипотеза 
мавжуд 
бўлмайди, у умумий қоида сифатида, ЖКнинг 16 - моддаси 
(“Жиноий жавобгарлик тушунчаси ва асослари”) қоидаларидан 
келиб чиқади. 
Диспозиция
деб 
– 
ижтимоий 
хавфли 
қилмишнинг 
белгиларини ифодаловчи модда қисмига айтилади.
Ушбу белгилар аниқ кўринишдаги жиноят таркибини 
ифодалайди. Диспозициянинг беш тури мавжуд бўлиб. Улар: 
- Оддий; 
- Тасвирлов; 
- Бланкет; 
- Ҳаволаки;
- Аралаш. 
Оддий диспозиция деб
- жиноят таркибининг белгилари 
ифодаланмасдан, жиноят умум эътироф этилган атама билан 
номланадиган диспозиция турига айтилади (мас: ЖК 97-модда 1 - 
қисми “Қасддан одам ўлдириш”).
Тасвирлов диспозиция деб
- муайян жиноят турининг 
белгилари тўлиқ кўрсатиладиган модда диспозицияга айтилади 
(мас: ЖК 169-моддаси 1 – қисми “Ўғрилик, яъни ўзганинг мол-
мулкини яширин равишда талон торож қилиш”).