Ҳ. Р. Очилов, Э. О. Тургунбоев жиноят ҳУҚУҚИ (умумий қисм)

Иштирокчиликда содир этилган жиноятлар учун жазо 
тайинлашда суд эътиборга олиши лозим бўлган ҳолатлар:
- қилмишни содир этишда иштирок этган ҳар қайси 
айбдорнинг жиноятда иштирок этганлик хусусияти ва даражасини; 
- иштирокчилик шаклини; 
- ҳар қайси иштирокчининг шахсига тегишли бўлган 
енгиллаштирувчи ва оғирлаштирувчи ҳолатларни;
- ушбу енгиллаштирувчи ва оғирлаштирувчи ҳолатлар фақат 
шу иштирокчининг ўзига жазо тайинлашда инобатга олинишини; 
Агарда иштирокчилик шакли содир этилган жиноятнинг ЖК 
Махсус қисм моддасида алоҳида назарда тутилган бўлса, уни 
қўшимча равишда оғирлаштирувчи ҳолат сифатида эътироф этиш 
мумкин эмас. 
 
V БЎЛИМ. ЖАВОБГАРЛИКДАН ВА ЖАЗОДАН ОЗОД 
ҚИЛИШ 
 
15-Мавзу. 
ЖИНОИЙ 
ЖАВОБГАРЛИКДАН 
ОЗОД 
ҚИЛИШ
 

---

-106-
15.1. Жиноий жавобгарликдан озод қилиш тушунчаси, турлари, 
аҳамияти ва шартлари. 
Жиноий жавобгарликдан озод қилиш деб 
- шахс содир этган 
ижтимоий 
хавфли 
қилмишида 
айбдорлик 
масаласи 
ҳал 
қилинмасдан туриб, унинг барча ҳуқуқий оқибатларидан уни озод 
қилишга айтилади. Яъни: 
- содир этган ижтимоий хавфли қилмиши учун ЖК асосида 
жавоб бериш мажбуриятидан; 
- 
унинг 
ҳаракатлари 
давлат 
томонидан 
салбий 
баҳоланишидан; 
- 
айбдорга 
жиноий 
ҳуқуқий 
таъсир 
чораларини 
қўлланилишидан; 
- судланганлик ҳолатининг юзага келишидан. 
Амалдаги жиноят қонуни жавобгарликдан озод қилишнинг 
қуйидаги турларини кўрсатади: 
- жавобгарликка тортиш муддатининг ўтиб кетганлиги 
муносабати билан; 
- 
қилмиш 
ёки 
шахснинг 
ижтимоий 
хавфлилигини 
йўқотганлиги муносабати билан; 
- айбдор ўз қилмишига чин кўнгилдан пушаймон бўлганлиги 
муносабати билан; 
- ярашилганлик муносабати билан; 
- касаллик туфайли; 
- амнистия акти асосида жавобгарликдан озод қилиш. 
Жавобгарликка 
тортиш 
муддатининг 
ўтиб 
кетганлиги 
муносабати билан ёки амнистия акти асосида жавобгарликдан озод 
қилиш - судларнинг мажбурияти ҳисобланса, бошқа турдаги 
жавобгарликдан 
озод 
қилиш 
турлари 
судларнинг 
ҳуқуқи 
ҳисобланади.