“ пул ва банклар

жамғарма функциясини 
бажаради. Демак, пуллар пул обороти 
жараёнида товарлар ва кўрсатилган хизматларнинг муомала воситаси 
сифатида намоён бўлмаганда, шунингдек, олдиндан кўрсатилган хизматлар 
ва сотиб олинган товарлар учун тўлов воситаси вазифасини бажармаган 
пайтларда жамғарма функциясини бажаради. Агар, жамиятда юз бераётган 
иқтисодий муносабатлар ва аҳолининг ижтимоий – иқтисодий фаолиятига 
назар ташлайдиган бўлсак, пул асосан жамғарма воситаси функциясини 
бажараётганлигининг гувоҳи бўлишимиз мумкин. 
Пулнинг жамғарма воситаси функцияси аҳолининг вақтинча 
фойдаланмасдан кишилар ўзи билан олиб юрганда ёки уйда сақлаганда, 
банкнинг омонат ҳисобварақларида сақланиши, шунингдек, барча турдаги 
хўжалик юритувчи субъектларнинг нақд пул кўринишида кассада 
сақланадиган вақтинча бўш маблағлари ва банк ҳисобварақларида нақд 
пульсиз кўринишда намоён бўлади.
Пулнинг жамғарма функцияси кредит муассасаларида иқтисодий 
жиҳатдан муҳим вазифани бажаради. Кредит муассасалари жамият 
миқёсидаги вақтинча бўш пул маблағларни (нақд ва нақдсиз пул 
кўринишида) маълум шартлар асосида ўзида жамлаб, ушбу маблағларга 
эҳтиёжи бўлган юридик ва жисмоний шахсларга тўловилилик, мақсадлилик 
ва қайтаришлик асосида бериши орқали, мамлакатда жами ижтимоий 
маҳсулотни кўпайтиришда пулнинг жамғарма функциясидан фойдаланади. 
Иқтисодиётда юқори инфлясия даражаси пулнинг аҳоли қўлидаги ва 
кредит муассасаларида жамғарма воситаси функциясини бир қадар 
чегаралайди. Аҳоли ўзининг вақтинча пул маблағларини банкларда ва уйда 
сақлашдан кўрадиган иқтисодий самарадорлиги паст бўлиши, иқтисодиётда 
товарларнинг баҳосини кундан кунга ўсиб бориш тенденциясига эга бўлган 
шароитда, ушбу, пулларни қимматбаҳо металларни, кўчмас мулк ва хорижий 
валюталарни сотиб олишга сарфлайди. Бунинг натижасида, мамлакат 
Марказий банки томонидан олиб борилаётган пул – кредит сиёсатининг 
самараси кўзланган мақсадга эришиш имкониятини бермайди. 
Пулнинг жамғарма функциясининг аҳамиятини ошириш учун 
қуйидагиларни таъминлаш лозим:
– 
омонатчиларнинг 
кредит 
муассасаларда 
сақланаётган 
пул 
маблағларидан иқтисодий манфаат кўриш, истаган пайтда тўлиқ ва зудлик 
билан қайтариб олиш имкониятини таъминланганлиги; 
– қўйилган маблағларнинг кафолатланганлиги (сир сақланиши, 
иқтисодий барқарорлиги, тўлиқ қайтарилиши); 
31
Долан Э., Кэмпбелл., Кэмпбелл Р. Деньги банковское дело и денежно – кредитная политика. –
М.: Профико, 1991. –С. Шунингдек, Харриса Л. Денежная теория. –М.: Прогресс, 1990. –С.82.

---

– риск даражасининг пастлиги. 
Пулнинг функциялари бир – бирига бевосита боғлиқ бўлиб, улар доимо 
бир – бирини тўлдирган ҳолда иқтисодиётда ҳаракатда бўлади.