― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan

 

17.4.  O‘zbekiston  Respublikasining  Xalqaro  moliya  institutlari  bilan 

hamkorligi 

---

149 

 

zbekiston  Respublikasining  Xalqaro  valyuta  fondi  (XVF)  bilan 

hamkorligi 

O‘zbekiston  Respublikasi  1992  yilning  21  sentyabrida  Xalqaro 

valyuta  fondining  a‘zosi  bo‘ldi.  O‘zbekistonning  XVFdagi  kvotasi  275,6 

mln. SDRni tashkil etadi. 

Ovoz  berishda  O‘zbekiston  Respublikasi  Koreya,  Avstraliya,  Yangi 

Zelandiya,  Papua-Yangi  Gvineya,  Mongoliya,  Vanuatu,  Solomon  orollari, 

Samoa,  Seyshel  orollari,  Palau,  Mikroneziya,  Marshal  orollari,  Kiribatti,  Tuvalu 

kabi 15 ta davlat guruhiga kiradi. 

XVFning  O‘zbekistonda  vakolatxonasi  1993  yilning  sentyabridan  ish 

boshladi. 

XVF bilan hamkorlik asosan moliya sektorini rivojlantirish va makroiqtisodiy 

islohotlarni rag‘batlantirishga qaratilgan. 

1995-1996  yillar  mobaynida  XVF  O‘zbekiston  Respublikasiga  umumiy 

qiymati  165,2  mln.  SDR  bo‘lgan  kredit  ajratdi,  jumladan  99,75  mln.  SDR 

tuzilmaviy  qayta  o‘zgartirish  mexanizmlari  va  65,45  mln.  SDR  –  «Stend-bay» 

kreditlarini tashkil etdi. 

Ushbu  kredit  liniyalari  tarkibiy  va  institutsional  islohotlarni  amalga  oshirish 

va  iqtisodiyotda  bozor  munosabatlarini  rivojlantirishga  doir  davlat  dasturlarini 

qo‘llab-quvvatlashi  yo‘naltirildi.  Moliyaviy  sohaga  ajratilgan  mablag‘lar  ichki 

valyuta bozoridagi operatsiyalarni kengaytirish, bank tizimi qonunchiligi va to‘lov 

tizimini takomillashtirishga qaratilgan edi. 

2001  yilning  sentyabr  va  2006  yilning  fevral  oylarida  «Stend-bay»  va 

tuzilmaviy qayta o‘zgartirish kreditlari bo‘yicha oxirgi to‘lovlar amalga oshirildi, 

natijada  O‘zbekiston  Respublikasining  XVF  oldidagi  kredit  qaytishi  bo‘yicha 

majburiyatlari to‘liq bajarildi. 

2002 yilda O‘zbekiston Respublikasi Hukumati, Markaziy bank va XVFning 

hamkorligi  jarayonida  so‘mning  ayirboshlashi  va  O‘zbekiston  bilan  XVF 

o‘rtasidagi Kelishuvning VIII moddasida ko‘zda tutilgan «Iqtisodiy va moliyaviy 

siyosat  bo‘yicha  Memorandum»  va  «Joriy  xalqaro  operatsiyalar  bo‘yicha  milliy 

valyutani ayirboshlashni ta‘minlash ish rejasi» ishlab chiqildi va tasdiqlandi. 

O‘zbekiston  va  XVF  o‘rtasidagi  konstruktiv  muloqot  Ish  rejasida  ko‘zda 

tutilgan  barcha  choralarni  bajarishga  yordam  berdi,  natijada  2003  yilning  15 

oktyabrida  O‘zbekiston  Respublikasi  tomonidan  joriy  xalqaro  operatsiyalar 

bo‘yicha  milliy  valyutani  ayirboshlashini  ta‘minlash  borasidagi  VIII  moddaning 

2(a), 3 va 4 bo‘limlari bo‘yicha majburiyatni olishga erishildi. 

Oxirgi  yillarda  XVF  turli  yo‘nalishlar  bo‘yicha  texnik  ko‘maklashuvni 

amalga  oshirib  keldi.  Ulardan  biri  Markaziy  bankka  bank  tizimida  korporativ 

boshqaruvni  yaxshilash  borasidagi  chora-tadbirlarni  ishlab  chiqish  bo‘yicha 

ko‘rsatilgan yordamdir. 

XVFning  tavsiyalariga  ko‘ra,  O‘zbekiston  Respublikasi  Markaziy  banki 

tomonidan  «Tijorat  banklarining  kapital  adekvatliligiga  bo‘lgan  talablar 

to‘g‘risida», «Tijorat banklari tomonidan tuzilayotgan rezervlarni shakllantirish va 

foydalanish,  aktivlar  sifatini  klassifikatsiyalash»,  «Tijorat  bankning  likvidlilik 

boshqaruviga  bo‘lgan  talablar  to‘g‘risida»,  «Banklar  va  ularga  tegishli  shaxslar 

o‘rtasidagi  bo‘lgan  operatsiyalar  to‘g‘risida»  va  «Bir  qarzdorning  yoki  o‘zaro