― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan



Download 4,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet256/339
Sana31.12.2021
Hajmi4,72 Mb.
#258318
1   ...   252   253   254   255   256   257   258   259   ...   339
Bog'liq
pul va banklar

17.1-jadval 

Davlat  fondlari, nodavlat  mikromoliyalashtirish  tashkilotlari va  kredit 

kooperativlarining asosiy xarakteristikasi 

 

 

NMMT 



Kooperativl

ar 

Davlat fondlari 

Yuridik 


shakli,  

maxsus 


qonunchilik 

Notijorat 

tashkiloti  

sifatida 

ro‗yxatdan 

o‗tadi 


Kooperativlar 

to‗grisidagi 

qonunchilik 

bo‗yicha  faolityat 

ko‗rsatadi. 

Budjet 


qonunchiligi 

bo‗yicha  ishlaydi.  Davlat 

ta‘sis  etgan  yoki  sezilarli 

bo‗lmagan 

nodavlat 

tashkilotlari 

ishtirokidagi 

fondlar 



33 

 

Asosiy 



xizmatlari 

Asosiy 


maxsuloti-

mikrokredit. 

sug‗urta. 

jamg‗arma 

xizmatlari 

ko‗rsatadigan 

shakllari 

mavjud 


A‘zolaridan  

jamg‗armalar 

qabo‗l 

qilish, 


ularga  

mikrokreditlar 

berish, 

mikrolizing 

va 

mikrosug‗urta 



xizmatlari 

ko‗rsatish. 

Asosiy 

maxsuloti 

mikrokredit 

Qarzdorlarga 

munosabat 

Mijozlarga 

qarz 

Kreditlar 



kooperativ 

a‘zolariga 

beriladi. 

Mijozlarga qarz 

Moliyalashti

-rish 


manbasi 

O‗z 


mablaglari, 

donorlar 

mablag‗lari, 

depozitlar, 

tijorat  banklari 

qarzlari 

yoki 

qimmatbaho 



qog‗ozlar 

chiqarish 

orqali qarzlari 

A‘zolari 

mablag‗larini 

mobilizatsiya 

qilish, 

donorlar 

mablag‗lari 

Asosan  davlat  budjeti  va 

budjetdan  tashqari  davlat 

fondlari mablag‗lari 

Xizmat 

oluvchilar 

qamrovi 

Kapitali  hajmi, 

amaliyot 

xarajatlari 

va 

texnologik 



imkoniyatlari 

bilan 


chegaralangan 

Kooperativga a‘zo 

bo‗lganlar doirasi 

Mablag‗lari 

hajmi, 

texnologik imkoniyatlari  va 

maqsadli yo‗nalishlari bilan 

chegaralangan 

 

Nobank kredit tashkilotlari faoliyati  past  riskli hisoblanadi. 



Nobank  kredit  tashkilotlari  faoliyati  Markaziy  bank  tomonidan  Tijorat 

banklari faoliyati kabi qattiq nazorat qilinmaydi 

Nobank    kredit  tashkilotlarining    resurs  bazasi  quyidagi  manbalardan  tashkil 

topadi: 


  a)Ustav kapitali 

  b)Boshqa tashkilotlarga berilgan moliyaviy yordam 

  c)O‗zining a‘zolaridan jalb qilingan pul mablag‗lari 

  d)Tijorat banklarining kreditlari 

  e)Sof  foyda 

  f)Foyda hisobidan shakllantirilgan zaxiralar 

  g)O‗tgan yillarning taqsimlanmagan foydasi 

Nobank  kredit  tashkilotlarining  aktiv  operatsiyalari  ularning  faoliyati 

yo‗nalishlariga  mos  ravishda  shakllanadi.  Masalan:  Kredit  uyushmalari  o‗zlariga 



34 

 

a‘zo bo‗lgaan subyektlarni kreditlash maqsadida tashkil etiladi. Shu sababli kredit 



uyushmalari bitta aktiv operatsiyaga ega.U ham bo‗lsa kredit operatsiyasidir. 

Mikrokredit  tashkilotlari  aholining  iqtisodiy  lekin  kambag‗al    qatlamlariga 

kredit  beradi.  Mikrokredit  tashkilotlarining  asosiy  aktiv  operatsiyasi  bu    kichik 

summada, past foiz stavkasida kredit berish operatsiyasidir. 

    Faktoring  kompaniyasi  jo‗natilgan  tovarlar  va  ko‗rsatilgan  xizmatlar  

bo‗yicha  debitor  qarzdorlarini  inkassatsiya  qilish  bilan  shug‗ullanadi.  Ular  Tovar 

hujjatlarini    2  ta  shart  asosida      regress  huquqi  bilan  va  regress  huquqisiz    sotib 

oladi.  


  Tovar hujjatlari regress huquqi bilan sotib olingan to‗lovchi to‗lovga noqobil  

bo‗lib  qolganda    faktoring        kompaniyasiga  to‗lovni    mol  etkazib  beruvchiga 

undirish huquqi saqlanib qoladi. 

  Agar tovar hujjatlari regress huquqisiz sotib olinsa , to‗lov riski to‗liq ya‘ni 

100  %  faktoring  kompaniyasining  zimmasida  qoladi.  Chunki  to‗lovchi  to‗lovga 

noqobil  bo‗lib  qolganda  faktoring  kompaniyasi  to‗lovni  undirish  bo‗yicha    mol 

etkazib beruvchiga murojaat  qila olmaydi. 

  O‗zbekiston  Respublikasida  faktoring  kompaniyalari  mavjud  emas. 

Faktoring  operatsiyalarini  tijorat  banklari  bajaradi.  Ammo  ular  tovar  hujjatlarini 

regress  huquqi  bilan  sotib  olish  mumkin  emas.  Bundan  tashqari,  O‗zbekiston 

banklari  faktoring    operatsiyalarini  amalga  oshirilayotganda  bu  operatsiyalarning 

buxgalteriya hisobini yuritmaydi. Xolbuki taraqqiy etgan mamlakatlarda faktoring 

kompaniyalari faktoring operatsiyalarining buxgalteriya  hisobini ham yuritadi. 

  Lizing  kompaniyalari  uzoq    muddatli  kreditlar    bozorida    tijorat  banklari 

bilan  raqobat  qila    oladi  .  Ular  bahosi  yuqori  va  uzoq  muddat  foydalaniladigan 

tovarlarni uzoq muddatli ijaraga beradi. Lizing shartnomalarining o‗rtacha muddati 

3-5 yilni tashkil qiladi. Ammo lizing kompaniyalarining zaif jihati bor, ya‘ni lizing 

kompaniyalarida  resurslar  etishmaydi.  Ular  faoliyatini  asosan  o‗z  mablag‗lari 

hisobidan  moliyalashtirishga  majbur.  Shu  sababli  ular  tijorat  banklarining  uzoq 

muddatli kreditlarini keng ko‗lamda jalb qiladilar.  

  O‗zbekiston  Respupblikasida  lizing  operatsiyasi  bilan  tijorat  banklari  va 

lizing  kompaniyalari  shug‗ullanadi.  Asosiy  muammo  shundaki,  to  lizing  obyekti  

lizing-oluvchi  tomonidan  qabo‗l  qilib  olinmagunga  qadar  tijorat  banklari  lizing 

kreditiga foiz hisoblay olmaydi.  

  Kliring uylari (palatalari) nobank kredit tashkiloti hisoblanadi va  ular chek 

va hosilaviy qimmatli qog‗ozlar bo‗yicha o‗zaro hisob-kitoblarni amalga oshiradi.  

Kliring  palatasi  har  bir  ishtirokchi  bankka  schotlar  ochadi.  Bu  schotlar  

mazmuniga  ko‗ra  aktiv-passiv  schotlar    hisoblanadi,  ya‘ni  bu  schotlar  debitli 

qoldiqqa  ham  ega  bo‗lishi  mumkin,  kreditli  qoldiqqa  ham  ega  bo‗lishi  mumkin. 

Kliring palatasi bir ish kuni mobaynida barcha hisob-kitoblarni amalga oshiradi va 

ish kuni so‗nggida  har bir bankka uning hisob raqamidan ko‗chirma beradi. Agar 

bank ko‗chirmani debitli  qoldiq bilan olgan bo‗lsa , demak unga to‗la berishadi. 

  Ko‗pchilik  mamlakatlarda  nobank  kredit  tashkilotlari  faoliyati  Markaziy 

bank  tomonidan tartibga solinadi va nazorat qilinadi. Ammo Angliya, Germaniya, 

Luksemburg  kabi  mamlakatlarda  nazorat  funksiyasiga  ega  emas.  Shu  sababli 

ushbu  mamlakatlarda  nobank  kredit  tashkilotlarining  faoliyati    moliya  bozorining 




35 

 

regulyatori  tomonidan  nazorat  qilinadi.  Nazorat  jarayonida  nobank  kredit 



tashkilotlarining ustav kapitalining minimal miqdoriga nisbatan talablar qo‗yiladi. 

  O‗zbekiston Respublikasida lombard ochish uchun minimal ish haqining 40 

baravarining  miqdorida  pul  mablag‗lari    kerak.  Mikrokredit  tashkiloti  uchun  100 

ming  evro  ekvivalenti  miqdorida  pul  mablag‗lari  kerak.  Iqtisodiy  adabiyotlarda 

olimlarnig  bir  guruhi  ―Mikrokredit  tashkilotlarining  faoliyati  nazorat  qilinmasligi 

kerak‖  degan  fikrni  ilgari  surishadi.  Kredit  uyushmalari  taraqqiy  etgan 

mamlakatlarda  tijorat  banklari  bilan  raqobat  qila  oladigan  darajada  shakllangan 

kredit  muassasalari  hisoblanadi.  Ular  o‗z  a‘zolaridan  depozitlar  qabo‗l  qilish 

huquqiga  ega.  Shu  sababli  ularning  faoliyati  nazorat  organlari  tomonidan  qattiq 

nazorat qilinadi. 

 


Download 4,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   252   253   254   255   256   257   258   259   ...   339




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish