― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan

Moliyaviy inqirozlar 

 Shuni  ta‘kidlash  kerakki,  ba‘zan  moliyaviy  tizim  ishlamaydi  va  u  moliyaviy 

inqirozlarni  keltirib  chiqaradi.  Moliyaviy  bozorlarda  muhim  pasayishlar  aktivlar 

narxining  keskin  tushib  ketishi  va  moliyaviy  hamda  nomoliyaviy  firmalarning 

bankrotlikka  uchrashi  bilan  xarakterlanadi.  Moliyaviy  inqirozlar  yuz  yillar 

davomida  kapitalistik  iqtisodiyotning  xususiyati  hisoblangan  va  odatda  biznes 

tsikllarini  juda  kuchli  pasayishini  keltirib  chiqaradi.  2007  yilning  avgustida 

boshlab  va  Buyuk  Depressiya  davridan  buyon  AQSh  iqtisodiyoti  eng  tahlikali 

moliyaviy  inqirozdan  jabr  ko‘rdi.  Substandart  uy-joyga  ajratilgan  ipoteka 

kreditlarining defoltga  uchrashi  moliya  institutlarida katta  yo‘qotishlarni  keltirib 

chiqarib,  nafaqat  ko‘plab  banklarning  bankrotligini  balki  AQShdagi  eng  yirik 

ikkita  investitsion  banklar  hisoblangan  Bear  Stearns  va  Lehman  Brothersning 

faoliyatini to‘liq bankrot bo‘lishiga olib keldi. Ikkinchi jahon urushidan so‘ng ham 

inqirozning natijasi eng xavfli retsessiyani keltirib chiqardi, natijada hozirgi kunda 

u ―Buyuk Retsessiya‖ sifatida ko‘rsatiladi. 

 Nima  sababdan  ushbu  inqirozlar  sodir  bo‘lganligi  va  iqtisodiyotga  juda 

katta zarar keltirganligi ham ushbu fanda muhokama qilinadi.  

 Moliyaviy innovatsiyalar 

 Moliyaviy  innovatsiya,  yangi  moliyaviy  maxsulotlar  va  xizmatlarning 

rivojlanishi bo‘lib, moliviy tizimning samaradorligini oshirib ijobiy o‘zgarishlarni 

amalga  oshirish  uchun  muhim  kuch  bo‘la  oladi.  Afsuski,  ushbu  sohaga  oid 

mavzularda  ko‘rib  chiqamizki,  moliyaviy  innovatsiyalarning  ham  noma‘lum 

bo‘lgan tomonlari mavjud. Bular masalan, biz ko‘rib chiqqanlarimizdek ba‘zilari 

kuchli  moliyaviy inqirozlarga olib  kelishi  mumkin. Biz nima  sababdan  va  qanday 

qilib  moliyaviy  innovatsiyalar  sodir  bo‘lganligini,  xususan,  informatsion 

texnologiyalarda  sodir  bo‘lgan  muhim  o‘zgarishlar  yangi  moliyaviy  xizmatlarni 

yaratishga imkoniyat berganligini va Elektron-moliya (e-finance) sifatida ma‘lum 

bo‘lgan  moliyaviy  xizmatlarni  elektron  ko‘rinishda  etkazish  qobiliyatini  alohida 

e‘tibor  bilan  ko‘rib  chiqamiz.  Biz  shuningdek,  moliyaviy  innovatsiyalarni  ham 

o‘rganamiz.  Chunki,  u  moliyaviy  institutlarning  bir  qismi  hisoblangan  ijodiy 

o‘ylash qanday qilib katta foyda keltirganligi va ba‘zida moliyaviy parokandalikni 

keltirib chiqarganligiga guvoh bo‘lamiz. Tarixda moliyaviy tashkilotlar tomonidan 

innovatsiyalarning  joriy  etilishini  tahlil  qilsak,  kelajakda  ularning  hatti 

harakatlarini  oldindan  aytib  berish  mumkin.  Bu  bilimlar  moliyaviy  tizimning 

o‘zgarishida  vaqt  o‘tishi  bilan  muntazamlikni  o‘rganishga  imkon  beradi,  bu  esa 

banklar va boshqa moliyaviy tashkilotlar to‘g‘risidagi bilimlarni doimiy ravishda 

yangilanib turishiga imkon beradi.