― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan

Pul massasi jarayoni qisqacha tafsiloti 

Bizda hozir pul massasi jarayoni namunasi bor. Bu jarayonda Federal  zaxira, 

depozitorlar va banklar to‘g‘ridan to‘g‘ri pul massasiga ta‘sir o‘tkazadi. 1 jadvalda 

pul  massasi  yo‘qorida  muhokama  bo‘lgan  5  ta  faktorga  javob  beradi  va  quyida 

qisqacha synopsis berilgan (5.2-jadval). 

 

O‘zgaruvchilar  asosiy  ta‘sir  kuchiga  ega  ishtirokchilari  orqali  guruhlanadi. 

Masalan  Federal  zaxira  birinchi  ikkita  o‘zgaruvchini  nazorat  qilish  orqali  pul 

taklifiga ta‘sir ko‘rsatadi. Depozitorlar pul taklifiga valyutani saqlab turish qarori 

orqali ta‘sir qiladi, banklar esa Federal zaxiradan qarz olish va zaxirlarni oshirish 

qarori orqali pul taklifiga ta‘sir ko‘rsatadi. 

        Pul multiplikatori 

Pul  multiplikatori  –  muomaladagi  pul  massasini  qay  darajada  o‘sib  yoki 

kamayib borayotganini ko‘rsatadi.  

 

Yuqoridagi  bo‘limdan  olingan  ma‘lumotlar  pul  taklifi  jarayoni  ishlashini 

tushunish uchun yetarli. Matematikaga tayanadigan odamlar yuqoridagi natijalarni 

pul multiplikatori nazariyasi orqali farqlaydi, …….. bu pul bazasini o‘zgarishining 

pul  taklifiga  ta‘sirini  ifodalaydi.  Pul  taklifi,  pul  multiplkatori  va  pul  bazasi 

o‘rtasidagi aloqadorlik quyidagi tenglik orqali ifodalanadi: 

            M=m x MB 

Pul  multiplikatoridagi  m  bizga  shuni  anglatadiki  pul  bazasining  ko‘payishi 

pul taklifidan kelib chiqadi. Chunki pul multiplikatori doim birdan katta, mos pul 

bazasi  qadri  yuqori  pul,  quyidagi  mazmunni  bildiradi:  pul  bazasini  1  $  ga 

o‘zgarishi pul taklifini 1 $ dan ko‘proqqa o‘zgarishiga olib keladi. 

 

 

 

 

 

---