― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan

4.4.6-rasm. Akkreditiv  bo‗yicha hisob-kitoblardagi hujjatlar aylanishi   

Mol yetkazib beruvchi 

banki (7) 

(12) 

Sotib oluvchi banki (9) 

Mol yetkazib beruvchi 

Sotib oluvchi 

---

 

1-tovarlarni oldi-sotdi shartnomasini imzolash. 

2- sotib oluvchi o‘z bankiga akkreditiv ochish to‘g`risida ariza beradi. 

3-akkreditiv  ochiladi  va  bu  haqda  mol  yetkazib  beruvchining  bankiga  xabar 

beriladi.  Xabar  akkreditiv  telegrammasi  shaklida  beriladi.  Mana  shu  vaqtdan 

boshlab sotib oluvchining banki to‘lov yuzasidan kafil hisoblanadi. 

4-mol  yetkazib  beruvchining  banki  mol  yetkazib  beruvchini  akkreditiv 

ochilganligidan xabardor qiladi. 

5-mol yetkazib beruvchi tovarlarni jo‘natadi. 

6-mol  yetkazib  beruvchi  tovarlar  bilan  bog`liq  hujjatlarni  o‘zining  bankiga 

uzatadi. 

7-mol yetkazib beruvchining banki hujjatlarni tekshiradi va qabul qilib oladi. 

8-  mol  yetkazib  beruvchining  banki  tovarlar  bilan  bog`liq  hujjatlarni  sotib 

oluvchining bankiga jo‘natadi. 

9-sotib oluvchining banki akkreditiv bo‘yicha to‘lovni amalga oshiradi. 

10-sotib oluvchining banki tovar hujjatlarini sotib oluvchiga beradi. 

11- sotib oluvchining banki mol yetkazib beruvchining bankini (9) operatsiya 

bajarilganligi to‘g`risida yozma ravishda xabardor qiladi. 

12-mol  yetkazib  beruvchining  banki  to‘lov  summasini  mol  yetkazib 

beruvchining joriy hisob raqamiga kirim qiladi. 

13- mol yetkazib beruvchining joriy hisob raqamidan ko‘chirma berish. 

Hujjatlashtirilgan akkreditivda ishtirok etuvchilarning o‘z nomlariga ega: 

Mol yetkazib beruvchi benifetsiar deyiladi 

Sotib oluvchining banki xabar beruvchi deyiladi 

Sotib oluvchi arizador diyiladi 

Sotib oluvchining banki akkreditiv bank deyiladi. 

Naqd  pulsiz  hisob-kitoblarning  akkreditiv  shaklining  o‗z  afzalligi,  shu  bilan 

birgalikda, bir qator kamchiliklari mavjud. Akkreditiv shakli bo‗yicha hisob-kitob 

qilishning afzallik tomoni shundaki, maxsulot etkazib beruvchi uchun to‗lov to‗liq 

kafolatlangan bo‗ladi. Hujjatlashtirilgan akkreditiv ning asosiy kamchiligi bu uning 

qimmatligidir. Germaniya banklari aholiga ochganligi uchun 1,2-1,4% yevro oladi. 

O‘zbekistonda  esa  akkreditiv  summasi  mijozning  joriy  hoisob  raqamidan  olinib 

alohida hisob raqamiga depozit qilinadi. 

Akkreditiv shaklining kamchiliklari esa quyidagilardan iborat: 

- akkreditiv  shakli  bo‗yicha  hujjatlar  aylanishi  texnik  jiqatdan  birmuncha 

qiyinroq; 

- transportga  qulay  emas,  akkreditiv  ochilgan  paytda  yukni  jo‗natish  uchun 

tayyor  transport  bo‗lmasligi  mumkin,  bu  esa  yuk  jo‗natishni  kechikishiga  olib 

keladi; 

- bu shaklda to‗lovchining mablag‗lari oborotdan qisman chetlashadi, boshqa 

hisob-kitoblar uchun bu mablag‗lardan foydalanishga ruxsat etilmaydi; 

- akkreditiv bo‗yicha odatda faqat bir mol etkazib beruvchi bilan hisob-kitob 

qilinadi.