= NextPart 01D84E8F. Ecde9690

MIME-Version: 1.0 Content-Type: multipart/related; boundary="----=_NextPart_01D84E8F.ECDE9690" Äàííûé äîêóìåíò ÿâëÿåòñÿ âåá-ñòðàíèöåé â îäíîì ôàéëå, òàêæå íàçûâàåìîé ôàéëîì âåá-àðõèâà. Åñëè âû âèäèòå ýòî ñîîáùåíèå, çíà÷èò äàííûé áðàóçåð èëè ðåäàêòîð íå ïîääåðæèâàåò ôàéëû âåá-àðõèâà. Ñêà÷àéòå áðàóçåð, ïîääåðæèâàþùèé âåá-àðõèâû, íàïðèìåð Windows® Internet Explorer®. ------=_NextPart_01D84E8F.ECDE9690 Content-Location: file:///C:/EC2C4CD1/1.htm Content-Transfer-Encoding: quoted-printable Content-Type: text/html; charset="windows-1251"

1. Boshqaruvning qonuniyatlari va tamoyillari=
1.1 Nazorat tushunchasi
“Menejment” tushunchasiga o‘ndan ortiq ta’ri= flar mavjud. Menejment rivojlanishning har qanday bosqichida har qanday murakkab tizimlarga xos xususiyatdir. Mana, ulardan ba'zilari ushbu hodisaning mohiyatini eng yaxshi aks ettiradi.
ÐÅÊËÀÌÀ•MEDIASNIPER



Boshqaruv - bu integral dinamik tizimlarning mavjud bo'lgan ichki va tashqi muhit sharoitlarining o'zgarishiga javoban tarkibiy va funktsional qayta qurishni amalga oshirish qobiliyati.



Menejment - bu ob'ekt tizimini maqsadga muvo= fiq tartibga solish, saqlash, yo'q qilish yoki o'zgartirishga qaratilgan sub'ektning ob'ektga ta'sir qilish jarayoni.



Menejment - har xil tabiatdagi (biologik, texnik, ijtimoiy) uyushgan tizimlarning funktsiyasi, ularning yaxlitligini ta'minlash, ya'ni. oldida turgan vazifalarga erishish, ularning tuzilmasini saqlash, faoliyatining to'g'ri rejimini ta'minlash.



A.Fayolning fikricha: “Boshqarish deganda oldindan bilish, tashkil etish, tasarruf etish, muvofiqlashtirish va nazorat qilish demakdir”.
ÐÅÊËÀÌÀ•MEDIASNIPER



Keng ma'noda boshqaruv nimanidir (yoki kimni= dir) boshqarish demakdir. Biroq, bunday bayonot bilan cheklanib qolishning o'zi etarli emas. Ushbu qo'llanmaning mazmunini, uning asosiy xususiyatlarini oc= hib berish kerak.



Boshqaruv- nazorat harakatini ishlab chiqish= va uni amalga oshirishdan iborat bo'lgan va umuman tizim maqsadiga samarali erishishga qaratilgan boshqaruv quyi tizimining faoliyati.
Ta'rif asosiy narsani o'z = ichiga oladi, buning uchun faoliyat boshqariladi va faoliyatning o'zi maqsaddir. Bundan tashqari, doimiy ta'sirni ishlab chiqish va amalga oshirish zarurati boshqariladigan quyi tizim, shuning uchun ham nazorat harakatini ishlab chiqish, ham ushbu ta'sirni amalga oshirish uchun faoliyat zarurligini ta'kidlaydi, ya'ni mohiyatiga ko'ra, nazorat harakatini ishlab chiqish vazifalariga qo'shimcha ravishda boshqaruv faoliyatini va ishlab chiqilganligini ta'minlash uchun tashkiliy vazifalarni nazarda tutadi. yech= im. Va nihoyat, samarali boshqaruv zarurligi qayd etilgan.
Zamonaviy menejmentning o'ziga xos xususiyati uning resurslar tanqisligi sharoitida iqtisodiyotni samarali boshqarishga, ishlab chiqarishni ma'muriy usullar bilan tartibga solishni bosqichma-bosqi= ch pasaytirishga va ishlab chiqarishni intensivlashtirishga qaratilgan.
ÐÅÊËÀÌÀ•MEDIASNIPER
1.2 Asosiy nazorat qonunlari va ularning xususiyatlari
Menejment bozor munosabatl= ari sharoitida iqtisodiy qonunlar, boshqaruv qonuniyatlari tizimiga asoslanadi. Qonunlar va qonuniyatlar ob'ektiv xususiyatga ega, ya'ni. odamlarning xohish-irodasiga bog'liq emas, aksincha, ularning irodasini, ongi va niyatlarini belgilaydi. Qonun- bu hech kimning irodasiga bog'liq emas, ob'ektiv ravishda mavjud bo'lgan o'zgarmaslik, bu hodisaning mavjudligi jarayonida rivojlangan taqdir, uning tashqi dunyo bilan aloqalari va munosabatlari.
Qonunlar xarakterlanadi (1-ilova): ob'ektiv dunyo jarayonlarining birligi; dunyo jarayonlarining aloqasi; jahon jarayonlarining o'zaro bog'liqligi; jahon jarayonining yaxlitligi. Har bir rahbar o‘z faoliyati tabiat va jamiyat qonunlari, boshq= aruv qonunlari harakatlari bilan bog‘liqligini bilishi va doimo xabardor bo‘lishi kerak. Menejerning bu qonuniyatlarni tushunishi va o'z harakatlarini qonunl= ar namoyon bo'lishi bilan muvofiqlashtirish uning faoliyatiga yordam beradi, a= ks holda u muvaffaqiyatsizlikka yoki inqirozga duch keladi.<= /p>
Ob'ektiv dunyoda tabiat, jamiyat va tafakkur rivojlanishining umuminsoniy qonuniyatlari amal qiladi. Bular dialektika qonunlaridir (2-ilova ) : qarama-qarshiliklarning birligi va kurashi qonuni; inkor qonuni; miqdoriy o'zgarishlarning sifatga o'tish qonuni. Qonunlar asosida boshqaruv jarayonlarini o'rganish metodologiyasi ishlab chiqiladi, boshqaruv tamoyillari shakllantiriladi, ul= ar qoidalar va tavsiyalar shaklida ushbu qonunlarning ma'lum jihatlari va talablarini aks ettiradi.
Boshqaruv qonunlari o'ziga= xos qonunlar sifatida boshqaruvning turli jihatlarining o'zlari va elementlari o'rtasidagi eng muhim aloqalari va munosabatlarini ifodalaydi. = tashqi muhit. Avvalo, bu qonunlar boshqaruvning o'zaro ta'sir ko'rsatad= igan jihatlariga ta'sir qiladi: boshqaruvning bir tomonining shakli va mazmunini= ng o'zgarishi boshqasida barqaror va aniq belgilangan o'zgarishlarni keltirib chiqarganda. Masalan, tashkiliy shakllar va boshqaruv usullari va boshqaruv= ning moddiy-texnik bazasi (boshqaruv vositalari) o'rtasida bunday o'zaro bog'liq= lik kuzatiladi. Belgilangan amaliyotga ko'ra nazorat qonunlari ajratish odat tusiga kirgan ustida3&= nbsp;asosiy guruhlar.
Birinchi guruh o'z ichiga oladi nazoratning umumiy (obyektiv) qonunlari. Boshqaruvning ob'e= ktiv qonunlari - bu butun boshqaruvga xos bo'lgan va alohida sub'ektlarning irodasiga bog'liq bo'lmagan holda shakllanadigan bog'liqliklarni ifodalovchi qonunlardir. Ikkinchi guruh o'z ichiga oladi nazoratning xususiy yoki subyektiv qonunlari, undan foydalanish orqali butun tizimning ishlashi samaradorligini sezilarli darajada oshirish mumkin, shuningdek uning <= /span>individual elementlar va havolalar. Ushbu qonunlar boshqaruvning o'zaro ta'sir ko'rsatadigan jihatlariga ta'sir qiladi: boshqaruvning bir tomonining shakli va mazmunining o'zgarishi boshqasida barqaror va aniq belgilangan o'zgarishlarni keltirib chiqarganda. Boshqarishning sub'ektiv qonuniyatlari qatoriga boshqaruv funktsiyalarining o'zgarishi qonuni, nazor= at bosqichlari sonini kamaytirish qonuni, nazoratning keng tarqalganligi qonuni kiradi. Uchinchi guruh o'z ichiga oladi "maxsus" boshqa= ruv bilan bevosita bog'liq bo'lmagan, lekin tashkilot faoliyati natijalariga se= zilarli ta'sir ko'rsatishi mumkin bo'lgan qonunlar. Uchinchi guruh qonunlariga iqtisodiy, huquqiy, ijtimoiy va boshqa qonunlar kiradi.
ÐÅÊËÀÌÀ•MEDIASNIPER
Maxsus qonunlar Menej= ment boshqaruvning turli jihatlarining o'zaro va tashqi muhit elementlari bilan = eng muhim aloqalari va munosabatlarini ifodalaydi. Avvalo, bu qonunlar boshqaruvning o'zaro ta'sir ko'rsatadigan jihatlariga ta'sir qiladi: boshqaruvning bir tomonining shakli va mazmunining o'zgarishi boshqasida barqaror va aniq belgilangan o'zgarishlarni keltirib chiqarganda. Masalan, tashkiliy shakllar va boshqaruv usullari va boshqaruvning moddiy-texnik baz= asi (boshqaruv vositalari) o'rtasida bunday o'zaro bog'liqlik kuzatiladi.<= /o:p>
1 TO boshqaruvning umumiy qonunlari nisbat berish mumkin:



1. Boshqaruvning ijtimoiy mazmunining boshqa= ruv ob'ekti bo'lgan faoliyatni amalga oshirish shakliga muvofiqligi qonuni.
2. Ongli va rejali boshqaruvning imtiyozli samaradorligi qonuni.
3. Boshqarish tizimining birlik qonuni.=
4. Boshqarish va boshqariladigan tizimlar o'= rtasidagi bog'liqlik qonuni.



5. Boshqaruv tizimidagi to'g'ridan-to'g'ri va teskari aloqaning mazmuni va shakllari o'rtasidagi muvofiqlik qonuni, uning quyi tizimlari o'rtasidagi munosabatlarning iqtisodiy xarakteri.=
6. Boshqarish qonuniyatlarining harakat birl= igi qonuni.
Boshqaruvning ijtimoiy mazmunining boshqaruv ob'ekti bo'lgan faoliyatni amalga oshirish shakliga muvofiqligi qonunining ma'nosi quyidagicha. Boshqaruvning ikki tomoni bor. Bir tomondan, bu ishchilar mehnatini boshqarishning ob'ektiv jarayoni, ikkinchi tomondan, aniq faoliyatni amalga oshirish jarayonida tomonlarning munosabatlari. Birinchi xususiyat menejment tarixiy shartli zarurat ekanligini anglatadi, chunki birgalikdagi mehnat sharoitida ishchilar ishlab chiqarish jarayoni rahbarining ko'rsatmalariga bo'ysungan holda boshqaruv munosabatlariga kirishga majbur bo'ladilar. Yana bir xususiyat mehnat jarayonida ishtirok etuv= chi tomonlarning bir-biri bilan mulkiy munosabatlarga kirishishidan dalolat ber= adi. Agar boshqaruv munosabatlarining paydo bo’lishi ijtimoiy mehnatning tabiati= va uning kooperatsiya darajasi bilan bog’liq bo’lsa, ishlab chiqarish munosabatlarining xarakterini ushbu ijtimoiy formatsiyaga xos bo’lgan mulkiy munosabatlar belgilaydi.
Ongli va rejalashtirilgan boshqaruvning imtiyozli samaradorligi qonuni o'qiydi potentsial va haqiqatda ongli rejali boshqaruvga ega bo'lgan iqtisodiy tizimlar yanada samarali tizimlar ularda sodir bo'layotgan iqtisodiy jarayonla= rni o'z-o'zidan tartibga solish bilan. Ob'ektiv iqtisodiy qonuniyatlardan foydalanishga asoslangan rejali rivojlanish iqtisodiyotni butun jamiyat manfaatlarini ko'zlab optimal rivojlantirish imkoniyatini yaratadi. Ishlab chiqarishning iste'mol (ijtimoiy marketing) bilan bevosita bog'liqligi, boshqaruv vazifalarining ishchilar manfaatlari bilan (ijtimoiy boshqaruv) tashkilot samaradorligini oshirishga ishchilarda samimiy qiziqish uyg'otadi. Menejmentning maqsadi - aholining o'sib borayotgan moddiy va ma'naviy ehtiyojlarini to'g'ri qondirish uchun resurslardan maqbul foydalanish bilan jamiyat manfaatlariga muvofiq eng yuqori iqtisodiy samaraga erishishdir.
ÐÅÊËÀÌÀ•MEDIASNIPER
Ga binoan birlik qonuni nazorat qilish tizimlari, har qanday tashkilotning faoliyati markazdan boshqariladigan yagona tizimdir. O'z navbatida, bu tizim boshqaruvning iera= rxik darajalariga bo'linadi, ularning har biri yuqori ierarxik tizimning quyi ti= zimi (yoki quyi tizimlar to'plami) hisoblanadi. Ierarxik tuzilma tashkilot uning rejalashtirilgan rivojlanishi va faoliyatining asosidir.
Mohiyat boshqaruv va boshqariladigan tizimlar o'rtasidagi o'zaro bog'liqlik qonuni (nazorat predmeti va ob'ekti) boshqaruv sohasining muayyan faoliyat turiga mos kelishidir. Har qanday boshqaruv tizimi boshqar= uv ob'ekti va sub'ektidan iborat. Nazorat ob'ekti hisoblanadi Xo'jalik ishi tashkilotlar. Tashkilotning sub'ekti - boshqaruv ob'ek= tini maqsadli boshqarishni amalga oshiradigan tegishli organlar yoki tarkibiy bo'linmalar.
Boshqaruv ob'ekti va sub'ekti ma'lum tizimlarda - boshqariladigan va boshqariladigan tizimlarda tuzilgan. Bu tizimlar integraldir tarkibiy elementlar nazorat qilish tizimlari. Ular doimiy o'zaro ta'sirda. Bunday hol= da, asosiy va hal qiluvchi rol boshqaruv ob'ektiga (boshqariladigan tizim) tegishli. Bu yerda sodir bo'layotgan o'zgarishlar boshqaruv sub'ektining rivojlanish mazmuni va dinamikasini belgilaydi. Zero, alohida tashkilot va butun jamiyatning ishlab chiqaruvchi kuchlarini faollashtiradigan boshqaruv sub'ektidir. Shuning uchun boshqaruv samaradorligi qanchalik yuqori bo'lsa, boshqa narsalar teng bo'lsa, birgalikdagi faoliyatning samaradorligi shunch= alik yuqori bo'ladi.
To'g'ridan-to'g'ri va mazm= uni va shakllari o'rtasidagi muvofiqlik qonunining ma'nosi fikr-mulohaza boshqaruv tizimida uning quyi tizimlari o'rtasidagi munosabatlarn= ing iqtisodiy tabiati quyidagicha. Boshqaruv nazorat sub'ekti tomonidan boshqariladigan tizim tomonidan tegishli harakatlarni bajarish uchun signallarni taqdim etishdan iborat. Bu signallar boshqaruv organi tomonidan tashqaridan olingan ma'lumotlar asosida qabul qilingan qaror buyruqlari va ichki muhit aloqa kanallari orqali tashkilotlar. Boshqarish va boshqariladigan tizimlar o'rtasidagi aloqa to'g'ridan-to'g'ri va teskari bo'lishi mumkin. To'g'ridan-to'g'ri ulanish sub'ektdan boshqaruv ob'ektiga keladigan signal-buyruqlar shaklida ifodalanadi. Teskari aloqa - bu boshqariladigan tizimdan boshqaruv organiga keladigan va boshqaruv harakatiga javobini bild= iruvchi signal-xabar.
Boshqaruv organi tomonidan nazorat harakati sub'ektiv va ob'ektiv turdagi bevosita buyruqlar shaklida amalga oshiriladi. Bu ob'ektni uzluksiz boshqarish uchun hali ham etarli em= as. Tizimni nazorat qilish va unga tashqi muhit ta'sirini hisobga olish uchun boshqariladigan ob'ektdan boshqaruv organlariga qayta aloqa zarur. Agar tiz= imda teskari aloqa bo'lmasa yoki biron sababga ko'ra boshqaruv organi tomonidan qo'lga olinmasa, bunday tizim oxir-oqibat nazoratdan chiqib ketishi va boshqarib bo'lmaydigan holga kelishi mumkin.
ÐÅÊËÀÌÀ•MEDIASNIPER
mohiyati harakat birl= igi qonunlari nazorat qonunlari hodisalar va boshqaruv jarayonlari oqimi t= eng qoʻllaniladigan kuchlar natijasi boʻlib, ularning har biri u yoki= bu boshqaruv qonuniga boʻysunishidan iborat. Boshqaruv qonunlari o'z xususiyatlari bilan bir-biriga ta'sir qilib, bevosita o'zaro ta'sir qiladi. Boshqaruvning samaradorligi jami boshqaruv qonunlarining butun tizimidan fa= ol foydalanish darajasiga bog'liq.
Boshqaruv qonunlari harakatidan maksimal darajada foydalanish uchun, bir tomondan, har bir qonunning harakatini aloh= ida ajratib ko'rsatish, ikkinchi tomondan, mexanizmini aniqlash kerak. ushbu muayyan boshqaruv jarayoni yoki hodisasi bilan bog'liq barcha ma'lum qonunlarning o'zaro ta'siri.
2) orasida davlatning xususiy qonunlari Boshqaruv quyi tizimi, tashkilot qonunlari (ya'ni, boshqariladigan quyi tizim) va boshqalar bilan bog'liq qonunlarni ajratib ko'rsatish mumkin. Ularga quyidagilar kiradi:
1. Boshqaruv funktsiyalarining o'zgarishi qonuni.
2. Boshqarish bosqichlari sonini kamaytirish qonuni.
3. Boshqaruv funktsiyalarining konsentratsiya qonuni.
4. Boshqarishning taqsimlanish qonuni.<= /o:p>
Boshqarish funktsiyalarini= ng o'zgarishi qonuni nazorat qilish darajasining oshishi yoki pasayishi muqarrar ravishda ba'zi funktsiyalar qiymatining oshishiga va boshqalarning qiymatining pasayishiga olib kelishini ta'kidlaydi. Mohiyat nazorat bosqichlari sonini kamaytirish qonuni shundan iboratki, tashkilot tuzilmasida boshqaruv darajasi qanchalik kam bo'lsa, ceteris paribus boshqa= ruvi samaraliroq va tezroq bo'ladi. Boshqarish funktsiyalarining konsentrat= siya qonuni Menejment ob'ektiv ravishda boshqaruvning har bir darajasida funktsiyalarning ko'proq kontsentratsiyasiga va natijada boshqaruv xodimlari sonini ko'paytirishga intilishini belgilaydi. Ga binoan nazoratning ke= ng tarqalganligi qonuni bo'ysunuvchilar soni va rahbar tomonidan ularning harakatlarini nazorat qilish qobiliyati o'rtasida ma'lum bir bog'liqlik mav= jud.
3) Maxsus qonunlar hu= kumatning rasmiy qonunlari hisoblanadi. Ular tashkilotning o'ziga xos xususiyatlari b= ilan uzviy bog'liqdir. Masalan, oziq-ovqat va farmatsevtika sanoati korxonalari uchun kimyo qonunlari alohida ahamiyatga ega bo‘lib, ularni qo‘llamasdan tu= rib bu sohadagi texnologik jarayonlarni ishlab chiqish va amalga oshirish mumkin emas. Boshqaruvga oid maxsus qonunlar orasida ularning faoliyatining o'ziga xosligi yoki tashkiliy-huquqiy shaklidan qat'i nazar, har qanday korxonada qo'llanilishi mumkin bo'lgan yoki qo'llanilishi kerak bo'lgan qonunlar mavj= ud. Bular har qanday tijorat faoliyatini amalga oshirish tartibini tartibga soluvchi iqtisodiy qonunlar va tadbirkorlik subyektlarining bir-biri bilan = va davlat organlari bilan munosabatlarini tartibga soluvchi huquqiy qonunlardi= r.
ÐÅÊËÀÌÀ•MEDIASNIPER
muntazamlik- nazariy tushu= nish va tadqiq etishning boshida qonunning dastlabki shakllantirilishi. Qonunlar= va qonuniyatlar o'rganilayotgan hodisalar o'rtasida umumiy, muhim va zaruriy aloqalarni o'rnatadi. Menejmentning barcha shakllarini guruhlarga bo'lish mumkin: maqsadli ta'sir sifatida umumiy boshqaruvga xos bo'lgan naqshlar va boshqaruv shakllari. TO boshqaruv shakllari bog'lash:=
- ishlab chiqarishni boshqarish tizimining birligi (tashqi muhit holati o'zgarganda tizimning ichki aloqalarining barq= arorligi);



- ishlab chiqarish va boshqaruvning mutanosibligi (yuqori mehnat unumdorligi shartlaridan biri sifatida asosiy = va yordamchi ishlab chiqarishni rivojlantirish o'rtasidagi ma'lum bog'liqlik);=
- boshqaruvni markazlashtirish va markazsizlashtirish (vazifalar, funktsiyalar va vakolatlarni (boshqaruv ierarxiyasi darajalari bo'yicha huquq va majburiyatlarni) taqsimlash zarura= ti);
- boshqaruv va boshqariladigan tizimlarning o'zaro bog'liqligi va adekvatligi (boshqariladigan tizimning boshqariladigan tizimga mos kelishi).
1.3 Boshqaruv tamoyillari: mohiyati va mazmu= ni



Boshqaruv tamoyillari menejmentning eng muhim kategoriyalaridan biridir. Ular bevosita boshqaruv qonunlari va qonuniyatlaridan kelib chiqadigan boshqaruv faoliyati haqidagi asosiy fundamental g'oyalar, g'oyalar sifatida tushuniladi.
Boshqaruv tamoyillari- bu boshqaruvning barc= ha darajalarida amalda hisobga olinishi va amalga oshirilishi kerak bo'lgan eng umumiy, asosiy qoidalar va tavsiyalar. Ularning qonunlardan farqi shundaki, qonunlar odamlar ongidan tashqarida, ularning xohish-irodasi va xohishidan qat’iy nazar mavjud va xolisona harakat qiladi.



Menejment tamoyillari o‘z maqsadiga ko‘ra boshqaruv nazariyasining fundamental asosi – boshqaruv qonunlari bilan boshqaruv amaliyoti o‘rtasidagi bog‘lovchi hisoblanadi. Ular ob'ektiv qonun= lar va qonuniyatlarni amaliyot tiliga o'girganga o'xshaydi.
Boshqaruv tamoyillari ham ob'ektiv, ham sub'ektivdir, bu bizga boshqaruv printsipining ikki tomonlama= tabiati haqida gapirish imkonini beradi. Boshqaruv tamoyillari boshqaruv faoliyatin= ing asosiy g’oyalari sifatida bevosita boshqaruv qonuniyatlaridan kelib chiqadi= va inson ongiga bog’liq bo’lmagan holda mavjud bo’lgan ob’ektiv voqelikni aks ettiradi, ya’ni ular ob’ektivdir. Shu bilan birga, ularning har bir tamoyili g’oya, ya’ni sub’ektiv konstruksiya, sub’ektiv konstruksiya bo’lib, har bir rahbar o’z bilimi, umumiy va kasbiy madaniyati darajasida aqliy bajaradi.
Boshqaruv tamoyillari mazmuni boshqaruvning = ob'ektiv qonuniyatlariga mos kelsagina o'z maqsadini amalga oshirishi mumkin. Boshqa= ruv tamoyillariga qo’yiladigan asosiy talab shundan iboratki, ularga rioya qili= sh amaliy faoliyat samarasini oshiradi.
ÐÅÊËÀÌÀ•MEDIASNIPER
Menejmentning birinchi tamoyillari muallifi menejment nazariyasi sohasidagi mashhur fransuz mutaxassisi A.Fayol bo‘lib,= gap tamoyillarning kamligi yoki ortishida emas, balki ular bilan ishlay bilish zarurligini ta’kidlagan (3-ilova). ). Bu tamoyillar klassik boshqaruv maktabining asosini tashkil qiladi.



Ajratish boshqaruv tizimini qurish va ishlatish tamoyillariga muvofiq amalga oshiriladi. Bu tamoyillarga quyidagilar kiradi:
- boshqaruv funktsiyalarini ajratish va ular asosida boshqaruv tuzilmasini qurish, boshqaruv organlari tizimining birlig= ida ifodalangan funktsiyalarni birlashtirish va differentsiallashtirish;
- turli boshqaruv funktsiyalari operatsiyalarining kombinatsiyasi - boshqaruv organining funktsiyalari va boshqaruv organining ichki tuzilishi;
- boshqaruv tuzilmasini tashkil etishda markazlashuv va avtonomiyaning uyg'unligi;



- boshqaruv tizimining ierarxiyasi printsipi= - boshqaruv tizimining yuqori, o'rta va quyi darajalarining o'zaro ta'sirini ta'minlaydigan axborotni taqsimlash va uning harakatini boshqarish tizimini= ng bosqichlari bo'yicha tashkil etish uchun zarurdir.
Raqamga asosiy boshqa= ruv tamoyillari quyidagicha ifodalanishi mumkin: ilmiy xarakter; izchillik= va murakkablik; boshqaruvda buyruq birligi va qarorlar qabul qilishda kollegia= llik tamoyili; markazlashtirish va markazsizlashtirish tamoyili; boshqaruvda mutanosiblik tamoyili; boshqaruvda buyruqlar birligi prinsipi; vaqtni tejash printsipi; tashkilotlarni yaratishda boshqaruv funktsiyalarining tuzilmaga nisbatan ustuvorligi printsipi va aksincha, mavjud tashkilotlardagi boshqar= uv funktsiyalaridan tuzilmalarning ustuvorligi; vakolatlarni topshirish prints= ipi; qayta aloqa printsipi.
- ilmiy- bu tamoyil boshqaruv tizimini = va uning faoliyatini qat’iy ilmiy asosda qurishni taqozo etadi. Rivojlanishni = aks ettiruvchi har qanday tamoyil singari, u ham ichki nomuvofiqlikka ega bo'li= shi kerak, chunki ichki nomuvofiqlik ichki mantiqni shakllantiradi, rivojlanish uchun ichki turtki yaratadi;
- izchillik va murakkablik- boshqaruv ob'ekti va boshqaruv tizimini birgalikda va ajralmas holda o'rganishni ta'minlash. Shu bilan birga, ob'ekt faoliyatining maqsadl= ari va mezonlari belgilanishi va barcha masalalarni ochib beradigan tarkibiy tuzilishni amalga oshirish kerak; hal etilishi boshqaruv tizimining belgila= ngan maqsad va mezonlarga muvofiqligini ta'minlaydi;
- boshqaruvda buyruq birligi va qarorlar qabul qilishda kollegiallik tamoyili- qabul qilingan har qanday qaror kollegial (yoki birgalikda) ishlab chiqilishi kerak. Bu turli masalalar bo'yicha ko'plab mutaxassislarning fikrlarini hisobga olgan holda uning ishlanmalarining har tomonlama (murakkabligini) anglatadi. Qaror qabul qilganda qiyin muammolar(amalga oshirish yangi texnologiya, ishlab chiqarishni avtomatlashtirish, tarqatishning yangi kanallarini izlash va boshqalar), eng yaqin aloqa va tajribali, malakali ishchilar, muhandislar, agentlar, dilerlar, vositachilar va boshqalarning fikrlarini aniqlash bilan yuqori natijalarga erishiladi;
ÐÅÊËÀÌÀ•MEDIASNIPER
- markazlashtirish va markazsizlashtirish tamoyili- markazlashtirish yaxlit boshqaruv tizimi doir= asida aloqalarni qat'iy o'zaro muvofiqlashtirishni ta'minlash imkonini beradi. Markazlashtirish darajasi qanchalik katta bo'lishi kerak, birlik va ichki muvofiqlashtirishni ta'minlashning talabchanligi qanchalik yuqori bo'lsa, tashkilot faoliyatining o'zgarmasligi shunchalik yuqori bo'lishi kerak va bo'linmalar faoliyatining mustaqilligi va mustaqilligi shunchalik kam talab qilinadi. Markazsizlashtirish tizimning moslashuvchanligini, tizimning moslashuvchan imkoniyatlarini rivojlantirishga yordam beradi va vaziyatning turli xil, shu jumladan kutilmagan o'zgarishlarga individual aloqalar darajasida tez va samarali javob berishga imkon beradi. Markazlashtirish va markazsizlashtirish birlikda va bir-birini to'ldiradi. To'liq markazlashmag= an tuzilma mavjud bo'lolmaydi - u o'zining yaxlitligini yo'qotadi. Ammo markazsizlashtirishdan butunlay mahrum bo'lgan boshqaruv tizimi ham mavjud bo'lolmaydi - avtonomiyani yo'qotish bilan u o'z tuzilishini yo'qotadi;
- boshqaruvda mutanosiblik tamoyili- boshqaruv va ishlab chiqarishning quyi tizimlari va ularning o'zaro ta'siri o'rtasidagi mutanosiblik printsipi tashkilotning boshqaruvchi va boshqariladigan qismlarining o'zaro bog'liqligida o'z aksini topadi. Uning mohiyati boshqaruv sub'ekti va ob'ekti o'rtasidagi o'zaro yoz= ishmalarni ta'minlashdan iborat. Boshqarish ob'ektining (masalan, ishlab chiqarish quyi tizimi) o'sishi va murakkablashishi sub'ektning (boshqaruv quyi tizimi) o'sishiga olib keladi;
- boshqaruvda buyruqlar birligi printsi= pi- oqilona boshqaruv tuzilmasi - har bir darajadagi va har bir boshqaruv ob'ek= tiga (bo'linma yoki xodimga) nisbatan har bir aniq masala bo'yicha boshqaruv vakolatlarining aniq shaxsiy taqsimlanishi aniq rahbar uchun belgilangan tuzilma;



- vaqtni tejash printsipi- boshqaruv jarayonida operatsiyalarning murakkabligini doimiy ravishda kamaytirishni t= alab qiladi. Bu birinchi navbatda qarorlarni tayyorlash va amalga oshirish uchun axborot operatsiyalariga taalluqlidir;
Tashkilotlarni yaratishda boshqaruv funktsiyalarining tuzilmaga nisbatan ustuvorligi printsipi va aksincha, tuzilmalarning mavjud tashkilotlarda boshqaruv funktsiyalaridan ustunligi - yangi boshqaruv tizimlarini yaratish muayyan maqsadlarga erishi= sh uchun amalga oshiriladi. Har bir maqsad bir qator vazifalar bilan amalga oshiriladi. Keyin bu vazifalar umumiyligi bo'yicha guruhlanadi va bu guruhl= ar uchun bir qator funktsiyalar, so'ngra ishlab chiqarish va boshqaruv bo'g'in= lari va tuzilmalari to'plami shakllanadi. Haqiqiy boshqaruv tizimlarida boshqaruv funktsiyalari ishlab chiqarish va boshqaruv bo'linmalari va tuzilmalari o'rtasida taqsimlanadi, strukturaning elementlari o'rtasidagi munosabatlar tuzatiladi. Tashkilotning ishlash jarayonida strukturaning ortiqcha element= lari nobud bo'ladi va etishmayotganlari asta-sekin paydo bo'ladi, ular bilan bir= ga o'ladi yoki yangi funktsiyalar paydo bo'ladi;
- vakolatlarni topshi= rish printsipi; qayta aloqa printsipi. Vakolatlar tashkilot resurslaridan foydalanishning cheklangan huquqini ifodalaydi va uning ayrim xodimlarining sa'y-harakatlarini muayyan vazifalarni bajarishga yo'naltirad= i. Vakolat berish - bu vazifa va vakolatlarni ularning bajarilishi uchun javob= gar bo'lgan shaxsga o'tkazish. Printsipning asosiy amaliy ahamiyati shundaki, menejer o'z vaqtini unchalik murakkab bo'lmagan kundalik ishlardan ozod qil= adi va o'z kuchlarini murakkabroq boshqaruv darajasidagi muammolarni hal qilish= ga jamlay oladi. Boshqaruvda vakolatlarni topshirish usulining o'rni shunchalik kattaki, ko'plab tadqiqotchilar va amaliyotchilar buni shunday deb hisoblashadi. alohida printsip boshqaruv.
ÐÅÊËÀÌÀ•MEDIASNIPER