“ Maktabgacha ta’lim muassasalarida jismoniy tarbiya mashg`ulotlarini tashkil qilish va o`tkazish uslubiyoti” 5141900 «Jismoniy tarbiya va jismoniy madaniyat»

I.3. "UCHINCHI MING YILLIKNING BOLASI"TAYANCH DASTURI-"MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALAR TA`LIM-TARBIYASIGA QO`YILADIGAN TALABLARI"NING BAJARILISHIGA ERISHILADIGAN DASTUR.

1.Chaqaloqlik davri (1yoshgacha)

2. Ilk yosh davri (1-3yosh)
1-2yosh davri

1. 
   Bolalarni jismonan rivojlantirish.
   

Bir yoshdan ikki yoshgacha bo`lgan davrda bola ikki bosqichni bosib o`tadi: 1yoshdan-1 yoshu 6 oylikdan - 2yoshgacha.
Bolaning sog`ligini mustahkamlash, ularning tana a`zolarini chiniqtirish. Asosiy harakat turlarini rivojlantirish. bolalarni tetik tutuvchi, toliqishlarining oldini oluvchi harakatlarni rivojlantirish uchun sharoit yaratish.
Barmoqlarning mayda muskullarini rivojlantirish. Yurish va harakat qilishning ayrim ko`nikmalarini rivojlantirish. Mustaqil harakat qilishga qiziqish uyg`otish. O`z-o`ziga xizmat ko`rsatish, tartiblilik, ozodalikka rioya qilishning oddiy malakalarini shakllantirish.
Bu yoshdagi bolalarni tez-tez sayr qildirish lozim. Sayr davomida bolalarning toliqib qolishiga yo`l qo`ymaslik, ayni vaqtda ularning kam harakat bo`lib qolishlarining oldini olish ko`zda tutilishi lozim.
Kuz va qishning uncha sovuq bo`lmagan kunlarida va bahorda bolalar bahavo ayvonchada uxlaganlari ma`qul. Bu 1yoshu 6 oylikkacha bo`lgan bolalar uchun juda muhimdir. Chunki sovuq kunlarda ularning sayrga chiqishlarini tashkil qilish bir oz qiyin. Agarda ayvonda uxlatish imkoni yo`q bo`lsa, bolalar uxlatayotgan xonalarning deraza qanotlari yoki darchalari ochib qo`yilgan bo`lishi kerak. Bolalar uxlayotgan xona temperaturasini 15darajagacha pasaytirish tavsiya qilinadi.
Bir yarim yashardan oshgan bola sovuq kunlari 2 marta: nonushta va ikkinchi tushlikdan so`ng sayr qildiriladi. Yozda esa bolaning butun kunini ochiq havoda o`tkazishni rejalashtirish.
To`pni dumalatish, uning ketidan yurish, to`pni qayta olib kelish. Kichikroq to`pni bir qo`lda uzoqroq uloqtirish.
Qo`l harakatlari, qo`llarni cho`zish, orqaga yashirish. Barmoqlarni yumish va ochish. Barmoqlar bilan polni taqillatish. O`tirgan holatda o`ngga va chapga burilish. Tik turgan va o`tirgan holatda oldinga egilish. Tayoqcha yordamida egilish. Tayanib o`tirish.
Harakatli o`yinlar: "O`yinchoqni olib kel", "Menga yetib ol", "Hammang tezda mening oldimga kelinglar", "Kuchukchani quvib yet", "Qushlar qanot qoqishadi", "Koptokni quvib yet", "O`yinchoqni yashiramiz", "Darvozaga to`p tushir", "Ehtiyot bo`l", "Shaqildoqqacha emaklab bor", "Qo`g`irchoqlar oldiga mexmonga borish", "Quyonchalar sakraydi", "Sichqonlar yuradi" kabi.
2-3yosh davri
1.Bolalarni jismonan rivojlantirish
Ikki yoshga qadam qo`ygan bolalarni talab darajasida chiniqtirish uchun havo-issiqlik rejimiga rioya qilish zarur. Bunda bola yashaydigan xonalarni muntazam shamollatib turish orqali erishiladi.
To`g`ri yo`nalishda muvozanatni saqlab teng qadamlab yurishni o`rgatish, tirmashib chiqish (kichik narvonchaga mustaqil chiqish va tushish), predmetlarni uloqtirish va dumalatishda tushirib yubormaslikni o`rgatish. Barmoqlarning mayda muskullarini rivojlantirish, chamalashni, ayrim harakatlarni va faoliyatlarni boshqa bolalar bilan birgalikda bajarish malakalarini shakllantirish. Bolalarni harakat faolligiga undash. Mustaqil harakat qilishga qiziqishni tarbiyalash.
Yurish va muvozanat saqlash mashqlari. To`g`ri yo`nalishda yurish, yo`lkadan, yerga yotgan taxtadan yurish. Bir uchi poldan 15-20sm ko`tarilgan taxtadan yurib ko`tarilish (eni 25sm uzunligi 1,5-2 m) va undan tushish. Balandligi 15sm bo`lgan yashik ichiga tushish va undan chiqish. Erga tashlangan hamda poldan 15-25sm ko`tarilgan chizimcha yoki taxtacha ustidan kattalar yordamida hatlab o`tish.
Emaklab va tirmashib chiqish mashqlari. 2m masofaga emaklash. Xalqa (obruch) ichiga emaklab kirish. O`rindiq va suri ostidan emaklab o`tish. Balandligi 1metr narvonchaga chiqish va tushish.
Narvonchaga chiqish (balandligi 1-1,5m) va tushishga o`rgatish.
Uloqtirish. Dumalatish mashqlari. To`pni o`tirgan, turgan holatda dumalatish, pastga, yuqoriga tashlash.
Ikki-uch davrida ham bolaning sog`ligini mustahkamlab borishini davom ettirish. Har bir bolaning jismoniy tomonidan o`sishi, vujudining chiniqishi uchun sharoit yaratish. Madaniy-gigiena malakalarini tarbiyalash. Asosiy harakatlarni takomillashtirish. Yurish va yugurish paytida o`z harakatlarini boshqa bolalarning harakatlariga moslashtirishga o`rgatish. Harakatlarni ko`rsatma yoki tushuntirishga muvofiq bajarishga odatlantirish. Belgilangan harakat yo`nalishlariga rioya qilish, bajarilayotgan harakatni bir vaqtda tugatish.
Harakatli o`yinlar: "Ko`prikcha bo`ylab ariqchadan o`tish", "Ariqchadan hatlab o`tish", "Meni quvlab yet", "Quyonchani quvlash", "Qo`g`irchoqlar oldiga mehmonga borish", "To`pni quvlab yet", "Quyosh va yomg`ir", "CHumchuqlar va avtomobil'", " Poezd", "Samolyotlar", "Pufak", "Qushlar inlarida", "Qo`ng`izlar", "Mushuk bilan sichqon", "Mening jangdor koptogim", "Maymunchalar", "Polizda", "Oq quyoncha o`tiribti", "Quyonim-quyonim-ne bo`ldi", "Kim chaqqon", "Yerdan baland", "Egri-bugri yo`ldan", "Toshdan-toshga ariqchadan o`tish", "Pirpirak bilan yugurish", "Qurbaqalar" kabilar
3. Kichik yosh (3yoshdan 4yoshgachа)
1.Bolalarni jismonan rivojlantirish
Maktabgacha yoshdagi kichik bolalarning jismoniy-ruhiy rivojlanishi jarayoni shiddat bilan kechadi. Ularning vujudi tinimsiz o`sayotganligi uchun ham bir joyda tinch o`tira olmaydilar. Lekin bu bosqichda bola jismoniy o`sishi tashqaridan qaraganda bir oz susayganday bo`ladi. Ya`ni 3 yoshdan 4yoshgachа bo`lgan davrda bolalar faqat 4sm.ga o`sadilar. Ota-onalar bolalarining jismoniy rivojiga alohida e`tibor berishlari, ularning erkin, bemalol harakatlanishlariga sharoit yaratilishi lozim. Chunki bolaning fikri teranligi, nutqining boyligi, ma`naviy sifatlarini o`zlashtirishi, avvalo uning sog`lomligiga bog`liqdir.
Bu davrda bolaning butun yashash sharoitida jiddiy o`zgarishlar yuz beradi. Birinchidan, bola 3yoshgа yetgach, uning faoliyat doirasi ancha kengayib mustaqilligi yanada ortadi. O`yinlari, hatti-harakatlari ham boshqacha mazmunga ega bo`la boshlaydi. Ikkinchidan, bolaning butun faoliyatida nutqning roli orta boradi. Chunki u burro gapirishni o`rganadi. Shuning uchun ular kattalarga tinimsiz savollar berishadi. Zero, dunyo bilan chinakamiga tanishish pallasiga kirgan bolakaylar uning barcha jihatlarini o`rganib olmoqchi bo`lishadi. Bu yoshdagi bolaning yashash sharoitida yuzaga kelgan mazkur o`zgarishlar uning jismoniy va ruhiy jihatdan o`sib kamol topishiga ta`sir etmay qolmaydi.
Bolalarning jismoniy mashqlarni bajarishga o`rgatish bolalar harakatining shakllanishiga yordam berish. Gavdani tik tutib yurishiga, stulda va erda to`g`ri o`tirishga o`rgatish. Turgan joyidan uzoqqa sakrab erga yumshoq tushishga o`rgatish. Emaklab tirmashib chiqish va to`p bilan harakat qilish mashqlarini bajarishda gavdani to`g`ri tutishga o`rgatish.
Yurish mashqlarini o`rgatish. Belgilangan yo`nalishda yo`nalishni o`zgartirib yurishga, buyumlarni oralab o`tishga o`rgatish. Yurish mobaynida qomatni to`g`ri tutishga odatlantirish.
3-4 daqiqa davomida to`xtamasdan yugurishga, 20metr masofani tez yugurib o`tishga o`rgatish.
Ko`tarilgan qo`ldan yuqoriroqqa osib qo`yilgan buyumga sakrab yetishga, uzoqlikka sakrashga, 10-20sm balandlikdagi to`siqdan sakrab o`tishga o`rgatish.
Dumalab borayotgan koptokka yetib borishga, uni qo`llab otishga, o`zgalar otgan koptokni ilib olishga o`rgatish.
Doira shaklida tashlab qo`yilgan arqoncha bo`ylab va bir tomoni 15-20sm ko`tarib qo`yilgan taxtacha ustida yurishga o`rgatish.
Jismoniy mashqlarni bajartirishda o`g`il va qiz bolalarning o`ziga xos jihatlarini hisobga olish. Qizlarning ko`proq chiroyli toshchalar, qomatni raso qiladigan halqachalar bilan o`ynashi, o`g`il bolalarning esa, keskin harakatlarni talab etuvchi o`yinlarni yoqtirishlarini e`tiborga olish, oila va bog`chaning imkoniyatlaridan kelib chiqib, tegishli vositalar yordamida jismoniy mashqlar tizimini o`rgatish.
Qo`llarini yonga harakatlantirishga, ko`krak oldida, orqasida va bosh ustida chapak chalishga, qo`llarni oldinga, orqaga, pastga, yuqoriga qimirlatishga, har xil harakatlarni bajartirishga o`rgatish. Biр joyda turgan holatda oldinga, orqaga, yonga egilishga, oyoqlarni bukish va yozishga, stulni ushlagan holda har xil harakatlarni bajarishga o`rgatish.
Gavdani chap va o`ngga burish, oldinga va orqaga egilish, qo`l va oyoqlarni bir vaqtda birgalikda harakatlantirish, qorinda yotgan holda qo`l va oyoqlarni ko`tarish mashqlarini bajarashga o`rgatish.
Harakatli o`yinlar: "Koptok o`yini", "Bekinmachoq". "Yerdan baland", "Uchadi, uchmaydi", "Mushuk va sichqon", "Kim chaqqon", "Arg`imchoq", "Menga etib ol", "Poezd", "Ariqchadan hatlab o`tish", "Ko`z boylash", "Cho`pon va echkilar", "Tortishmachoq", "Pirpirak bilan yugurish", "Chambarak dumalatish", "Quvlashmachoq", "Koptokni quvib yet", "Epchil quyon", "O`yinchoqni olib kel", "Turnalar", "Qoch bolam qush keldi", "To`pni irg`itish", "Ot o`yini".
Bolalarni musiqa ohangiga mos ravishda jismoniy harakatlar qilishga o`rgatish. Qo`l va oyoqlarni musiqa ohangiga moslab harakatlantirish orqali raqs elementlarini bajarishga o`rgatish.
Bolalarni musiqa maromiga monand yurish va yugurishga, musiqa ohangiga munosabatini chapak va depsinish orqali ifodalashga o`rgatish. Bir oyoqda depsinish, qo`l bandlarini, barmoqlarini aylantirish singari oddiy raqs harakatlarini o`rgatish.
Musiqa ohangiga mos ravishda harakat qilishga o`rgatish maqsadida quyidagi kuy va qo`shiqlar tavsiya etiladi: "Qo`llarimiz o`ynaydi", "Arqonni tort", "Qo`llarimiz chiroyli".
4. Kichik yosh (4yoshdan 5yoshgachа)
1.Bolalarni jismonan rivojlantirish
Bola 4 yoshdan oshgach, uning jismoniy o`sishi yana birmuncha jadallashadi. Chunonchi bolaning bo`yi 4yoshdan 5yoshgacha 6-7sm.ga o`sadi. Bu yoshdagi bola g`oyat serharakat, tirishqoq va tinib-tinchimas bo`ladi. U ko`p o`ynaydi, harakatda bo`ladi, har qanday harakatli ishlarda bajonidil ishtirok etadi. Bu yoshdagi bolalarning sog`lom va erkin o`sishida ularni to`g`ri ovqatlantirish, uxlatish, quvnoq kayfiyatda bo`lishini ta`minlash muhim ahamiyat kasb etadi. Bolalarning o`ta qo`zg`aluvchanligi ularni toliqishga olib kelsa, kamharakatlik jismoniy rivojla-nishini susaytiradi. Shuning uchun xam ota-ona hamda mutassaddi kishilar bolalarning harakati va hordig`i me`rida bo`lishiga alohida e`tibor qilishlari zarur.
Bolalarning jismoniy rivojlanishida o`yin alohida ahamiyat kasb etadi.
Bolalarning jismoniy mashqlarni bajarishga o`rgatish. Bolalarni tovonda oyoq uchida mayda va katta qadamda yurish, yurishdan yugurishga o`tish, oyoq tovonida va oyoq uchida yurishga o`rgatish.
Bolalarni 40-60metr masofaga to`xtamasdan yugurishga, 20-25metr masofani tez yugurib o`tishga o`rgatish.
Bir joyda turib 20-25 marta sakrash, balandligi 20-25 sm bo`lgan buyum (to`siq) lardan oralig`i 40-50sm bo`lgan chiziqlardan sakrab o`tish mashqlarini bajarishga o`rgatish.
To`p va chambarakni dumalatish, ularni yuqoriga irg`itib ilib olish, o`zaro bir-biriga irgitishga o`rgatish.
Qo`l va yelkani rivojlantiruvchi mashqlarni o`rgatish. Jumladan qo`llarni tirsakdan bukib aylanma harakat qilishga, kursiga tayangan holda mashqlar bajarishga o`rgatish.
Oyoqlarni rivojlantiruvchi mashqlarni o`rgatish. Buyumlarni oyoq kaftlari bilan bir joydan boshqa joyga olish mashqlarini bajarish.
Gavdani rivojlantiruvchi mashqlarni o`rgatish. Jumladan tayanib o`tirgan holda oyoqlarni bukib ko`tarish, oyoqlarni chalishtirib o`tirib turish, tizzada turib belni harakatlantirish mashqlarini bajarishga o`rgatish.
Jismoniy mashqlarni bajarishda bolalarning jinsiga xos xususiyatlar inobatga olinishi lozim. O`g`il bolalar uloqtirish, dumalatish kabi bevosita jismoniy kuch talab etiladigan mashqlarni bajarsalar, qiz bolalar chaqqonlikni, epchillikni rivojlantiradigan mashqlar bilan shug`ullanishlari zarur.
Bolalarni jismoniy rivojlantirish maqsadida quyidagi harakatli o`yinlar tavsiya etiladi: "Do`ppi tashlar", "Bog`lam", "Uchdi, chopdi, sakradi", "Ok terakmi-ko`k terak", "Qushim boshi", "Qopqon", "Do`ngdan do`nga", "Xo`roz", "Qo`chqor", "Tramvay", "Daladagi qo`zichoq", "Quyoncha hamon o`tiribti", "Tulki tovuqxonada", "G`ozlar-g`ozlar", "Ot o`yini", "Arg`imchoq o`yinlari".
5. Katta yosh (5yoshdan 6yoshgacha)
1.Bolalarni jismonan rivojlantirish
Bolalarni jismoniy mashqlarni muntazam bajarishga o`rgatish. Sport turlari bilan tanishtirish hamdа ularning u yoki bu sport turiga bo`lgan qiziqishlarini aniqlash va rivojlantirish. Sport o`yinlarini o`rgatish. Jismoniy mashqlar qilishga odatlantirish. Katta-katta qadam tashlab yurishga o`rgatish. Yarim o`tirgan holda tovonda va barmoq uchlarida turish, oyoq yonlariga tayanish. Qo`llarni turli tomonlarga harakatli yo`naltirishga, oyoqlarni chalishtirib qadamlar oralig`idagi masofani o`zgartirib borishga tizzalarini baland ko`targan holda oyoq uchlarida, katta-kichik qadam tashlab yurishga, to`siqlardan sakrab o`tishga o`rgatish.
Bolalarni emaklab va tirmashib chiqishga o`rgatish. Birin-ketin bir necha buyumlarning ustidan emaklab o`tish. Cho`kkalab, qo`llarni tizzaga tiragan holda skameyka, krovat, divan bo`ylab orqa va oldinga emaklashga o`rgatish.
Bir joyga turgan holatda ikki oyoqda sakrashga galma-gal almash-tirib bir oyoqda sakrashga o`rgatish. Oldinga siljigan holda 3-4 m. masofani shu zaylda sakrab o`tish, 20-25sm. balandlikdagi to`siqdan sakrab o`tishga o`rgatish.
Koptokni otishga, ilib olishga yerga tashlab ikki qo`llab ilib olishga o`rgatish. Bir-biriga koptokni otib, uni har xil vaziyatda (turgan, o`tirgan holatda, pastdan, bosh orqasidan, ko`krakdan, yerdan sakratib) ilib olishga o`rgatish.
Qo`llarini ko`krak oldiga, yelkaga va yon tomonga tutishga, yon tomonga uzatish, tirsakdan bukish, oldinga uzatish, yuqoriga ko`tarish, kaftlar yuqoriga qaratilgan holda yon tomonga yozish, ikkala qo`lni galma-galdan va bir vaqtda yuqoriga ko`tarish va orqaga uzatish, barmoqlarni yozish va bukish (musht qilish va ochish) mashqlarini bajarishga o`rgatish.
Ketma-ket va bir necha marta o`tirib turish, bunda qo`llarni yon tomonga va yuqoriga zarb bilan harakatlantirish mashqlarini bajarishga o`rgatish. Chalqancha yotib, oyoqlarni chalishtirib harakat qilishga o`rgatish. Qo`llarga tayangan holda qorinda yotib bosh va yelkalarini ko`tarishga o`rgatish.
Bolalarning jismoniy kamolotini ta`minlash maqsadida quyidagi harakatli o`yinlar tavsiya etiladi: "Ko`z boylog`ich", "Qoch bolam qush keldi", "Koptok o`yini", "Pat", "Chori chambar", "Bekinma-choq", "Doiraga tort", "Oqsoq qarg`a", "Biz quvnoq bolalarmiz", "Oq terakmi-ko`k terak", "Kim tez o`raydi", "Buyumni almashtir", "Ovchi va quyoncha", "Kim oladi-shuginani-yo", "Zag`izg`on", "Bo`sh joy", "Kim uzoqqa sakraydi", "Do`ppi yashirma", "Xo`rozlar jangi" kabi.
"Alpomish" va "Barchinoy" testlarini bajarish:
1.Bilish, yuvinish, artinish, cho`milishni gigienik ahamiyati, jismoniy mashq, o`yin, sayr uchun kiyimlarni tanlash;
2.Bajara olish, jamoada o`zini tuta bilish, musiqa jo`rligida raqs tushish, nostandart buyum va jihozlardan foydalan olish.
Sinov va me`yor turlari

№	Sinov turlari	O`lchov birligi	O`g`il bolalar	Qiz bolalar
1.	Mokisimon yugurish	3x10sek	10,8	11,2
2.	Sakragichda yugurish	marta	18	20
3.	Ko`p sakrashlar	marta	14	10
4.	Kichik koptokni nishonga uloqtirish	marta	4	3
5.	Joydan uzunlikka sakrash	sm	105	95
6.	Gimnastika norvoniga tirmashib chiqish	metr	2	1,5
7.	Osilish va sakrashlar		bilsh	bilish
8.	Suzish (suvdagi o`yinlar)	min	15	12
9.	Yaylovlarda sayr qilish	km	15	12
10.	Buyumli-harakatli o`yinlar		bilish	bilish

6. Maktabgacha tayyorlov guruhi (6yoshdan 7yoshgacha)

1.Bolalarni jismonan rivojlantirish
Jismoniy mashqlarni mustaqil bajarishga o`rgatish. Jismoniy mashqlar jarayonida jarohatlanishning oldini olish maqsadida ularda ehtiyotkorlikni, o`z harakatini nazorat qila olish ko`nikmalarini tarkib toptirish.
Bolalarni jismoniy tarbiya musobaqalari hamda harakatli o`yinlarga jalb qilish. Bolalarda chaqqonlik, jasurlik, topqirlik xislatlarini tarkib toptirish. Mustaqil tarzda jismoniy harakatlarni bajarishga odatlantirish.
Buyruqqa (start, to`xta) asoslanib yugurishga o`rgatish. Uzluksiz 2-3 minut davomida yugurishga, 40-50m. masofani 2-3 marta yugurib o`tishga, 100m. masofani dam olmay tez yugurib o`tishga o`rgatish.
Xoda ustida o`tirib oldinga siljishga o`rgatish. Narvon yordamida tepaga chiqishga va pastga tushishgа o`rgatish. Arvon yonida turib, uni mumkin qadar balandroqdan ushlash uchun intilishga o`rgatish. Arqonga osilib turishga o`rgatish, arg`imchoq uchishga o`rgatish.
Og`irligi 1kg. gacha bo`lgan sport toshlarini yumalatishga o`rgatish.
Cheklangan sath va chiziq bo`ylab yonma-yon qadam tashlab o`tishga, qiya qo`yilgan taxta ustidan yurib o`tishga o`rgatish. Bir oyoqda "Qaldirg`och" bo`lib turishga o`rgatish.
Oyoq uchlari bilan buyumlarni qisib olib ko`tarish va pastga tushirish, bir joydan ikkinchi joyga ko`chirishga vrgatish.
O`g`il bolalar bilan "Oq suyak", "Chillak", "Quloq cho`zma", "Eshak mindi" kabi milliy o`yinlarni o`rgatish, qiz bolalarni esa "Sopalak", "Happak", "Besh tosh", "Cho`p qo`g`irchoq" singari milliy o`yinlar o`ynashga jalb etish.
Musiqa ohangiga mos holda harakat qilishga o`rgatish. Quvnoq va hazil musiqalarning ohangiga mos holda harakat qilishga, harakatlarni musiqa ostida boshlash va yakunlash, navbatma-navbat goh oyoq uchi bilan, tovoni bilan qo`yish, oyoqlar bilan tapillatish, qadamma-qadam yurish, cho`kkalagan holdа o`tirib musiqa ohangini qarsaklarda ifodalashga o`rgatish. Musiqa ohangiga mos ravishda qo`llarni harakatlantirishga o`rgatish.
Bolalarning jismoniy rivojlanishini ta`minlash maqsadida quyidagi kuy va qo`shiqlar tavsiya etiladi: "Do`loncha", "Andijon polkasi", "Yalama-yorim", "Qari navo", "Chertma", "O`z-o`zingni tanib ol", M.Ikromova- "Ha o`yna, o`yna", I.Akbarov-"Ayiqlar raqsi", K.Qodirov-"Marsh", N.Norxo`jaev-"Kim chaqqon".
Bolalarning jismoniy kamolotini ta`minlash maqsadida quyidagi harakatli o`yinlar tavsiya etiladi: "Zag`izg`on", "Kim uzoqqa sakraydi", "Kalit", "Do`ppi yashirma", "Chavandozlar", "Chambarakni tushirish", "Qushim boshi", "Hamma o`z bayrog`iga", "Ovchi va quyoncha" "Chuqurchaga tushirish", "Yakkama-yakka tortishmachoq", "Xo`rozlar jangi", "Arg`imchoq-arg`imchoq", "Sopalak", "Kim tez tortadi", "Koptokni urish", "Do`ngdan-do`ngga".
"Alpomish" va "Barchinoy" testlarini bajarish:
1. Bilish, yuvinish, artinish, cho`milishni gigienik ahamiyati, jismoniy mashq, o`yin, sayr uchun kiyimlarni tanlash;
2. Bajara olish, jamoada o`zini tuta bilish, musiqa jo`rligida raqs tushish, nostandart buyum va jihozlardan foydalana olish.
Sinov va me`yor turlari

№	Sinov turlari	O`lchov birligi	O`g`il bolalar	Qiz bolalar
1.	Mokisimon yugurish	3x10sek	10,8	11,2
2.	Sakragichda yugurish	marta	18	20
3.	Ko`p sakrashlar	marta	14	10
4.	Kichik koptokni nishonga uloqtirish	marta	4	3
5.	Joydan uzunlikka sakrash	sm	105	95
6.	Gimnastika norvoniga tirmashib chiqish	metr	2	1,5
7.	Osilish va sakrashlar		bilsh	bilish
8.	Suzish (suvdagi o`yinlar)	min	15	12
9.	Yaylovlarda sayr qilish	km	15	12
10.	Buyumli-harakatli o`yinlar		bilish	bilish