|
2021-yilning
yanvar-sentabr
oylaridagi
asosiy
iqtisodiy
ko‘rsatkichlar
2021-yilning yanvar-
sentabr oylaridagi asosiy iqtisodiy ko‘rsatkichlar
bo‘yicha ma’lumotlar quyidagicha:
Sanoat mahsulotlari bo‘yicha 314,8 trln. so‘mni tashkil qilib, o‘sish
9,0% tashkil etdi;
Iste’mol tovarlari bo‘yicha 103,7 trln. so‘mni tashkil qilib, o‘sish
10,9% tashkil etdi;
Qishloq, o‘rmon va baliq xo‘jaligi bo‘yicha 222,2 trln. so‘mni
tashkil qilib, o‘sish 4,2% tashkil etdi;
Chakana savdo aylanmasi bo‘yicha 167,0 trln. so‘mni tashkil qilib,
o‘sish 9,8% tashkil etdi;
Qurilish ishlari bo‘yicha 76,9 trln. so‘mni tashkil qilib, o‘sish 4,5%
tashkil etdi;
Xizmatlar bo‘yicha 201,2 trln. so‘mni tashkil qilib, o‘sish 19,5%
tashkil etdi.
~ 17 ~
2021-yil
yanvar-sentabr
oylari
davomida
Yalpi
hududiy
mahsulotlarning o‘sish ko‘rsatkichlari Respublika bo‘yicha 519,8 trln.
so‘mni tashkil etdi (o‘sish sur'ati 106,9). Hududlar bo‘yicha esa
quyidagicha:
Toshkent shahri - 87,8 trln. so‘m, o‘sish sur'ati 114,1%,
Respublika bo‘yicha ulushi esa 16,9%;
Toshkent viloyati - 57,2 trln. so‘m, o‘sish sur'ati 109,6%,
Respublika bo‘yicha ulushi esa 11,0%;
Navoi viloyati - 42,0 trln. so‘m, o‘sish sur'ati 107,0%,
Respublika bo‘yicha ulushi esa 8,1%;
Samarqand viloyati - 37,8 trln. so‘m, o‘sish sur'ati 107,1%,
Respublika bo‘yicha ulushi esa 7,3%;
Farg‘ona viloyati - 33,6 trln. so‘m, o‘sish sur'ati 107,4%,
Respublika bo‘yicha ulushi esa 6,5%;
Qashqadaryo viloyati - 31,7 trln. so‘m, o‘sish sur'ati 108,4%,
Respublika bo‘yicha ulushi esa 6,1%;
Andijon viloyati - 30,4 trln. so‘m, o‘sish sur'ati 103,1%,
Respublika bo‘yicha ulushi esa 5,8%;
Buxoro viloyati - 27,4 trln. so‘m, o‘sish sur'ati 106,8 %,
Respublika bo‘yicha ulushi esa 5,3%;
Namangan viloyati - 24,1 trln. so‘m, o‘sish sur'ati 108,0%,
Respublika bo‘yicha ulushi esa 4,6%;
Surxondaryo viloyati - 21,4 trln. so‘m, o‘sish sur'ati 107,4%,
Respublika bo‘yicha ulushi esa 4,1%;
Xorazm viloyati - 18,9 trln. so‘m, o‘sish sur'ati 108,5%,
Respublika bo‘yicha ulushi esa 3,6%;
Qoraqalpog‘iston viloyati - 18,1 trln. so‘m, o‘sish sur'ati
107,4%, Respublika bo‘yicha ulushi esa 3,5%;
Jizzax viloyati - 15,9 trln. so‘m, o‘sish sur'ati 106,6 %,
Respublika bo‘yicha ulushi esa 3,1%;
Sirdaryo viloyati - 11,0 trln. so‘m, o‘sish sur'ati 111,6%,
Respublika bo‘yicha ulushi esa 2,1%.
~ 18 ~
inflyatsiya sur'atlari pasaygani sayin pul massasi bilan iste'mol
baholari indekslarining qisqa muddatli oʻzgarishlari orasidagi bogʻliqlik
ham pasaymoqda. Bu inflyatsiya jarayonlarining shakllanishiga, pul-
kredit agregatlar dinamikasiga hamda pul bozoridagi talab va taklif
balansiga bogʻliq boʻlmagan tarkibiy (nopul-kredit) omillar ta'sirining
kuchayganligi bilan bogʻliqdir. Shuning uchun Markaziy bankning bu
boradagi asosiy vazifalaridan biri ushbu omillar ta'sirini yetarli darajada
baholash hamda pul-kredit siyosatning qisqa muddatli maqsadlarini
ishlab chiqishda ularning ta'sirini hisobga olishdan iborat boʻldi.
– mamlakatimizda moliyaviy bozorlar va umuman bozor
iqtisodiyotining rivojlanish darajasini hisobga olib bugungi kunda
majburiy zahira talablari Markaziy bank olib borayotgan pul-kredit
siyosatning tayanch instrumenti ekanligi asoslidir. Ammo jahon
amaliyotida ushbu instrumentdan toʻliq voz kechilayotgan yoki “zahira”
instrument sifatida foydalanilayotgan bir paytda mamlakatimizda zahira
normalarining yuqori darajada qolishi munozaralidir;
– hozirgi vaqtda respublikamiz tijorat banklari depozit bazasining
50 foizdan ortiq qismini talab qilib olguncha depozitlar tashkil etmoqda.
Banklar ushbu mablagʻlar hisobidan aktiv amaliyotlarni amalga
~ 19 ~
oshirmoqdalar, bu esa oʻz navbatida banklarda transformatsiya riskini
vujudaga kelishiga olib kelishi mumkin;
– Markaziy bank majburiy zahira normalarini depozitlarning
summasi va muddatiga bogʻliq ravishda tabaqalashtirmaganligi tijorat
banklari resurs bazasining barqarorligiga sal’biy ta’sir koʻrsatmoqda. Bu
kamchiliklar tijorat banklari depozit bazasini optimallashtirishga halal
bermoqda;
– ayrim tijorat banklari yuqori daromad olish maqsadida likvidligi
past boʻlgan aktivlarga joylashtirish holatlari mavjud. Bu esa ularning
likvidlilik darajasiga salbiy ta’sir etadi. Shuningdek, respublikamiz
tijorat banklari aktivlarining tarkibida yuqori likvidli aktivlarni nisbatan
katta miqdorda toʻplanib qolganligi kuzatiladi. Bu esa, oʻz navbatida
bank aktivlarining daromadlilik darajasini past boʻlishiga sabab boʻladi;
– mamlakatimiz tijorat banklari aktivlari tarkibida qimmatli
qogʻozlar ulushining pastligi ularning likvidliligini oshirishga toʻsqinlik
qilmoqda. Buning sababi mamlakatimizda moliyaviy bozrlarning yaxshi
rivojlanmaganligi, unda likvidli qimmatli qogʻozlar turi va hajmining
kamligidir.
Keyingi
yillarda
davlat
budjeti
profitsit
bilan
bajarilayotganligi sababli likvidli qimmatli qogʻoz hisoblangan davlat
obligatsiyalari emissiya qilinmayapti. Bunday holat Markaziy bankning
ochiq bozor operatsiyalarini rivojlantirishga yoʻl bermayapti;
– Markaziy bankda ochiq bozor siyosati takomillashmaganligi,
uning REPO operatsiyalari orqali mamlakatimiz bank tizimining
likvidligiga sezilarli darajada ta’sir koʻrsatish imkonini bermaydi. Bu
esa, pul-kredit siyosatining boshqa instrumentlaridan foydalanish
zaruratini kuchaytiradi;
– Oʻzbekistonda rasmiy oltin-valuta zahiralarining soʻgni yillarda
barqaror oʻsishi Markaziy bankning valuta intervensiyasi oʻtkazish
imkoniyatini oshiradi.
~ 20 ~
Do'stlaringiz bilan baham: |
