“ фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва технологияларни қЎллаб-қувватлаш йили”

 
 
O‘ZBEKISTON OLIMLARI VA DORILARNING TERAPEVTIK MONITORINGI VA KLINIK 
TOKSIKOLOGIYASI XALQARO ASSOTSIATSIYASI 
S.A.Fazliev, M.Norqulova– 4-1-kurstalabalari 
Toshkentfarmatsevtikainstituti, Toshkentsh. 
Toksikologik, organikvabiologikkimyokafedrasi 
Ilmiyrahbar: f.f.n., dots.,F.S. Jalilov 
Dorilarning terapevtik monitoringi va klinik toksikologiyasi xalqaro assotsiatsiyasi (International 
Association of Therapeutic Drug Monitoring and Clinical Toxicology – IATDMCT) dori 
vositalarining farmakokinetikasi, terapevtik monitoring va toksikologik jihatlarini o’rganish va 
tadqiq etish bo’yicha jahondagi yetakchi uyushma hisoblanadi va bugungi kunga kelib Assotsiatsiya 
dunyoning 73 davlatidan a’zolarni o’z atrofida birlashtiradi. Ushbu tashkilotning tashkil etilish 
g’oyasi 1970-80-yillarga to’g’ri keladi. Charles E. Pippenger va Irving Sunshinelarning o’zaro fikr 
almashinuvlari natijasida yuzaga kelgan ushbu g’oyani rivojlantirish natijasida keyinchalik 1988-
yilda Osaka, Chikago va bir qator Yevropa davlatlaridagi kengash yig’ilishlari tashkil etildi. 
Hozirda an’anaviy har ikki-uch yilda o’tkazib kelinadigan Assotsiatsiya Kongressining birinchisi 
sifatida Osaka yig’ilishi tan olingan. 1990-yilda Ispaniyaning Barselona shahrida bo’lib o’tgan 
Klinik kimyo kongressida IATDMCT ni tashkil etish masalasi ko’rib chiqildi va 1990-yilning 11-
oktyabri tarixga ushbu IATDMCT ning asos solingan sanasi sifatida kirdi va Steve Wong 

---

Assotsiatsiyaning birinchi Prezidenti etib saylandi. Hozirgi vaqtda Teun van Gelder 2017-2019-
yillar uchun Prezidentlik vazifasini bajarmoqda. 
Tashkilot saytida Dorilarning terapevtik monitoringi (DTM) tushunchasi gaquyidagicha ta’rif 
berilgan: “Dorilarning terapevtik monitoringi bufanlararo klinik mutaxassislik bo’lib dorivositasi 
dozasini umumiy yoki ma’lum bir qisma holida qo’llashnatijasida to’plangan klinik tajriba va 
malakani ishga solib bemor parvarishida preparatning qabul qilinadigan miqdorini individual 
moslashtirish orqali yaxshilashni oldiga maqsad qilib qo’yadi.” Ushbu natijalarga farmakogenetik, 
demografik va klinik ma’lumotlar kabi nazariy asoslarga tayangan holda yoki farmakokinetik va 
farmakodinamik monitoring kabi amaliy tajriba natijalariga asosida erishish mumkin. Shu jihatdan 
olganda nazariy DTM klinik xulosa yok iaholida o’rnatilgan farmakokinetik yoki farmakodinamik 
aloqalarga suyangan holda bemorga berilishi kerak bo’lgan boshlang’ich dozani aniqlashdan 
iboratdir. O’z navbatida amaliy DTM o’z ichiga teng ahamiyatga ega bo’lgan analizdan oldingi, 
analiz vaqtidagi va analizdan keyingi davrlarni oladi va ko’proq preparatlarning aktiv yoki toksik 
formalarining biologik materiallarga ta’siri haqidagi ma’lum vaqtda to’g’ri amalga oshirilgan 
farmakokinetik monitoringlarda yig’ilgan, maxsus, aniq ma’lumotlarga asoslanadi. Shuningdek, 
analizgacha bo’lgan holatlar, klinik ma’lumot va berilgan dozaning klinik effektivligini inobatga 
olgan holda natijalar tahlilini talab qiladi.
Klinik toksikologiya esa toksikologiyaning ma’lum bir bo’limi hisoblanib uning asosiy maqsadi 
dori vositalari, qoldiq elementlar yoki boshqa kimyoviy birikmalar bilan zaharlanishni skrining va 
miqdoriy tahlil usullaridan foydalangan holda tashxislashga yordam berish va zaharlanish darajasini 
baholash hisoblanadi. 
Ushbu tashkilot bilan O‘zbekiston olimlarining ilk aloqalarni TOBK kafedrasi dotsenti, farm.f.n. 
F.S. Jalilov yo‘lga qo‘ydi. U 2017 IATDMCT xalqaro granti sohibi bo‘lib, Yaponiyaning Kyoto 
shahrida bo’lib o’tgan 15-Kongressida ishtirok etib, qaytdi. F.S. Jalilov Bugungi kunda Markaziy 
Osiyo bo‘yicha regional rahbar hisoblanadi. Uning tavsiyasi bilan dots. D.A.Zulfikarieva, talabalar 
S.A.Fazlievva SH.H. Fayzullaevalar Bugungi kunda tashkilot a’zosiga aylanib, O’zbekiston uchun 
yangi bo’lgan soha haqida bilimlarga ega bo’lishmoqda va shu sohada ilmiy ishlarni amalga 
oshirishmoqda hamda shu sohada bilim almashib va yangiliklardan voqif bo’lmoqdalar. 
Ташкентский Фармацевтический институт. 
Контент-анализ противовоспалительных лекарственных средств 
Научный руководитель: Гаибназарова Д.Т.-доцент кафедры 
Д.Ш.Мухамедова, Д.Б.Касимова,Н.А.Каримова