“ фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва технологияларни қЎллаб-қувватлаш йили”

Ишнинг мақсади: Юқорида келтирилганларни ҳисобга олиб, Республикамизда кенг 
тарқалган доривор маврак (лот. Salvia officinalis, L.) ўсимлиги асосида пародонт 
касалликларини махаллий даволаш учун мўлжалланган дори препаратларини ишлаб чиқиш 
тиббиёт амалиётининг долзарб вазифаларидан ҳисобланади. 

---

Доривор маврак дамламаси стоматология амалиётида кенг қўлланилади, бироқ оғиз 
бўшлиғини чайиш учун мўлжаллангансувли ажратмалар сўлак билан тез ювилиб кетишини 
ҳисобга олиб, махаллий таъсирга эга, бироққовишқоқлиги юқори бўлганва оғиз бўшлиғида 
кўп вақт таъсир кўрсатишга мўлжалланган гель шаклдаги дори тури таркиби ва 
технологиясини ишлаб чиқиш ҳамда биосамарадорлигини баҳолаш мазкур изланишларнинг 
асосий мақсади. 
Тадқиқот услуби ва материаллар:Дастлабки изланишларда гель дори шакли учун мақсадга 
мувофиқ асос – гельнинг максимал равишда яллиғланишга қарши ва антимикроб таъсирини 
таъминловчи асосни танлаш бўйича тажрибалар олиб борилди. Бунда гель ҳосил қилувчи 
сифатида метилцеллюлоза (МЦ) ва натрий карбоксиметилцеллюлоза (Na-КМЦ) 
пластификатор ва гель системасида намликни ушлаб қолиш учун глицерин, шунингдек 
тозаланган сув ўрнига доривор маврак барги дамламасидан (1:10) фойдаланилди.
Турли нисбатдаги гель композициялари гель ҳосил қилувчи учун ишлаб чиқилган 
технологиялар бўйича стандарт шароитда тайёрланди[4].Кўпинчагель ҳосил қилиш учун МЦ 
дан 3-6% ва Na-КМЦ дан 2-6%қўшилади.Одатда МЦ ва Na-КМЦ асосида тайёрланган геллар 
оғиз бўшлиғининг шиллиқ қаватига бир текис суртилади. МЦ геллари нисбатан қовишқоқ 
(зичлиги 1,29-1,31 г/см
3
), мутлақо заҳарли эмас, физиологик жиҳатдан бетараф, рН 
кўрсаткичининг кенг оралиғида ва микроорганизмлар таъсирига барқарор, шиллиқ қават 
унумлари билан яхши аралашиб кетади, шунингдек юқори боғловчи, диспергирловчи, 
намловчи ва адгезион хоссага эга [4]. 
Na-
КМЦ эритмасининг қовишқоқлик эгри чизиғи тикка - юқори қовишқоқ ҳоссага эга 
(зичлиги 1,59 г/см
3
) лиги сабабли турли концентрациядаги суртма асосларини, шунингдек 
линимент ва лосьонлар тайёрлаш мумкин. Na-КМЦ “аллергия чақирмайдиган” ёрдамчи 
моддалар туркумига киради ҳамда микроорганизмлар таъсирига бошқа гель ҳосил қилувчи 
моддаларга нисбатан турғунлиги кўпроқ, шунингдек юқори ҳароратда термик стериллашга 
чидамли[4].