" dasturlash I "

1.3.Sikl va variant tanlash operatorlari.

Dastur bajarilishini boshqarishning yana bir kuchli mexanizmlaridan biri – takrorlanish operatorlari hisoblanadi. Barcha dasturlash tillari singari Java dasturlash tilida ham takrorlanish tushunchasi mavjud. Takrorlanish bu ketma–ketlikdagi biror–bir qismining ma’lum bir shart bo‘yicha bir necha marta takrorlanishidir

• 
  Parametrik takrorlanish operatorining sintaksisi quyidagi ko‘rinishga ega:
  
• 
  for(; ; )
  
• 
  ;
  

Bu operator o‘z ishini ifodasining bajarishdan boshlaydi. Keyin takrorlash qadamlari boshlanadi. Har bir qadamda tekshiriladi, agar ning qiymati 0 qiymatidan farqli, ya’ni rost bo‘lsa, takrorlanish tanasi − bajariladi, so‘ngra bajariladi.
Agar ning qiymati 0 (yolg‘on) bo‘lsa, takrorlanish jarayoni to‘xtaydi va boshqaruv takrorlash operatoridan keyingi operatorga o‘tadi. Shuni ta’kidlash kerakki, ifodasi vergul bilan ajratilgan bir nechta ifodalar birlashmasidan iborat bo‘lishi ham mumkin, bu holda vergul bilan ajratilgan ifodalarning oxirgisi takrorlanish sharti hisoblanadi. Takrorlanish tanasi sifatida bitta operator, jumladan bo‘sh operator bo‘lishi yoki operatorlar bloki ham kelishi mumkin.
Quyida for operatori parametrlarining vazifalari bilan tanishamiz:
− takrorlash sanagichiga boshlang‘ich qiymat hizmat qiladi va u takrorlash jarayoni boshida faqat bir marta hisoblanadi. Ifodada o‘zgaruvchi e’loni ham bo‘lishi mumkin va bu o‘zgaruvchi takrorlash operatori tanasida amal qiladi va takrorlash operatoridan tashqarida «ko‘rinmaydi»
− takrorlanishning bajarishi yoki bajaril-masligini aniqlab beruvchi mantiqiy ifoda (shart), agar shart rost bo‘lsa, takrorlanish davom etadi, aks holda to‘xtaydi. Agar bu ifodaning o‘rni bo‘sh bo‘lsa, shart doimo rost deb hisoblanadi.
− odatda takrorlanish sanagichining qiymatini oshirish (kamaytirish) uchun hizmat qiladi yoki unda takrorlanish shartiga ta’sir etuvchi boshqa amallar ham bo‘lishi mumkin
Takrorlash operatorida qavs ichidagi ifodalar bo‘lmasligi ham mumkin, lekin sintaksis ‘;’ bo‘lmasligiga ruxsat bermaydi. Shu sababli sodda ko‘rinishdagi takrorlash operatori quyidagicha bo‘ladi:
for ( ; ; )
Agar takrorlanish jarayonida bir nechta o‘zgaruvchilarning qiymati sinxron ravishda o‘zgarishi kerak bo‘lsa, va ifodalarida zarur operatorlarida zarur operatorlarni ‘,’ bilan yozish orqali bunga erishish mumkin:
for (int i = 1, j = 2; i <= 15; i++, j = i + 1) { … }
Bundan tashqari tanlash operatorlari ham mavjud. tarmoqlar soni ko‘p bo‘lsa, shartli operatordan foylanish algoritmning ko‘rinishini qo‘pollashtirib yuboradi. Bu hollarda shartli operatorning umumlashmasi bo‘lgan variant tanlash operatoridan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Variant tanlash operatori quyidiga qoidalarga amal qiladi:
– switch operatorining variantlari faqat butun sonlar, satrlar va to‘plamlar bo‘lishi mumkin;
– variantlar iboralardan tashkil topishi mumkin. Har bir variant ikki nuqta (:) bilan tugaydi;
– variantlarning qiymati ifodaning qiymati bilan bir hil bo‘lishi kerak;
–ifodaning qiymati topilganidan so‘ng operatorlar ketma–ketligi break operatori uchragunga qadar davom etadi;
­– break operatori buyruqlar ketma–ketligi operatorlar blokidan keyingi qatorga o‘tkazadi;
– ko‘rsatilgan har bir variantda break operatori bo‘lishi shart emas. Agar break operatori har bir variant uchun yozilmasa, break operatori uchragunga qadar keyingi variantlar ketma–ketligini bajaradi.
– variant tanlash operatorida berilgan variantlardan tashqari nazarda tutilmagan variantlar uchun default varianti mavjud