“ byudjet hisobi va g’aznachilik” fakulteti “elektron tijorat va raqamli iqtisod” kafedrasi

An’anaviy tijorat va elektron tijorat o‘rtasidagi bog‘liqlik 
An’anaviy  tijorat  bozorida  bo‘lganidek,  elektron  tijorat  bozorining  asosiy 
ishtirokchilari  tashkilot,  ta’minotchilar  va  tovar  hamda  xizmatlar  iste’molchilardir. 
Elektron  bozorda  korxona  muvaffaqiyatli  faoliyat  yuritishi  uchun  u  rivojlangan 
korporativ  axborot  tizimiga  ega  bo‘lishi  kerak.  Bu  tizim  asosiy  biznes  jarayonlarni 
qo‘llab-quvvatlanadi  va  internetga  chiqish  uchun  kichik  tizimga  ega.  U  orqali 
elektron biznes sohasida tashkilot o‘z vazifalarini amalga oshiriladi. 
Ishlatilayotgan  resurslar va dasturiy  muxitning  yuqori tezlikdagi  o‘zgarishini 
hisobga  olgan  holda  zamonaviy  tashkilotni  samarali  boshqarish  ancha  murakkab 
vazifa  hisoblanadi.  Bu  vazifaning  yechimi  korporativ  axborot  tizimlari  tomonidan 
amalga oshiriladi. 
Bunday  tizimlar  mavjud  biznes  jarayonlarni  qo‘llab-quvvatlanishi,  hamda 
boshqaruvning  strukturasi  va  usullariga  mos  kelishi  kerak.  elektron  biznes  nuqtai 
nazaridan  zamonaviy  axborot  tizimlarini  ma’lumotlar  bazasini  boshqarishning 
zamonaviy  tizimlarini  qo‘llash  imkoniyati  bilan  server-mijoz  arxitekturasi  asosida 
amalga oshirish maqsadga muvofiqdir. Bundan tashqari ular har xil nazrat usullari va 
axborot  resurslaridan  foydalanishni  cheklash  yordamida  xavfsizlikni  ta’minlashi, 
taqsimlangan  axborotni  qayta  ishlashni  qo‘llab-quvvatlashni,  ochiq  standartlar 
evaziga turli xil operativ mustaqil funksional bloklardan qurilishning modul prinsipi, 
shuningdek,  internet  va  internet  texnologiyalarni  qo‘llab-quvvatlashni  ta’minlashi 
zarur. 
Korporativ  axborot  tizimlarida  tashqi  iqtisodiy  muxit  bilan  aloqa  elektron 
biznes  qarorlari  –  interaktiv  veb-vakolatxonalar  va  portallari  bilan  integratsiya 
hisobiga  ta’minlanadi.  Veb-vakolatxonalar  (korporativ  vakolatxona)  deb,  birinchi 
navbatda  reklama-marketing  vazifalarini  hal  qiluvchi  internet  tarmog‘idagi  korxona 
sayti tushuniladi.  
Veb-vakolatxona odatda korxona haqida axborotga ega bo‘ladi: 

 
korxonaning rivojlanish tarixi; 

 
yangiliklar va press-relizlar; 

 
korxona  tomonidan  taklif  qilinadigan  tovar  va  xizmatlarning  asosiy 
ko‘rinishlari haqida ma’lumot; 

---

55 
 

 
sohadagi  faoliyati  haqida  axborot,  distribyutor  va  diler  tarmoqlari  va 
boshqalar. 
Masalan,  integratsiyalashtirilgan  korporativ  axborot  tizimlarida  ta’minot 
tizimi  (