══════════════════════ 8-Mavzu. Elektron qurilmalar yordamida axborotni va elektr energiyasini

elektr signali

deyiladi. Elektr zanjirning holatini izohlovghi kattaliklar

elektr kuchlanish va tok bo’lgani uchun, elektr signalining tavsifi ham elektr
kuchlanishi va tokning vaqt bo’yicha o’zgarishlari bilan aniqlanadi. Bu
o’zgarishlar qandaydir alomatlari bilan uzatiladigan axborotni o’zida tasvirlashi
kerak.

---

Sanoat elektronikasi qurilmalarida qayta ishlanadigan va o’zida qandaydir
kerakli axborotni tasvirlaydigan elektr signallari S(t) (tok yoki kuchlanish) uzluksiz,
uzluksiz - uzlukli va uzlukli (impuls) ko’rinishlarda bo’ladilar (1-rasm).
Uzluksiz signalning uzlukli signaldan farqi shuki, uning oniy qiymatlari ma’lum
oraliqda, xohlagan miqdorga teng bo’lishlari mumkin. Demak, S6(t) signalning
oniy qiymatlari faqat ikki miqdorga ega bo`lgani uchun u uzlukli (impuls) signal
hisoblanadi (1-rasm). Impuls signali deb kichik vaqt oralig`ida ta`sir etuvchi kuchlanish 
yoki tokka aytiladi. Impuls signalining ta`sir etish vaqti davomiyligi bir necha 
millisekunddan bir necha nanosekundni tashkil etadi.
 
 
8.1-rasm. Elektr signallarining ko`rinishlari 
Elektr signallarini tajribada o’rganish uchun elektron ossillograflar, 
voltmetrlar, ampermetrlar va nazorat – o’lchash asboblari ishlatiladi. Elektr
signallarini nazariy tomondan o’rganish uchun esa ularning matematik
S
4
(t) 
Sinusoidal` emas 
T 
S
1
(t) 
0 
S
2
(t) 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
S
3
(t) 
S
5
(t) 
S
6
(t) 
S
7
(t) 
S
8
(t) 
Sinusoidal`
To`g`riburchakli 
To`g`riburchakli 
Sathlangan-to`g`riburchakli 
To`g`riburchakli 
Trapetsiyali 
Arrasimon 
T 
T 
T 
T 
T 
t 
t 
t 
t 
t 
t 
t 
t 
Impuls 
Uzluksiz-
uzlikli 
Uzluksiz 
. 
. 
. 
. 
. 
. 
. 
. 

---

ifodalaridan, ya’ni matematik modellaridan foydalaniladi. Elektr signallarining
matematik modellarini bilgan holda, ularni o’zaro solishtirish, o’xshashligi va
farqini aniqlash mumkin.