Ⅰ. 초급 문법 Boshlang'ich daraja gramatikasi

so'z  turkumlari

qo'shimcha

Ma'nosi

Masalan

fe'l

-는

-(으)ㄴ

-(으)ㄹ

hozirgi  zamon,

harakat  vaqti

가는  사람

ketayotgan  odam

o'tgan  zamon,

harakat  tugaganligi

간  사람

ketgan  odam

kelasi  zamon,  taxmin

갈  사람

boradigan  odam

sifat

-(으)ㄴ

hozirgi  zamon,  holat

예쁜  꽃

chiroyli  gul

ot

-(이)ㄴ

7학년인  안드레이

7-chi  sinf  o'quvchisi  Andrey

---

7

예  :

저기  오는  사람이  저의  친구입니다.

Anav  kelayotgan  odam  mening  do'stim.

지금은  쉬는  시간입니다.

Hozir  dam  olish  vaqti.

오늘은  할  일이  많습니다.

Bugun  qiladigan  ish  ko'p.

이것이  어제  산  책입니다.

Bu  kecha  sotib  olingan  kitobdir.

한국에는  아름다운  산이  많습니다.

Koreyada  chiroyli  tog'lar  ko'p.

13

-는/(으)ㄴ/(으)ㄹ  것  같다

Biror  bir  ish  harakati  yoki  asosga  nisbatan  taxmin  ma'nosini  bildiradi.  -것  같다 

o'zbek  tilida  ‘ga  o'xshab’,  ‘o'xshaydi’  degan  ma'noda  keladi.

Shakl

Zamon

Misol

fe'l  negiz 

+  ㄴ/은  것  같다

o'tgan  zamon

비가  온  것  같습니다.

Yomg'ir  yog'ganga  o'xshaydi.

fe'l  negiz 

+  는  것  같다

hozirgi  zamon

비가  오는  것  같습니다.

Yomg'ir  yog'ayotganga  o'xshaydi.

fe'l  negiz 

+  ㄹ/을  것  같다

kelasi  zamon

비가  올  것  같습니다.

Yomg'ir  yog'adiganga  o'xshaydi.

 

14

-님

Ushbu  qo'shimcha  koreys  tilida  hurmat  ma'nosini  bildiruvchi  qo'shimcha 

hisoblanadi.  -님  qo'shimchasi  ko'p  hollarda  tarjima  qilinmaydi,  ba'zan  ‘janob’  yoki 

‘hurmatli’  degan  ma'noni  beradi.

  아버지  +  님  →  아버님  Otajon

      선생  +  님  →  선생님  Hurmatli  o'qituvchi   

      총장  +  님  →  총장님  Janob  rektor

      부모  +  님  →  부모님  Ota-ona

          형  +  님  →  형님  Akajon

예  :

우리  선생님은  아주  친절한  사람입니다.

Bizning  o'qituvchimiz  juda  oq  ko'ngil  inson.

형님은  산에  자주  갑니다.

Akam  toqqa  tez-tez  borib  turadilar.

8

아버님이  편찮으십니다.

Otamning  mazalari  yo'q.

15

-다가

Ushbu  qo'shimcha  boshqa  ish  harakatning  boshlanishi  tufayli  tezkor  tugatish  yoki 

to'xtatishni  bildiradi.  Ergash  va  bosh  gapning  ish  harakati  bir  shaxs  tomonidan 

amalga  oshiriladi.  Ba'zan  -다  qisqartirilgan  shakli  qo'llaniladi.

동사/형용사  +  다가

예  :

학교에  가다가  친구를  만났어요.

Maktabga  ketayotib,  do'stimni  uchratdim.

책을  읽다가  잠이  들었습니다.

Kitob  o'qiyotib,  uxlab  qolibman.

열심히  일을  하다가  잠시  쉬었습니다.

Berilib  ishlab,  ozgina  dam  oldim.

16

-들

  Ushbu  qo'shimcha  o'zbek  tilida  ‘-lar’  ya'ni  ko'plik  ma'nosini  bildiradi.

명사/부사  +  들

(1)  Bu  qo'shimcha  otga  qo'shilib  uning  ko'plik  ma'nosini  anglatadi.  Agar  otning 

ko'pligi  aniq  bo'lsa,  ko'plik  qo'shimchasi  qo'llanilmaydi.  Sanalmaydigan  va  mavhum 

otlarga  nisbatan  ushbu  qo'shimcha  qo'llanilmaydi.

예  :

그녀는  딸기에  설탕을  많이  넣었다.

U  qulupnayga  ko'p  shakar  soldi.

이  자동차는  기름을  조금  먹는다.

Bu  mashina  yoqilg'ini  kam  sarflaydi.

이  서점에  책이  제일  많아요.

Eng  ko'p  kitoblar  shu  kitob  do'konida.

(2)  Qolgan  barcha  holatlarda,  hattoki  xalq  (국민),  millat  (민족)  kabi  umumni 

bildiradigan  otlarga  ham  -들  qo'shimchasi  qo'shiladi.

예  :

---

9

우리  가족들은  모두  타슈켄트에  삽니다.

Oilamizning  barcha  a'zolari  Toshkentda  yashaydi.

사람들이  자기  행복을  만들거나  기다리고  삽니다.

Odamlar  o'z  baxtini  yaratadi  yoki  kutib  yashaydi.

학생들이  다  모이면  같이  산에  갈  거예요.

O'quvchilarning  barchasi  yig'ilgach  birga  toqqa  ketamiz.

*  Koreys  tilidagi  -들  qo'shimchasi  ko'plikdagi  olmosh  hisoblanadi.  Ushbu 

qo'shimcha  biz  (우리),  siz  (너희),  barcha  (모두),  shuningdek,  ravishlar,  sifat  va 

fe'llarga  ham  qo'shilib  kelaveradi.  -들  qo'shimchasi  kesim  va  ikkinchi  darajali 

bo'laklarga  qo'shilib  eganing  ko'pligini  anglatadi.

예  :

모두들  그  사람을  좋아합니다.

Barcha  u  odamni  yaxshi  ko'radi.

어서들  오세요.

Hush  kelibsiz.

재미있게들  노세요.

Vaqtingizni  quvnoqlik  bilan  o'tkazinglar.

17

때문에

때문  ko'makchi  so'z  bo'lib  o'zbek  tiliga  ‘sababli’  deb  tarjima  qilinadi.  Otdan  keyin 

ishlatilganda  o'sha  otni  o'ziga  qaram  qiladi. 

명사  +  때문에

예  :

비  때문에  가지  못했습니다.

Yomg'ir  sababli  bora  olmadim.

공부  때문에  바빠요.

O'qish  sababli  bandman.

머리가  아픈  것은  감기  때문입니다.

Bosh  og'rishining  sababi  tumovidir.

18

-마다

Ushbu  qo'shimcha  otga  qo'shilib  ‘har-,  har  bir’  degan  ma'noni  beradi,  matnga 

qarab  ba'zi  boshqa  ma'nolarni  ham  beradi.

10

명사  +  마다

예  :

날마다  운동을  합니다.

Har  kuni  sport  bilan  shug'ullanaman.

사람마다  성격이  달라요.

Har  bir  odamning  fe;l-atvori  turlicha.

나라마다  문화가  달라요.

Har  bir  davlatning  madaniyati  turlicha.

19

-밖에

Bu  qo'shimcha  doimo  inkor  so'zlar  bilan  qo'llaniladi.  Ot  so'z  turkumlari  va  sifat 

bilan  qo'llanilib  ‘boshqa,  faqat,  yolg'iz,  atigi,  xolos’,  kabi  ma'nolarni  beradi.

명사  +  밖에

예  :

너  밖에  없다.

Sendan  boshqa  hech  kim  yo'q.

저  사람은  자기  밖에  몰라요.

U  odam  o'zidan  boshqani  bilmaydi.

20

-보다

Ushbu  -보다  qo'shimchasi  ikkidan  ortiq  so'zlarni  bir-biriga  taqqoslaganda 

qo'llaniladi.

명사  +  보다

예  :

수학보다  역사가  더  재미있어요.

Matematikaga  qaraganda  tarix  qiziqroq.

겨울보다  봄에  비가  많이  와요.

Qishga  qaraganda  bahorda  yomg'ir  ko'p  yog'adi.

21

-부터

Bu  qo'shimcha  vaqtni  yoki  dastlabki  nuqtadan  jo'nab  ketish,  boshlanishni  ifodalaydi.

---

11

명사  +  부터

예  :

오늘  새벽부터  음식을  준비했어요.

Bugun  ertalabdan  boshlab  ovqatni  tayyorladim.

손부터  씻고  먹어.

Birinchi  qo'lingni  yuvib  ovqat  ye. 

22

-습니까?/-ㅂ니까?

Ushbu  qo'shimcha  so'roq  gaplarda  ishlatiladi.  -습니까?  ko'rinishi  undosh  harf  bilan 

tugagan,  -ㅂ니까?  ko'rinishi  esa  unli  harf  bilan  tugagan  fe'llarga  qo'shiladi.

동사/형용사  +  습니까?/ㅂ니까?

예  :

돈이  있습니까? 

Pulingiz  bormi?

그  친구가  옵니까?

Do'stingiz  keladimi?

23

-습니다/-ㅂ니다

Ushbu  qo'shimcha  darak  gaplarda  ishlatiladi.  -습니다  undosh  bilan  tugagan  fe'lga, 

-ㅂ니다  esa  unli  bilan  tugagan  fe'llarning  oxiriga  qo'shilib  yoziladi. 

동사/형용사  +  습니다/ㅂ니다

예  :

한국  친구가  많습니다. 

Koreys  do'stlarim  ko'p. 

학생이  질문합니다.

Talaba  savol  berayapti.

24

-아/어  보다

Bu  ko'makchi  harakatni  bajarishga  urinish,  sinab  ko'rish,  qistash,  buyruq  kabi 

ma'nolarni  ifodalaydi.

12

동사  +  아/어  보다

예  :

한  번  더  따라해  보세요.

Yana  bir  bor  qaytarib  ko'ring.

30분만  더  기다려  봅시다.

Yana  30  daqiqa  kutib  turamiz.

25

-아/어서

동사/형용사  +  아/어서

(1)  Bosh  gap  kesimiga  qo'shilib  undagi  harakat  ergash  gapdagi  harakatning  vaqtiga 

nisbatan  oldin  bo'layotganini  bildiradi.  U  bir-biriga  o'zaro  bog'liqdir.  O'zbek  tiliga 

ravishdosh  ‘-b(ib)’  tarzida  tarjima  qilinadi.

예  :

도서관에  가서  책을  빌려  옵니다.

Kutubxonaga  borib  kitob  olib  kelaman.

줄을  서서  기다려  주십시오.

Navbatga  turib  kuting.

(2)  Bosh  va  ergash  gapdagi  fe'llarni  bir-biriga  bog'laydi,  va  ergash  gapdagi 

tugallangan  harakatning  sababini  ifodalashda  foydalaniladi.  Bu  qo'shimcha  qo'shilib 

kelgan  bosh  gap  negiziga  o'tgan  va  kelasi  zamon  qo'shimchasi  qo'shilmaydi  va 

ergash  gap  kesimi  buyruq  va  undov  gaplarning  tugallovchi  qo'shimchalarini 

olmaydi.

예  :

표가  없어서  그  영화를  못  보았습니다.

Chipta  bo'lmagani  uchun  bu  kinoni  ko'ra  olmadim.

아이가  넘어져서  울고  있습니다.

Bola  yiqilib  tushgani  uchun  yig'layapti.

26

-아/어야  되다/하다

Ushbu  qo'shimcha  albatta  qilish  shart  va  kerak  bo'lgan  ish  va  talabni  ifodalaganda 

ishlatiladi.

---

13

동사/형용사  +  아/어야  되다/하다

예  :

어른에게는  존댓말을  사용해야  합니다. 

Yoshi  kattalarga  albatta  hurmat  ma'nosida  gapirish  kerak.

외국에  여행을  갈  때  여권이  있어야  합니다. 

Chet  elga  sayohatga  borayotganingizda  albatta  pasportingiz  bo'lishi  kerak.

주말에  영화를  보고  싶으면  표를  예매해야  해요. 

Dam  olish  kuni  kino  ko'rishni  xohlasangiz  chiptani  oldindan  sotib  olishingiz  kerak.

담배를  피우고  싶으면  밖에  나가야  됩니다. 

Tamaki  chekishni  xohlasangiz  albatta  tashqariga  chiqishingiz  shart.

27

-아/어  주다/드리다

Yetakchi  fe'llar  bilan  birikib,  kimningdir  manfaatini  ko'zlangan  ish  harakatini 

bildiradi.  드리다  so'zi  주다  so'zining  hurmat  shaklidir.

동사  +  아/어  주다/드리다

예  :

친구들이  저를  도와주었습니다.

Do'stlarim  menga  yordam  berishdi.

이  책을  형에게  가져다  드리세요.

Bu  kitobni  akangizga  olib  borib  bering.

28

-아요/어요

(1)  Norasmiy-hurmat  so'zlashuv  uslubi  ko'p  hollarda  notanish  insonlar  suhbatida 

rasmiy-hurmat  uslubidan  foydalanish  zarur  bo'lmaganda,  shuningdek  yaqin 

tanishlar  orasida  lekin  hurmat  bilan  ‘siz’  so'zining  ishlatilish  zaruriyati  bor  hollarda 

qo'llaniladi.  Mazkur  uslub  fe'l  negiziga  -아요/어요  qo'shimchasi  qo'shilib  yasaladi.

예  :

    가다  :  가  +  아요  →  가요

    먹다  :  먹  +  어요  →  먹어요

    믿다  :  믿  +  어요  →  믿어요

    높다  :  높  +  아요  →  높아요

예쁘다  :  예쁘  +  어요  →  예뻐요

14