Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети “Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедраси «маълумотлар узатиш тизимлари ва тармоқлари»

---

ЎЗБЕКИСТОН АЛОҚА ВА АХБОРОТЛАШТИРИШ АГЕНТЛИГИ 
 
ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ 
“Маълумотлар узатиш тармоқлари 
ва тизимлари” кафедраси 
«МАЪЛУМОТЛАР УЗАТИШ ТИЗИМЛАРИ 
 ВА ТАРМОҚЛАРИ» 
 
фанидан маърузалар матни тўплами 
Тошкент 2011 

---

2 
Ушбу тўплам 5522200 – “Телекоммуникация” таълим йуналиш бўйича 
таҳсил олаётган кундузги бўлим талабаларига “Маълумотлар узатиш 
тизимлари ва тармоқлари” фанидан маърузаларини ўтказиш учун 
мўлжалланган.
Тўплам “МУТваТ” кафедрасида муҳокама қилинди ва нашрга тавсия 
қилинди. Мажлис баёни №______ “____”___________2011йил 
Тўплам “Телекоммункация” факултети илмий услубий комиссияси 
томонидан муҳокама қилинди ва нашрга тавсия қилинди. Мажлис баёни 
№______ “____”___________2011йил 
Тузувчилар:
доц. Усманова Н.Б.,
катта ўқитувчи Джураев Р.Х., 
катта ўқитувчи Джаббаров Ш.Ю. 
Такризчи:
 
 
Мусаҳҳиҳ:
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

3 
МУНДАРИЖА 
1- маъруза 
Асосий тушунчалар ва таърифлар. Замонавий инфокоммуникация 
тармоғини концептуал модели............................................................... 
4 
2 - маъруза 
Очик тизимларнинг ахборот алмашувининг етти поғонали модели.
Маълумотлар узатиш тармоқлари ва хизматларига қўйиладиган 
талаблар.................................................................................................... 
12 
3 -4 маъруза 
Маълумотлар узатиш хизматлари: телеграф, маълумот узатиш ва 
телематика. Телеграф алоқа хизматлари Телематика хизматлари ва 
таснифи …………………………………………..…………………… 
19 
5 -6 маъруза 
Маълумотлар узатиш тармоқларининг таснифи, тузулиш схемаси ва 
қуриш тамойиллари. Маълумотлар узатиш тармоқларининг 
параметрлари ва вақт – эхтимоллик характеристикалари ………….. 
26 
7 -8-9 
маъруза 
Коммутация ва маршрутизация тамойиллари. Коммутация усуллари. 
Пакетли коммутация тамойиллари ва механизмлари……………….. 
37 
10-маъруза 
Замонавий маълумот узатиш транспорт тармоқларини қуриш 
технологиялари (Frame Relay, ATM)………………………………….. 
49 
11-12маъруза Замонавий маълумот узатиш транспорт тармоқларини қуриш 
технологиялари (IP, MPLS) …………………………………………. 
61 
13-14-15
маъруза 
Факсимил алоқа хизматлари: телефакс, комфакс, бюрофакс. Электрон 
жўнатмалар билан ахборот алмашиниш хизмати (Хабарларни қайта 
ишлаш ва электрон почта хизмати). Телеконференция хизмати.............
72 
16-17маъруза Ахборот қидирув хизматлари (Х.500 ва F.500). Пакетли коммутация 
тармоқлари орқали овозли хабарларни узатиш хизмати………………. 
89 
18-маъруза 
Рақамли тизим ва тармоқларда техник эксплуатация. Рақамли 
тизимларнинг назорат ва техник диагностика усуллари………….…… 
101 
19-маъруза 
Ракамли тизимларнинг назорат ва техник диагностика воситалари…. 
106 
20-21маъруза Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимларида ахборот 
хавфсизлигини бузишга олиб келувчи тахдидлар. Ахборот 
хавфсизлигини таъминлаш чораларини таснифи. Очиқ тизимларнинг 
ахборот алмашуви етти поғонали моделининг ахборот хавфсизлиги 
архитектураси……………………………………………..……................ 
115 
22-маъруза 
Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимларида ахборот 
хавфсизлигининг таъминлаш усуллари, воситалари (аутентификация, 
ахборот бутунлиги, криптография, элекрон рақамли имзо ва бошқалар) 
146 
23-маъруза 
Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимларининг ривожланиш 
истиқболи. Мультисервисли тармоқлар ва технологиялар………………
164 
24-маъруза 
Келгуси авлод тармоқларини қуриш асослари……………....................... 
Адабиётлар 
180 
187