Yorugʻlikning
qutblanishi
Yorugʻlikning qutblanishi - yorugʻlik
toʻlqinlari elektr Yo va magnit N maydoni
kuchlanganliklari vektorlarining yorugʻlik
nuriga tik tekislikda tartibli joylashuvi.
Yorugʻlikning qutblanishi
atamasini fanga
I
. Nyuton kiritgan, uning tabiatini J. K.
Maksvell yorugʻlikning elektromagnit
nazariyasida tushuntirib bergan. Fransuz
fizigi E. Malyus Islandiya shpati parchasi
opkali Parijdagi Lyuksemburg saroyining
botayotgan quyosh nurlaridan yaltirab
turgan oynalarini kuzatib, kristallning
maʼlum vaziyatda faqat bittagina tasvir
koʻrinishini ajablanib payqadi. Shu va b.
tajribalar asosida hamda I. Nyutonning
yorugʻlikning korpuskulyar nazariyasiga
tayanib, E. Malyus Quyosh yorugʻligida
tartibsiz yoʻnalgan korpuskula (zarra) lar
biror sirtdan qaytgandan yoki anizotrop
kristalldan oʻtgandan keyin maʼlum
yoʻnalishga ega boʻlib qoladi, deb faraz
qildi. Bunday "tartiblangan" yorugʻlikni u
qutbl angan yorugʻlik deb atadi. Yorugʻlik
manbalaridan chiqqan yorugʻlik toʻlqinlari
tartibsiz tarqaladi, yaʼni toʻlqinlar turli
tekisliklarda tebranadi. Bunday toʻlqinli
yorugʻlik tabiiy yorugʻlik deb ataladi.
Tabiiy yorugʻlikdan farqli ravishda Ye va N
vektorlarning oʻzaro perpendikulyar
tashkil etuvchilari orasida doimiy fazalar
farqi mavjud boʻlgan yorugʻlik qutblangan
yorugʻlik deb ataladi. Yorugʻlik
manbaining hamma elementar
qismlaridan bir xil toʻlqinli yorugʻlik nurlari
chiqsa, bunday yorugʻlikka toʻla
qutblangan yorugʻlik deyiladi. Tabiiy
yorugʻlik tarkibida chizikli, elliptik va
doiraviy qutblangan yorugʻlik toʻlqinlari
boʻladi. Yo ning uchi yoruglik nuriga tik
tekislikda ellips chizsa, u holda yorugʻlik
toʻlqinlari elliptik qutblangan yorugʻlik,
aylana chizsa, doiraviy qutblangan
yorugʻlik, Yo tekislikda doimiy yoʻnalishini
saqlasa, bunday holatda chiziqli
qutblangan yorugʻlik deb ataladi.
Vakuumda yorugʻlikning tarqalishi uning
qutblanganligiga bogʻliq boʻlmaydi. Agar
yoruglik biror muhitda tarqalsa,
yorugʻlikning yutilishi, tarqalish yoʻnalishi
va tezligi uning qutblanganligiga bogʻliq
boʻladi. Tabiiy yorugʻlikdan qutblangan
yorugʻlik hosil qilish uchun qutblash
asbobi (polyarizator)dan foydalaniladi.
Yorugʻlikning qutblanishi moddalarning
anizotropik xususiyatlarini oʻrganishga
yordam beradi. Kristallooptikada
kristallarning tuzilishi, mineralogiya va
petrografiyada minerallar va togʻ jinslari
qutblangan yorugʻlik yordamida
oʻrganiladi.
[1]
1. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-
yil
Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib,
Vikipediyaga yordam berishingiz
mumkin.
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.
Bu maqolada boshqa til boʻlimlariga
ishorat yoʻq.
Siz ularni topib va ushbu maqolaga
qoʻshib, loyihaga yordam berishingiz
mumkin.
Manbalar
Last edited 2 years ago by PlanespotterA320
Matndan CC BY-SA 3.0 litsenziyasi boʻyicha
foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan
boʻlsa).
"
https://uz.wikipedia.org/w/inde
x.php?
title=Yorug likning_qutblanishi&
oldid=2011882
" dan olindi
Do'stlaringiz bilan baham: |