Yengil atletika va uning turlari

---

YENGIL ATLETIKA VA UNING TURLARI         

Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika

universiteti    

Chaqiriqqacha harbiy talim fakulteti

1-kurs 101-guruh talabalari Omonov Sunnatullo va    

Nodirov Nuriddin

Jismoniy tarbiya va sport fanidan ijodiy ishi

N:1

---

---

Toshkentda 1902-yildan Yengil atletika 

musobaqalari,1919- yildan mamlakat birinchilik-

lari,1927-yildan spartakiada o‘tkazila boshlan-

gan.O‘zbekistonda 135 mingdan ziyod kishi 140 

dan ortiq murabbiy qo‘l ostida Yengil atletika 

bilan shug‘ullanadi. Murabbiylardan 3 nafari 

“O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan sportchi,, 10 

nafari esa “O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan 

sport ustasi,, unvoniga ega(2001). O‘zbekistonlik 

Yengil atletikachilar 1952-yilda Olimpiadaga 

o‘uinlarida qatnashadi.

---

Gomerning “Iliada,, , Ibn Sinoning “Tib 

qonun-lari,, va boshqa kitoblarda Yengil 

atletika mashqaliga oid ma‘lumotlar 

uchraydi. Qadimda Olimpiada uyinlarida ( 

mil.av.776-yildan mil. 394-yilgacha ) asosan 

Yengil atletika buyicha musobalar 

uyushtirilgan. Zamonaviy Yengil atletikaning 

rivojlanishida 19-asrda Angliya (1837-

yildan)musobalar,Afinada (1859-yildan) 

umumgrek uyinlari o‘tkazilishi va olimpiada 

tiklanishi (1896-yildan)ning ahamiyati katta 

---

1912-yilda Xalqaro havaskor Yengil atletika-

chilar federatsiyasi (IAAF) tuzilgan, unga 200 

mamlakat a‘zo (2001-yil:O‘zbekiston Yengil atle-

tika federatsiyasi 1993-yildan a‘zo).IAAF 1977-

uildan jahon kubogi (hoz.kunda Gran-pri muso-

baqalari), 1983-yildan jahon birinchiligi musoba-

qarali o‘tkazib kelinadi. O‘zbekistonda Yengil 

atlitikaga qiziqish 1885-yildan Marg‘ilonda shu 

turga moslashtirilgan o‘yingoh barpo etilgandan 

keyin kuchaydi. 

---

Yengil atletika bu alohida bir sport turi emas bu 

bir jamlanma desak adashmaymiz u 5 turga 

bo‘linadi uning turlari: 

• Yugutish 

•Uloqtirish 

•Yurish

•Sakrash

•Irg‘itish 

---

Qadim zamonlardan odamlar tez yugurish, turli 

to‘siqlarni chaqqonlik bilan oshib o‘tish, har xil 

buyumlarni irg‘itish zarur bo‘lgan. Odamlarning 

ov paytidagi omadi hayotiy o‘ljaga yetib olishi, 

uni yengishni bilishi, tabiatning sirli kuchlari 

bilan qatiyatlilik va chidamlilik 

ko‘rsatib,chaqqonlik bilan yengishiga  bog‘liq 

bo‘lgan.Aytish joizki qadimgi odamlarga ham 

yugurish,sakrash,irg‘itishlar hayotiy zarurat 

bo‘lgan.

---

Yugurish Yengil atletikaning asosi hisoblanadi .Qisqa 

masofalarga yugurish. Yugurish chog‘ida  muvaffa-

qiyatli start olgandan so‘ng tezlikni yanada oshirib, 

uni butun masofa davomida saqlab turishingiz kerak. 

So‘nggi metrlarda oxirgi kuchni ishga solib marraga 

yugurib kirish kerak. Marradan o‘tgach yugurishni 

to‘xtatmay yelkalarni oldinga chiqarish va keskin 

to‘xtamay yana 5-8 metrga yugurib borish zarur.

---

Sakrash: sakrash ham turlarga bulinadi. Uzunlikka va 

balandlikka sakrash. Qum hamdon o‘girib silta-nish  

joyidan yugurib kelishning boshlanish joyiga qarab 20-22 

qadam o‘lchab so‘ngra bir oyoqni oldinga quyib tezlikni 

tezda ko‘paytirishga harakat qilib yugurish boshlanadi. 

Qulay tushgan oyoq bilan siltanib qanday maqul bo‘lsa 

shunday yuguriladi. Bu yugurib kelishning asosiy qoidasi 

hisoblanadi. Yerdan bir oyoqda depsiyanotib oyoqlarni 

iloji boricha ko‘tariladi va uning yoniga tayang oyoq olib 

kelinadi. Ikkala oyoqni iloji boricha ko‘proq uzoq vaqt 

birga ushlanadi . Bel to‘g‘ri ushlanadi ba dahan oldinga 

chuziladi.Chuqurga ikkala oyoq iloji boricha yumshoqroq 

tushiladi.

---

ETIBORINGGIZ UCHUN RAHMAT