Xalqaro hisob-kitoblar

7-jadval

O’zbekiston Respublikasi 1999 yilda kontinentlar bo’yicha tashqi savdosining taqsimlanishi

Ko’rsatkichlar	Tovar aylanmasi	Shu jumladan		Qoldiq	Jamiga nisbatan foizda	1998 yilga nisbatan 1999 yil tovar aylanmasi
		Eksport	Import
Jami	3919,7	2067,2	1852,5	214,7	100	76,8
shu j-dan:
Yevropa	2606,5	1530,9	1075,6	455,3	66,5	85,6
Osiyo	1080,9	473,6	607,3	- 133,7	27,6	60,4
Afrika	1,9	0,1	1,8	-1,7	0,1	21,8
Amerika	220,9	56	164,9	-108,9	5,6	84,3
Avstraliya va Okeaniya	9,5	6,6	2,9	3,7	0,2	2,5 marta

O’zbekiston eksport qiluvchilari tomonidan uchun esa, inkasso shakli hozircha ko`llanilmayapti. Sababi, respublikada mavjud bo’lgan qonunchilikdagi xalqaro hisob-kitoblarda mahsulotni yubormasdan avval avans to’lovini olish, akkreditiv ochish yoki kafolat shakli qo’llanilishi, muddati o’tgan debitor qarzdorlik muammosi (mahsulot ketgandan so’ng 60 kun muxlat ichida to’lov amalga oshirishi shart) inkassoni xalqaro andozalar darajasida qo’llanilishiga tuskinlik qilmoqda.

Mamlakatda iqtisodiy islohotlar chuqurlashuvi jarayoni tashqi iqtisodiy aloqalar va xorijiy davlatlar bilan hamkorlik munosabatlari o’sishi bilan belgilanmoqda.

Bu hodisa tashqi savdo, xorijiy investitsiya oqimi, qo’shma korxonalar tuzish bo’yicha imzolangan kelishuvlar dinamikasida yaqqol kurinmoqda.

Bundan tashqari, xorijiy banklar bo’lgan UzDEUbank, ABN Amro bank, Uzprivatbank va Utbanklar inkasso shaklidan import qiluvchilar uchun faol ishtirok etmoqdalar.

SVIFT

SVIFT - bu, xalqaro bitimlar uchun muhim kommunikatsiya tarmog’i. SVIFT - xususiy notijorat korporatsiyasi bo’lib, uning boshqaruv organi Belgiyaning Bryussel shaxrida joylashgan. SVIFTning 2000ga yaqin a'zosi bo’lib, ularning ko’pchiligi - bank muassasalaridir. Ma'lumotlarni uzatish markazlari Niderlandiyada hamda Kalpere (Virjiniya)da joylashgan. Faoliyat yurituvchi markazlar xalqaro axborot uzatish liniyalari orqali ma'lumotlarni qayta ishlovchi SVIFT a'zolari joylashgan hududiy-protsessorlari bilan bog’langan. SVIFT xorijiy valyuta bozoridagi bitimlar to’g’risida, to’lovlarni tasdiqlash va qimmatbaho qog’ozlar, xalqaro savdo hujjatlari va boshqa moliyaviy axborotlar to’g’risidagi ma'lumotlarni uzatish bo’yicha chegaralanmagan imkoniyatlarga ega. SVIFT - bu, axborotlarni xalqaro uzatishda eng kenp qo’llaniladigan tizim. Ammo, bir qancha mukobil tizimlar ham mavjud. Masalan, Britaniyaning Reyter kompaniyasi. Uning xizmatlari moliyaviy bozordagi joriy axborotlar bilan ta'minlaydi va hamkorlar o’rtasidagi faoliyatni muvofiqlashtiradi.

SVIFT har kunlik valyuta hisob-kitoblari va kliring tizimi bilan yajtin aloqada. Masalan, SVIFT xizmat ko’rsatadigan 140 ta Nyu-York banklari, valyuta va evrodollar bitimlari bilan hisob-kitoblarni banklararo kliring hisob-kitob (BKX) elektron tizimi orqali amalga oshiradi. Valyuta bitimlari bo’yicha hisob-kitoblar soni va qiymati bo’yicha BKXlar ko’rsatadigan xizmatlarning yarmidan ortigini tashkil etadi. BKX Nyu-York kliring palatasi Assotsiatsiyalari (Nevv York Clearing House Association) va Nyu-York federal zahira banki (Federal Reserve Bank of Nevv York) tomonidan boshqariladi.

ADABIYOTLAR RO’YXATI

1. O’zbekiston Respublikasining «Valyutani tartibga solish to’g’risida»gi qonuni. 1993 yil 7 may.

2. O’zbekiston bank tizimini islox qilish va erkinlashtirish bo’yicha qonunchilik hujjatlari to’plami. T.: O’zbekiston. 2000.

3. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «Valyuta bozorini yanada erkinlashtirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi 2001 yil 22 iyundagi 263-sonli qarori.

4. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «Ichki valyuta bozorida almashuv kurslarini birxillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi 2001 yil 25 oktyabrdagi 422-sonli qarori.

5. www.ziyonet.uz

6. www.nur.uz