Xalq va Vatanning najot yo’li- ilm o’rganish va uni hayotga tatbiq qilish

Matlabim- arzi hunar va izhori fazl emas, ahli Vatanga qo'limdan kelguncha bir xizmatdur.- m. Behbudiy

Katta m'rifat va maorif sohibi, millat ravnaqi uchun jaholat, milliy madaniyat, qadriyatlarga mahdudlik,munofiqlik bilan qoralovchilarga, dinni niqob qilgan johillarga qarshi kurashuvchi ,o'zining “xodimul millat” deb bilguvchi Mahmudxo’ja Behbudiy.

Muallimlarni gunohsiz “takfir-kofir” likda ayblash –Bu ma’rifiy jihatdan endi oyoqqa turishga intilayotgan musulmon ahlining erkiga, hurligi uchun qo’yilgan nihoyatda katta ayblov.

Xalq va Vatanning najot yo’li- ilm o’rganish va uni hayotga tatbiq qilish………

Umummaktablar

1.Rusiyaga umumo'qituv msala va moddasi Turkistonni musaviyan mushtamil bo'lsin.

2. Turkiston maktab va madrasalari hukumat nazoratidan ozod nbo'lsin.

3. Umumta'lim va oliy maktablarga musulmonlardan komissiya tayinlansun. Rus harfi musulmon millatiga jabriy bo'lmasin.

4 Har xil korxona, hibsxona vaaskarxonalargaki musulmon bordur, musulmon ruhoniysi tayinlansun.

Maorif ishlari adami markaziyat avom ulusiga muvofiq qonun uzra ta'sis va tashkil qilinur.

1. Ilm va maorif ishlarida jumla aholi din va millatga ayrilmasdan, erkak va xotunlar barobardur.

2. Maktab ishlarida xususiy shaxslarning g'ayrati va mahalliy idoralarning tashabussi ila ishlanmish ishlarda hech sabab ila tahdid qilinmas.

3. Darslarning ozod va erkin bo'lmoqligi lozimdur.

4. Maktab orasida bog'liqlar bo'lib, ibtidiylardan( boshlang'ich maktab) rushdiylarga ( to'liqsiz o'rta maktab) rushdiylardan e'doddiylarga ( o'rta maktab) va e'dodiylargan oliylarga ( ol iy makta b) q ulayliq ila talabalar qabul qilinadurg'on usulda bo'lur.

5. Dorulfunun va boshqa oliy maktablar jumlasi dohiliy(ichki) ishlarda ixtiyoriyli va tadrisotda ozod bo'lurlar

6. Oliy maktablarning avom orasida ilm va madaniyat xususindagi harakat va tashabbuslariga mumon'at(monelik) qilinmayur.

7. Mahalliy idoralarning ta'lim va tarbiya xususindagi g'ayrat va harakatlariga monelik ko'rsatilmaydur.

8. Ta'limi ibtidoiyaning umumiy, majjoniy(pulsiz) va majburiy bo'lmog'i kerakdur

9. Mahalliy idoralar tarafidan katta va buyuklar uchun ochiladurgan maktab, kutubxona va qiroatxona ishlariga kengchilik berilur.

10. Hunar va sano'(san»at) taraqqiysiga g'ayrat va tashabbus etilmog'i kerakdur.

11. Ibtidoiy va e'todiy maktablarda tadris(dars) tili xar bir muxtoriyatli ayolat( muxtor viloyat)ning aksariayt aholisining so'ylanadurg'on tili va shevasida o'lur.

12. Rushdiy va e'dodiy maktablardsa rus tili va umumiy turk shevasi lison o'lunib, dars berilmog'i majburiy o'lur.

13. Oliy maktablarda jumla turklarning umumiy adabiy tili va shevasi ilan dars berilur.

14. Qirq bola yig'ilsa, aqalliyatda(ozchilikda) qoladueg'on millatlar uchun ochilmish ibtidoiy maktablarda dars o'z tillarida o'qimog'i majburiydur.

15. Yetarlik darajada talasba bo'lur esa, aqalliyat tashkil qilg'on millart bolalari uchun tadrisot( darslar) o'z tillarida bo'lmowq sharti ila rushdiy va e';dodiy maktablari ochilur

Eski hukumat zohiran bizni madaniy qilmoq uchun “ruskiy- tuzemniy” isminda bizning uchun maktablar ochib, o’z fahmlaricha, bizni dunyo va oxiratda nekbaxt, ya’ni nasorat( xristian) qiladigan missionerlarga topshirdilar.

Chingizxonning mashhur nasihati bor, u o’z o’g’illariga qilib, birlashishga chaqirgan. Masalan, bir dasta tayoqni birga bog’lasangiz, kimsa sindirolmas. Agarda AJRATSANGIZ, BIRIN-BIRIN HAR kim sindirar.

Barchamizga oftob kabi ravshan va ayondurki: makotib taraqqiyning boshlang’ichi, madaniyat va saodatning durdonasidur. Har millat, eng avval makotibi ibtidoiyasini zamoncha isloh etib, ko’paytirmaguncha taraqqiy yo’lig’a kirib madanioyatdan foydalanmas. Madaniyati hozirdan mahkum.