Windows haqqında ulıwma túsinikler: Windows Windows áynekler degen

WINDOWS haqqında ulıwma túsinikler:Windows (Windows áynekler degen

mánisti ańlatadı ) Microsoft (MS) firmasınıń programma jemisi bolıp, arnawlı

tayarlıqqa iye bolmaǵan kompyuterden paydalanıwshılar ushın mólsherlengen

operatsion sistema bolıp tabıladı. Onıń tiykarǵı maqseti-kompyuterden paydalanıwdı ılajı bolǵanınsha

ápiwayı hám úyreniw ushın ańsat, usınıń menen birge, paydalanıwshına múmkin shekem keń

múmkinshilikler jaratıw holiga keltiriw bolıp tabıladı. Usı talaplarǵa juwap beretuǵın MS Windows

95 operatsion sisteması 1995 jıl avgust ayında isletiline baslanǵan bolsa, onıń orıssha

variantı 1995 jıldıń Sentabridan Rossiyada qollanila baslandı.

MS Windows 95 Windowslardıń jańa sóylesimi emes, bálki oǵada quramalı programmalar

kompleksi bolıp, usınıń menen birge paydalanıw ushın ańsat, operatsion sistema bolıp tabıladı.

Windowstıń aldınǵı sóylesimleri (mısalı, Windows 3. 0, 3. 1, 3. 11, 3. 12) tiykar retinde

MS DOS ni qabıl etken bolsa, Windows 95 ózi ǵárezsiz bolıp, kompyuterde basqa

bir operatsion sistemanıń bolıwın talap etpeydi. Lekin usınıń menen birge bul ortalıqta MS

DOS hám Windowstıń eski sóylesimleri menen islew múmkinshiligi saqlanǵan. Bul qóllanbada

Windowstıń 9 x sóylesimi haqqında gáp barǵanı ushın sóylesim nomeri 9 x ni túsirip

qaldıramiz.

Windows ǵárezsiz operatsion sistema retinde tómendegi artıqmashılıqlarǵa iye:

- ózlestiriwde asa ápiwayı hám múmkinshiliklerinen paydalanıw kólemi qolay ;

- ol joqarı nátiyjelililikke iye hám usı ózgesheligi menen Windowstıń qálegen

aldınǵı sóylesimlerinen keskin parıq etedi. Atap aytqanda, Microsoft firması jańa 32 razradli

yadronı qollanıw etiw menen nátiyjelililik hám isenimlilikti keskin asırıwǵa eristi;

- paydalanıwshı tek bir programmalıq támiynat ónimin satıp alınǵan zat etip, qatar zárúrli

múmkinshiliklerdi qolǵa kiritedi: universal tarmaq klientine aylanadı, elektron pochtadan

paydalana aladı, multimedia qurallarından payda aladı hám taǵı basqa ;

- ápiwayı, programmalar kompleksi bárkámal hám joqarı ónimlilikke iye.

Windowstıń birpara múmkinshilikleri tómendegiler bolıp tabıladı:

Universal grafika - Windows programmalardıń apparatlarǵa hám programma támiynatına

baylanıslısızligini támiyinleydi.

Birden-bir interfeys - Windowsda paydalanıwshınıń baylanısi birden-bir, yaǵnıy túrli

programmalar menen islew qaǵıydaları ulıwma bolıp tabıladı. Sol sebepli jańa programma menen

islegenińizde bul qaǵıydalardan paydalanıwıńız múmkin.

Ámeldegi programma támiynatı menen muwapıqlıǵı - Windows MS DOS dıń barlıq ámeliy

paketleri, redaktorları, elektron kesteleri jumısın támiyinleydi.

Kóp máseleliligi - Windows bir waqıttıń ózinde bir neshe hújjet menen isleydi, bir

programmadan basqasına ótiwdi támiyinleydi. Ámeldegi operativ yaddan tolıq paydalanıw

múmkinshiligi bar. Apparat resurslarınan da tolıq paydalanıladı. Windows apparatları

arasındaǵı baylanısti programmalardıń ózi támiyinleydi

Maǵlıwmatlar almasinuvi - Windows programmalararo maǵlıwmat almaslaw múmkinshiligine

iye. Bul arnawlı Clipboard (maǵlıwmat almaslaw buferi), yamasa DDE (Dinamic Data

Exchange - maǵlıwmatlardıń dinamikalıq almasinuvi, yaǵnıy basqa programma nátiyjelerinen

paydalanıw ), OLE (Object-Linking Emboding - programma qosımshalarında maǵlıwmatlardan

tahrirlangan halda paydalanıw ) járdeminde ámelge asıriladı.

Programmalardan paydalanıwdıń ápiwayılıǵı sebepli paydalanıwshın úyretiwge talaplar

kamaydi hám tájiriybeli paydalanıwshılar sistemanıń jańa múmkinshiliklerin sırtqı járdemsiz

ózi úyreniwi múmkin. Onıń ushın «Pusk»-jumısqa túsiriw knopkasidan, máseleler

panelinen, Provodnik (Windows boylap Baslawshı ), programmalar ustası, maǵlıwmat

beriwdiń jańa sistemaları hám múmkinshiliklerinen paydalanıladı.

Kompyuter tarmaqların jumısshı jaǵdayında saqlap turıw, ornatıw, sazlaw Windowstıń

ishki múmkinshiliklerinde ámeldegi bolıp, ol bunday islerdi tez atqaradı.

Windowsda 32 razradli NetBEUI, IPXPX yamasa TPCIP protokolları hám NDIS yamasa ODI

drayverlari ornatılǵan NetWare yamasa Microsoft kompyuter tarmaqların qollaytuǵın

ishki múmkinshilikler bar.

Plug and Play (ula hám isle) texnologiyası jeke kompyuterlerge jańa apparatlardı

isletiw sıyaqlı quramalı processlerdi ornatadı hám sazlaydı. Onıń ushın kompyuterde

isletiletuǵın apparat Plug and Play talabına juwap beretuǵın apparat bolıwı talap

etiledi tek.

Windows túrli kompyuter tarmaqları ushın júdá qolay programma quralı bolıp, ózinde

bólistirilgen kompyuter tarmaqları, elektron pochta, kóshpeli kompyuterler (anglichan

Notebook), multimedia quralların qóllawı hám basqa qásiyetleri menen bólek ajralıp

turadı.

Hújjetlerdi korrektor Word redaktorı da Windows quramına kiritilgen.

Bunnan tısqarı, Windows ilgeri MS DOS, Windows sistemaları járdeminde

isletiletuǵın ámeliy programmalar menen biymálel isleydi.

Windows uzaq aralıqta jaylasqan kompyuter tarmaqları menen islewdi

ápiwayılastıradı.

Windows dıń islew shártleri

Windows eki qıylı islew rejimine iye:

- Standart ;

- 386 ǵa keńeytirilgen.

Rejimdiń tańlanıwı apparat túrine baǵlıq. Windows standart rejimde protsessorning

qorǵawlanǵan rejiminde isleydi. 386 ǵa keńeytirilgen rejimde islew ushın 80386

protsessor hám 8 Mbayt operativ yad zárúr.

Windowstan paydalanıw ushın tómendegi apparatlar bolıwı talap etiledi:

- Keminde 486 DX protsessorli kompyuter;

- 8 Mb den kem bolmaǵan operativ yad (16 Mb bolsa jaqsı);

- 70-90 Mb bos jaylı qattı disk (Windowstıń ózi 6 -10 Mbayt jaydı iyeleydi) hám

disketani oqıw ushın apparat (jaqsısı CD ROM);

- Monıtor (jaqsısı SVGA);

- Printer;

- Tıshqansha.

Tıshqanchaning isletiliwi

Ámellerdiń kóbisi klaviatura hám de tıshqansha járdeminde orınlawǵa bolatuǵın.

Álbette, hár kim ózi ushın tez hám ańsat bolǵan usıldı tańlap aladı. Windowsda

islep atirǵanda, tiykarınan tıshqanchaning tek eki: shep hám oń tuymeleri isletiledi.

Olardan biri tiykarǵı (jumısshı ) tuyme esaplanadı. Ádetde, bul shep tuyme boladı, biraq

solaqaylar ushın tap sol wazıypada oń tuymeni de belgilew múmkin (Bunıń

ushın Basqarıw panelinde Tıshqansha programmasınan paydalanıladı ).

Ekinshisi bolsa járdemshi tuyme retinde isletiledi. Onı basıw menen Kontekst meny

shaqırıladı. Bul meny ajıratılǵan element ushın sol onda kerek bolatuǵın ámellerdi

orınlawı múmkin.

Sońǵı payıtlarda ush: shep, orta hám oń tuymeli tıshqanshalar keń tarqalıp atır.

orta tuyme ámeldegi aynanı tóbe yamasa tómenge ótkeriw ushın isletiledi.

Sonı búydew kerekki, Windows tiykarınan tıshqansha menen islesada, usı waqıtta onıń

kóp ámelleri tuymealar járdeminde de isley aladı.

Windows ni shaqırıw

Windows menen islew ushın, áwele, ol kompyuter yadına shaqırılıwı kerek.

Windows operatsion sistema bolǵanı ushın da ol kompyuter jumısqa túsiriliwi menen

juklenedi hám ekranda ayna payda boladı (qabıq programmalarda arnawlı buyrug'lar

járdeminde iske túsiriledi, mısalı, Windows 3. 1, 3. 11 ushın MS DOS dıń buyrug'lar

qatarında Win teriledi hám Enter basıladı ).

Windowstıń bul ekranı Jumıs stoli dep ataladı. Sizdiń ádetdegi jumıs stolingizdagi

hújjetler, ásbaplar, jazıw qaǵazları hám sol sıyaqlılar jaylasqanı sıyaqlı kompyuter ekranında

da islew ushın kerek bolǵan maǵlıwmatlar jaylastırıladı (joqarıdaǵı suwretke qarang).

Jumıs stoli kórinisi paydalanıwshı tárepinen ózgertirip turılıwı múmkin. Ol

paydalanıwshı tárepinen kóp isletiletuǵın programmalardı jaylastırıw ushın qollanıladı.

Windows jumıs stolining elementler kompleksi kompyuterdiń ońlawshıları menen baylanıslı.

Windowsda kóplegen elementlerdi yodda saqlaw, ajıratıp alıw hám olar menen islew ańsat

bolıwı ushın piktogrammalar (jarlıqlar ) dep atalıwshı uyqas súwretsheler qóyıladı. Olardı

kóbinese ikonalar (tımsallar ) dep da ataydilar. Olar uyqas programmanı yadqa tez

shaqırıw (júklew) múmkinshiligin beredi. Avtorlar programmalar ushın olardıń mánisin

ańlatpalap beretuǵın arnawlı súwretsheler tayarlaydilar. hújjet faylları ushın piktogramma

retinde sol hújjet dúzilgen programmanıń belgisi kórsetiledi.

Jumıs stolida tómendegi elementler jaylasqan bolıwı múmkin:

-papkalar (sistemanıń hám paydalanıwshınıń papkaları );

- hújjet hám programma faylları ;

- apparatlar, papkalar hám fayllar ushın jarlıqlar.

Ádetde ekranda sistema papkaları hám kóp shaqırıq etiletuǵın obiektlerdiń jarlıqları

jaylasqan boladı.

Sistema papkaları (System Folder)-Windows OS tárepinen islengen papkalar bolıp tabıladı.

Sistema papkalarına tómendegiler kiredi:

May kompyuter (Meniń kompyuterim). Bul papka siz islep atirǵan kompyuterdiń

obrazı bolıp, onıń járdeminde kompyuter resurslarına (yaǵnıy, qattı hám de jumsaq

disklar, CD-ROM, tarmaq disklarına, sol sıyaqlılarǵa ) jalǵanıw hám kiriwińiz múmkin.

May Kompyuter degi ámeldegi programmalar keltirilgen: disk, MS DOS, CD ROM [D:],

basqarıw paneli (Panel upravleniya), printerler (Printeri), uzaqlasqan tarmaqqa kirisiw

(Udalenniy dostup k seti).

Setevoye okrujeniye (Tarmaq sheńberi). Bul programma jergilikli tarmaq kompyuterleri

dizimin kórip shıǵıw hám olardıń resurslarına kirisiw ushın isletiledi.

Internet Explorer. Internet degi WEB betlerin kórip shıǵıw programması. Ol

Windowstıń aqırǵı úlgilerine kiritilgen.

Korzina (Sebet). Alıp taslanǵan (joǵatılǵan ) papka hám fayllardı waqtınsha saqlawshı

jay bolıp, kerek bolǵanda qayta qayta tiklew imkaniyatın beredi. Bul sebetke Windows quralları

menen alıp taslanǵan obiektler jaylastırıladı. Bunnan tısqarı, fayldı joytıw ushın

tıshqansha járdeminde onı sebet belgisine kóshirip qoyıw múmkin. DOS quralları

menen (mısalı, komandalar qatarında yamasa Norton Kommanderda) joǵatılǵan fayllardı bul

programma quralları menen qayta tiklew múmkin emes. Sebetti turaqlı túrde tazalap turıw, yaǵnıy

kerekli fayllarnigina saqlaw usınıs etiledi, sebebi bulmanǵa jaylastırılǵan fayllar da

yadta jay iyeleydi.

Portfel. Bul programma eki kompyuter menen jumıs alıp barılıp atırǵanda fayllardı

sinxronlashtirishni (sońǵı úlgilerge almastırıwdı ) támiyinleydi. Mısalı, Siz jumıstı

«uyga» olmoqchi bolsańız Portfelden paydalanıwıńız múmkin.

Vxodyashiye (Kiretuǵınlar ) Bul Windowstıń xabarlar sisteması bolıp tabıladı. ornatılǵan

(belgilengen) programmalarǵa qaray elektron pochtanıń ol yamasa bul túrine jalǵanıwın

támiyinlewi múmkin.

Jumıs stolida May kompyuter (Meniń kompyuterim) hám Korzina (Sebet) sistema

papkalarining bolıwı shárt.

Windowstıń sistema papkaları ápiwayı papkalardan tómendegi qásiyetleri menen

parıq etedi:

- sistema papkaların joytıw múmkin emes;

- Korzina (Sebet) papkasınıń atınıń ózgertirip bolmaydı (lekin kompyuteringizga

Norton Utilities komplektini ornatǵan bolsańız bunı orınlaw múmkin);

- birpara sistema papkalarınıń kontekst menysida ayriqsha buyrug'lar bar.