Umurtqa pogʻonasi suyaklari

---

Umurtqa pogʻonasi suyaklari. 

 

MEDIATOR JAMOASI 

1 

 

Umurtqa pogʻonasi

 

suyaklari.

 

Umurtqa  pogʻonasi  (columna  vertebralis)  uzun  qiyshiq  ustun  shaklida  boʻlib,  bir-

birining  ustida  oʻrnashgan  umurtqalar  (vertebrae)  dan  tashkil  topgan.  Umurtqa 

suyaklari gʻovak moddadan tuzilgan boʻlib, tashqi tomoni qattiq suyak moddasining 

yupqa  plastinkasi  bilan  qoplangan.  Umurtqalar  tanalari  bir-biri  bilan  intervertebral 

disklar  orqali  tutashib  turadi.  Umurtqa  pogʻonasi  5  boʻlimdan  iborat  boʻlib,  boʻyin 

umurtqalari 7 ta (C

I

-C

VII

), koʻkrak umurtqalari 12 ta (Th

I

-Th

XII

), bel umurtqalari 5 ta 

---

Umurtqa pogʻonasi suyaklari. 

 

MEDIATOR JAMOASI 

2 

 

(L

I

-L

V

), dumgʻaza umurtqalari 5 ta (S

I

-S

V

), dum umurtqalari 2-4 ta (Co

I

-Co

IV

) boʻladi. 

Yangi tugʻilgan  chaqaloqda  umurtqalar  soni 33  ta  boʻladi.  Katta  yoshli  odamda  esa 

dumgʻaza va dum umurtqalari oʻzaro qoʻshilib ketib yaxlit suyaklar hosil qilgani uchun 

umurtqalar soni 28 ta boʻlib qoladi. 25 ta umurtqa – boʻyin, koʻkrak, bel va 1-dumgʻaza 

umurtqalari oʻzaro zigapofizial (faset) boʻgʻimlar orqali birikib turadi. 

---

Umurtqa pogʻonasi suyaklari. 

 

MEDIATOR JAMOASI 

3 

 

Umurtqa  (vertebra)  old  tomonga  qaragan  tayanch  qismi  –  umurtqa  tanasi  (corpus 

vertebrae) va shu tananing orqa tomonidagi umurtqa yoyi (arcus vertebrae) dan iborat 

boʻlib, yoy tanaga ikkita oyoqchasi (pedunculi arcus vertebrae) orqali birikkan. Tana 

va  yoyning  bunday  birikishidan  umurtqa  teshigi  (foramen  vertebrae)  hosil  boʻladi. 

Umurtqa pogʻonasidagi barcha umurtqalarning teshiklari ustma-ust joylashib, umurtqa 

kanali  (canalis  vertebralis)  ni  hosil  qiladilar.  Bu  kanalda  orqa  miya  joylashgan. 

Umurtqa tanasining umurtqa teshigiga qaragan orqa tomoni botiq boʻlib, u yerda oziq 

bilan taʼminlovchi teshiklar (foramina nutricia) mavjud boʻladi; bu teshiklarda suyak 

ichiga qon tomirlari kirib, uni oziq moddalari bilan taʼminlaydi. 

Umurtqa  yoyidan  umumiy  7  ta  oʻsiq  chiqadi.  Ularga  muskullar  birikadi.  Orqa 

tomondagi oʻrta chiziqda yotuvchi qirrali oʻsiq (processus spinosus) har bir umurtqada 

bittadan  boʻladi.  Frontal  kenglik  (peshonaga  parallel  xayoliy  chiziq  oʻtkazilganda 

olingan kenglik) boʻyicha  yoyning oʻng  va chap tomonlaridan juft koʻndalang  oʻsiq 

---

Umurtqa pogʻonasi suyaklari. 

 

MEDIATOR JAMOASI 

4 

 

(proceccus transversus) chiqadi. Yoyning har ikkala tomonida, yuqoridan va pastdan 

bir  juftdan  umurtqa  boʻgʻim  oʻsiqlari  (processus  articulares  yoki  proccessus 

zygapophyses

)  chiqadi.  Ularning  yuqoridagilari  processus  articularis  superior, 

pastkilari processus articularis inferior deyiladi. Ushbu boʻgʻim oʻsiqlarining asosida 

yuqorigi  va  pastki  umurtqa  oʻymalari  (incisurae  vertebrales  superior  et  inferior) 

joylashgan.  Umurtqalar  ustma-ust  turganida  oʻng  va  chap  tomonda  yuqoridagi 

umurtqaning pastki oʻymasi bilan pastda turgan umurtqaning yuqorigi oʻymasi oʻzaro 

---

Umurtqa pogʻonasi suyaklari. 

 

MEDIATOR JAMOASI 

5 

 

umurtqalararo teshiklar (foramina intervertebralia) hosil qiladilar. Bu teshiklardan orqa 

miya nervlari hamda qon tomirlari oʻtadi.