Umumiy kimyoviy texnologiya fanidan nazorat savollari

1

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS

TA‘LIM VAZIRLIGI

QARSHI MUHANDISLIK – IQTISODIYOT INSTITUTI

«Kimyoviy texnologiya» kafedrasi

UMUMIY KIMYOVIY TEXNOLOGIYA

FANIDAN NAZORAT SAVOLLARI

5522400 –Kimyoviy texnologiya (Yuqori molekulali birikmalar, plastmassa va

elastomerlar ishlab chiqarish bo’yicha), 5522400 –Kimyoviy texnologiya

(Noorganik moddalar va mineral o’g’itlar ishlab chiqarish bo’yicha),

5525100 – Tabiiy energiya tashuvchilar va uglerodli materiallarni qayta

ishlash kimyoviy texnologiyasi va 5850100- «Atrof muhit muhofazasi» ta‘lim

yo’nalishlari 3-kurs  talabalari uchun

USLUBIY KO’RSATMA

Qarshi – 2010 y

2

       Tuzuvchi:                     t.f.n. Z.T. Ro’zieva

                                 Taqrizchilar:                  t.f.n.    G.X.   Jo’raeva

                                                     t.f.n.     M.G.Xurramov

Uslubiy ko’rsatma «Kimyo va kimyoviy texnologiya» kafedrasining “___”______

2008 yildagi (___ bayonnoma)  yig’ilishida va Texnologiya fakulteti Uslubiy

komissiyasining «____»  _______  2008 yildagi  (___ bayonnoma)  yig’ilishida

tasdiqlanib, foydalanishga tavsiya etilgan.

3

SO’Z BOSHI

Kimyoviy ishlab chiqarish xalq xo’jaligining asosiy tarmoqlaridan biri

hisoblanadi. Kimyoviy texnologiya esa kimyoviy ishlab chiqarishning asosini

tashkil etadi. Xom ashyodan unumli foydalanish, mahsulot unumi va sifatini

oshirish, texnologik jarayonlarni soddalashtirish kabi muammolar  kimyoviy

texnologiya bilimlaridan atroflicha foydalanilgan holda ochiladi. Madomiki

shunday ekan, ishlab chiqarishdagi turli ekalogik muammolar ham kimyoviy

texnologiya fanini chuqur o’rganish orqali hal etiladi.

Ushbu uslubiy ko’rsatma Qarshi muhandislik-iqtisodiyot institutining

5522400-“Kimyoviy texnologiya” va 5850100- «Atrof muhit muhofazasi»

ta‘lim yo’nalishlari bo’yicha bakalavlar tayyorlash uchun «Umimiy kimyoviy

texnologiya» fanidan O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta‘lim

vazirligi tomonidan tasdiqlangan namunaviy dastur asosida yozilgan.

Ushbu uslubiy ko’rsatmada talabalarni «Umimiy kimyoviy texnologiya»

fanidan o’zlashtirish sifatini oshirish maqsadida tegishli nazorat savollarini

talabalarga fan o’qitilishidan oldindan  taqdim etish ko’zda tutilgan bo’lib,

ushbu nazorat savollari asosida talabalar bilimi mazkur fandan baholanadi.

4

1-OB NAZORAT (TEST) SAVOLLARI

1. «Hunar fani» ma‘nosini beradigan atamaning nomi

A. Texnologiya

 B.  Metrologiya

 S. Fiziologiya

 D. Mexanika

2. Boshlang’ich xom ashyoni kerakli mahsulotga aylantirish uchun

qaratilgan kimyoviy, fizik-kimyoviy jarayonlar yig’indisi

   A. Kimyoviy-texnologik sistema.

   B. Kimyoviy texnologik jarayon.

   S.  Fizikaviy jarayonlar sistemasi.

   D. Kimyoviy jarayonlar.

3. Reagentlar reaktsiya kechadigan qurilmadan bir marta o’tganda

hosil bo’lgan  mahsulot miqdori

      A.   Reaktsiya mahsuloti.

       B.   Reaktsiya unumi.

       S.   Hosil bulish darajasi.

        D.  Reaktsiya tezligi.

4. Vaqt birligi ichida bitta ishchi tomonidan tayyorlanadigan mahsulot

birligi.

A. Maxsulot tannarxi.

B. Reaktorning unumdorligi.

S. Reaktorning xosil kila olish kuvvati.

D.Mexnat unumdorligi

   5. Kimyoviy reaktsiyalar olib boriladigan qurulma – bu ...

5

A. Absorber.

B. Desorber.

S. Adsorber.

D. Reaktor.

   6. Gaz va suyuqliklarni suyuqlik sirtiga yutilish jarayoni bu ...

A. Absorbtsiya.

 B. Desorbtsiya.

 S. Adsortsiya.

 D. Issiklik almashtirish.

       7. Gaz va suyuqliklarni qattiq jism sirtiga yutilish jarayoni bu

 A. Absorbtsiya.

 B. Desorbtsiya.

 S. Adsortsiya.

 D.Issiklik almashtirish

8. Qattiq jism sirtidan gaz va suyuqliklarni ajralib chiqish jarayoni bu

 A. Absorbtsiya.

 B. Desorbtsiya.

 S. Adsortsiya.

 D.Issiklik almashtirish

9. Suyuklik sirtidan gaz va suyuqliklarni ajralib chiqish jarayoni bu ...

 A. Absorbtsiya.

 B. Desorbtsiya.

 S. Adsortsiya.

 D. Issiklik almashtirish

 10. Ikki komponentli binar sistemani tarkibiy qismga ajratish jarayoni

bu ...

 A. Absorbtsiya.

 B. Desorbtsiya.

 S. Adsorbtsiya.

 D. Rektifikatsiya.

 11. Kimyoviy jarayonlar va reaktsiyalar tezligini o’rganadigan soha.

6

      A. Dinamika.

       B. Kinetika.

       S. Termodinamika.

       D.Konvektsiya.

12. Issikliq yutilish bilan boradigan kimyoviy texnologik jarayon.

        A. Ekzotermik.

        B. Termodinamik.

        S. Endotermik.

         D. Izotermik

.

13. Issiklik chiqishi bilan boradigan kimyoviy texnologik jarayon.

A.Ekzotermik.

 B.Termodinamik.

 S.Endotermik.

 D.Konvektsiya.

14. Nasos va kompressordagi suyuqlik va gazlarning harakatini yuzaga

keltiruvchi asosiy harakatlantiruchi kuch.

A.Harorat farqi.

B.Kontsentratsiya farqi.

                               S.Bosim farqi.

D.Qovushqoqlik.

    15. Issiqlik almashinish jarayoni uchun asosiy harakatlantiruvchi kuch.

 A.Harorat farqi.

 B.Kontsentratsiya farqi.

 S.Bosim farqi.

 D.Qovushqoqlik.

   16. Massa almashinish jarayoni uchun asosiy harakatlantiruvchi kuch.

A.Harorat farqi.

 B.Kontsentratsiya farqi.

 S.Bosim farqi.

 D.Qovushqoqlik

.

17. So’rish bosim

1

–ning chiqish bosimi

2

 –dan farqi ya‘ni

2

/

1

< 1,1

bo’lganda havo va gaz haydovchi moslamaning nomi.

7

A. Nasos

B. Kompressor.

S. Puflagich.

                              D.   Ventilyator.

18. So’rish bosim

1

-ning chiqish bosimi

2

dan farqi  ya‘ni

1,1<

2

/

1

<3,0 dan kichik bo’lganda havo va gaz haydovchi moslamaning

nomi.

A. Nasos

B. Kompressor.

                               S.   Puflagich.

D. Ventilyator

.

19. So’rish bosim

1

-ning chiqish bosimi

2

dan farqi  ya‘ni

2

/

1

>3,0

dan  katta bo’lganda havo va gaz haydovchi moslamaning nomi.

A. Nasos

B.   Kompressor.

S.  Puflagich.

D. Ventilyator.

20. Suyuqliklarni uzatish, gazlarni siqish va uzatish, tindirish,

tsentrifugalash, suyuqliklarni aralashtirish kabi jarayonlar ... deyiladi.

A. Mexanik jarayonlar.

B. Kimyoviy jarayonlar.

S. Massa almashinish jarayonlari.

D.   Gidromexanik jarayonlar.

21. Isitish, sovutish, bug’latish, bug’larni sovutish kabi jarayonlar

...deyiladi.

A. Mexanik jarayonlar.

B. Kimyoviy jarayonlar.

S. Massa almashinish jarayonlari.

D.   Issiklik almashinish jarayonlari.

22. Absorbtsiya, Adsorbtsiya, Desorbtsiya, Rektifikatsiya, Ekstraktsiya,

Kristallizatsiya, quritish kabi jarayonlar ... deyiladi.

8

A. Mexanik jarayonlar.

B. Kimyoviy jarayonlar.

                            S.    Massa almashinish jarayonlari.

D. Issiklik almashinish jarayonlari.

23. Kimyoviy reaktsiya sodir buladigan jarayonlarga ...deyiladi.

A. Mexanik jarayonlar.

                            B.    Kimyoviy jarayonlar.

S. Massa almashinish jarayonlari.

D. Issiklik almashinish jarayonlari.

24. Sochiluvchan materiallarning transport vositasi bilan uzatish, qattiq

jismlarni maydalash, bir xil navlarga ajratish uchun elash, moddalarni

aralashtirish kabi jarayonlar ... deyiladi.

A. Mexanik jarayonlar.

B. Kimyoviy jarayonlar.

S. Massa almashinish jarayonlari.

D. Issikliq almashinish jarayonlari.

25. Reynolds kriteriyasining o’lchov birligi.

A.

m/s

B.

m.

C.

kg/m

3

                     D.

yo’q

26. Laminar zayl uchun Re kriteriyasi

A. 2320 dan katta.

                            B.    2320 dan kichik

S.      2320 ga teng

D. 10000 dan katta

27.  Turbulent zayl uchun Re  kriteriyasi

A. 2320 dan katta.

B. 2320 ga teng

S. 2320 dan 10000 oraligida

                              D.   10000 dan katta

9

28. Laminar zayldan turbulent zaylga o’tish sohasida Re kriteriyasi

A. 2320 dan katta.

B. 2320 ga teng

 S.    2320 dan 10000 oraligida

D. 10000 dan katta

29. Nasoslarni tanlashga e‘tibor beriladigan parametrlar.

A. Bosim, harorat, kontsentratsiya.

B. Bosim, harorat, quvvat.

S. Qisuv va ko’tarish balandligi, bosim

 D.    Qisuv va ko’tarish balandligi, quvvat

30. Qattiq jism (masalan quvur devori) bilan unga tutash bo’lgan

suyuqlik yoki gaz orasidagi issikliq almashinuviga ... deb ataladi.

A. Issiklik uzatilishi.

B. Issiqlik berish

S. Solishtirma issiqlik sig’imi

D. Issiqlik oqimining zichligi

31. Issiqlikning issiqroq  suyuklikdan,  suyuqlikka idish devori orqali

o’tishga ... deb ataladi.

A. Issiklik uzatilishi.

 B. Issiklik berish

 S. Solishtirma  issiklik

 D. Issiklik okimining zichligi

32. Muayyan yuza orqali vaqt birligi ichida o’tadigan issiqlik oqimi ... deb

ataladi.

A. Issiqlik  uzatilishi

B. Issiqlik berish

                                S. Solishtirma issiqlik oqimi

D.  Issiqlik oqimi

33. Vaqt  birligi ichida 1m2 yuzadan o’tadigan issiqlik oqimi ... deb

ataladi.

A. Issiqlik uzatilishi

B. Issiqlik berish

S. Solishtirma issiqlik

10

D. Issiqlik sig’imi

34. Sulfat kislota  ishlab chiqarishda boshlang’ich xom ashyolar qaysi

guruhda keltirilgan.

. SO

2

va

 CO

3

;

                      . H

2

S; S, FeS

2

S. H

2

S va SO

2

D. H

2

S va SO

3

35. Sulfat kilota  ishlab chiqarishdagi II bosqich mahsuloti.

. SO

2

;

                      . SO

3

S. H

2

S

D. S

36. Sulfat kilota ishlab chiqarishda qo’llaniladigan katalizator.

. AI

2

O

3

. Fe

2

O

3

S. V

2

O

5

D. Pt

 37. 1 tonna sulfat kislotasi olish uchun nazariy jihatdan qancha

oltingugurt (IV) oksidi kerak bo’ladi.

A.  63,31 kg

B.  6,331 kg

S.  653,1 kg

D.  6531 kg

38. Kontakt usulda sulfat kislota olishda H

2

S ni dastlabki xom ashyo

sifatida foydalanganimizda reaktsiya necha bosqichda amalga oshiriladi

.  1

.  2

                     S.  3

D.  4

39. Nima uchun oltingugurtni yondirganimizda faqat oltingugurt (IV)

oksidi hosil bo’ladi? Chunki...

11

A. Kislorod yetishmaydi

B. Oltingugurt yaxshi yonmaydi

S. Oltingugurt yetishmaydi

                              D. Katalizator yo’q.

40. Ammiak ishlab chiqarishda asosiy  xom ashyo guruhini aniqlang.

A. Xavo va suv

B. Azot va suv

S. Xavo va azot

D. Azot va vodorod

41. Ammiak ishlab chiqarishda asosiy katalizator.

. AI

2

O

3

. Fe

2

O

3

S. FeO

D. Fe

3

O

4

 42. Sanoatda suvning muvaqqat qattiqligini yumshatish qanday modda

yordamida amalga oshiriladi?

A.    Ohak yordamida.

                               B.    Soda yordamida.

S. Suvni qaynatish yordamida.

D. Kationitlar yordamida.

43. Sanoatda suvning doimiy qattiqligini yumshatish qanday modda

yordamida amalga oshiriladi?

    A. Ohak yordamida.

   B. Soda yordamida.

    S. Suvni qaynatish yordamida.

   D Kationitlar yordamida

.

44. Sanoatda suvning umumiy qattiqligi qanday usullarda amalga

oshiriladi?

 A.    Soda-ohakli va ion almashinish usullarida.

B. Faqat soda bilan ishlov berish bilan.

S. Faqat ohak bilan ishlov berish bilan.

D. Hamma javoblar to’g’ri.

12

45. Uy-ro’zg’or sharoitida suv qanday yumshatiladi?

A. Suv muzlatiladi.

B. Suv qaynatiladi.

S. Suvga soda solinadi.

                                 D.     B va C javoblar to’g’ri

46. Nitrat kislotasini olish uchun birinchi bosqich reaktsiyaning amalga

oshirishda qaysi katalizatordan foydalaniladi?

. AI

2

O

3

. Fe

2

O

3

. FeO

D. Pt

47. Azot bog’lovchi moddalarini olishning necha xil usuli bor?

A. Biologik va kimyoviy usul.

B. Tsianamid, ammiak usuli

S. Yoy, sianamid, ammiak usuli.

 D. Barcha javob  to’g’ri.

         48. Temirning eng muhim rudalarini ko’rsating

  A.  Magnitli tosh, qizil temirtosh, qo’ng’ir temirtosh, pirit.

B. Ohaktosh, marmartosh, barcha temir tutgan toshlar.

S. Kimyoviy jarayonlar asosida olingan barcha temir tuzlari.

D. Hamma javoblar to’g’ri

.

 49. Sanoatda nitrat kislotasini olish usullarini belgilang

A. Selitradan nitrat kislota olish.

B. Yoy metodidan foydalanib, havodan nitrat kislota olish.

S. Ammiakni oksidlab nitrat kislota olish.

 D. Hamma javob to’g’ri

.

50. Hozirgi zamonda nitrat kislotasi qaysi usul bilan olinadi?

    A. Selitradan nitrat kislota olish.

    B. Yoy metodidan foydalanib, havodan nitrat kislota olish.

    S. Ammiakni oksidlab nitrat kislota olish.

13

    D. Hamma javob to’g’ri.

51. Nitrat kislotasi ishlab chiqarishda havoga chiqariladigan zaharli gazni

belgilang

A.   N

2

O

B.   NO

 S.  NO

2

 D.  N

2

O

5

52. Kimyo sanoatida ishlab chiqariladigan mineral o’g’itlar turlarini

belgilang.

A. Fosforli  o’g’itlar.

B. Azotli o’g’itlar.

S. Kaliyli o’g’itlar.

D.     Hamma javob to’g’ri

53. Superfosfat deganda nimani tushunasiz?

A. Kaltsiy digidrofosfat bilan gips aralashmasining maydalangan yoki

donador holga keltirilgan fosforli o’g’itni.

 B. Tarkibida nisbatan kam oziq moddalar o’zlashtirilgan fosfor (V)

oksidi bor bo’lgan o’g’itni.

 S.. Tarkibida suvda erimaydigan, ammo tuproqda bo’ladigan kislotalarda

eriydigan kaltsiy gidrofosfatni.

D. Hamma javob to’g’ri.

54. Oddiy superfosfat deganda qaysi o’g’itni tushunasiz?

A. Kaltsiy digidrofosfat bilan gips aralashmasining maydalangan yoki

donador holga keltirilgan fosforli o’g’itni.

 B. Tarkibida nisbatan kam oziq moddalar o’zlashtirilgan fosfor (V)

oksidi bor bo’lgan o’g’itni.

 

S.  Tarkibida  suvda  erimaydigan,  ammo  tuproqda  bo’ladigan

kislotalarda eriydigan kaltsiy gidrofosfatni.

 D. Hamma javob to’g’ri.

55. Peritsipitat deganda qanday o’g’itni tushunasiz?

14

 A. Kaltsiy digidrofosfat bilan gips aralashmasining maydalangan yoki

donador holga keltirilgan fosforli o’g’itni.

 B. Tarkibida nisbatan kam oziq moddalar o’zlashtirilgan fosfor (V)

oksidi bor bo’lgan o’g’itni.

  

S.  Tarkibida  suvda  erimaydigan,  ammo  tuproqda  bo’ladigan

kislotalarda eriydigan kaltsiy gidrofosfatni.

 D. Hamma javob to’g’ri

56. Ammofos ishlab chiqarish uchun asosiy xom ashyoni belgilang.

A.

H

3

PO

4

, Ca

3

(PO

4

)

2

B.    H

3

PO

4

, Ca SO

4

 C.   H

3

PO

4

, NH

3

D.     H

3

PO

4

, HCl

57. Kaliyli selitra ishlab chiqarishda asosiy xom ashyoni belgilang.

A.

KCl, H

2

SO

4

B.

KCl, NaNO

3

C.

KCl, NH

4

NO

3

D     B   C 

  œ

 58. Nitrofoska ishlab chiqarishda asosiy xom ashyoni belgilang.

A. (NH

4

)

2

HPO

4

, KCl, NH

4

NO

3

B. (NH

4

)

2

HPO

4

, K

2

SO

4

, NH

4

NO

3

S. (NH

4

)

2

HPO

4

, H

2

SO

4

, NH

4

Cl

 D. A va B javoblar to’g’ri.

59. Qazilma ko’mirning eng qadigisi, zichligi katta bo’lgan, yaltiroq

modda, tarkibida 95 % uglerod bo’lgan ko’mir nomini belgilang.

A. Antratsit.

 B. Toshko’mir.

 S. Qo’ng’ir ko’mir.

D. Hamma javob to’g’ri.

60. Qazilma ko’mirlarning ichida eng ko’p ishlatiladigan tarkibida 75-

90% uglerod bo’lgan ko’mir nomini belgilang.

15

A. Antratsit.

 B. Toshko’mir.

 S. Qo’ng’ir ko’mir.

 D. Hamma javob to’g’ri.

61. Qazilma qo’mirlar ichida eng yoshi, tarkibida 65-70% uglerod

bo’lgan ko’mir nomini belgilang.

A. Antratsit.

 B. Toshko’mir.

 S. Qo’ng’ir ko’mir.

 D. Hamma javob to’g’ri.

62. Yonganda eng kam kul hosil bo’ladigan ko’mir nomini belgilang.

 A. Antratsit.

 B. Toshko’mir.

 S. Qo’ng’ir ko’mir.

 D. Hamma javob to’g’ri.

63. Yonganda eng ko’p kul hosil bo’ladigan ko’mir nomini belgilang.

A. Antratsit.

 B. Toshko’mir.

 S. Qo’ng’ir ko’mir.

 D. Hamma javob to’g’ri.

64. Yonganda eng ko’p energiya chiqaradigan ko’mirning nomini

belgilang.

 A. Antratsit.

 B. Toshko’mir.

 S. Qo’ng’ir ko’mir.

 D. Hamma javob to’g’ri.

65. So’ngi vaqtda qaysi qo’mirdan suyuq yoqilg’i turlari-benzin va

kerosin olinmoqda

A. Antratsit.

 B. Toshko’mir.

 S. Qo’ng’ir ko’mir.

 D. Hamma javob to’g’ri.

66. Respublikamizdagi ko’mir koni nomlarini belgilang

A. Angren

B. Sharg’un

16

S. Chirchiq

 D.     A va B javoblar to’g’ri

 67. Qattiq yoqilg’i qatorini qo’rsating

   A. Ko’mir, torf, o’tin, koks.

   B. Ko’mir, neft mahsulotlari.

   S. Benzin, kerosin, metil spirti.

  D. Metan, propan, etan.

68. Suyuq yoqilg’i qatorini ko’rsating

A. Ko’mir, torf, o’tin, koks.

   B. Ko’mir, neft mahsulotlari.

   S. Benzin, kerosin, metil spirti.

   D. Metan, propan, etan.

69. Gaz yoqilg’i qatorini ko’rsating

A. Ko’mir, torf, o’tin, koks.

   B. Ko’mir, neft mahsulotlari.

   S. Benzin, kerosin, metil spirti.

   D. Metan, propan, etan.

70. Respublikamizdagi eng ko’p neft va gazni yetkazib beradigan viloyat

nomini belgilang

   A.  Qashqadaryo viloyati

   B.  Andijon viloyati

   S.  Buxoro viloyati

   D.  Samarqand viloyati

71. Portlandtsement olishdagi maksimal xarorat

     . 1100

0

  ;

     . 1150

0

  ;

     S. 1450

0

  ;

     D. 1250

0

;

72. Portlandtsement klinkerining mineralogik tarkibi

17

    . CaCO

3

.

 Al

2

O

3

;  y SiO

3

.

 zH

2

O ;  CaSO

4

.

0,5 H

2

O;

SiO

2

;

   B. CaO

.

 SiO

2

; Al

2

O

3

.

 CaSO

4

; CaO

.

Fe

2

O

3

;

   S. 2CaO

.

 SiO

2

n H

2

O; Ca(OH)

2

;  3CaO

.

 Al

2

O

3

.

n

H

2

O;  Fe

2

O

3

.

n H

2

O;

   D. 3CaO

.

 SiO

2

;  2CaO

.

 SiO

2

; 3CaO

.

 Al

2

O

3

; 4CaO

.

Al

2

O

3

 .

Fe

2

O

3

 ;