Умумий қоидалари

11-мавзу. ИННОВАЦИОН СИЁСАТ КОНЦЕПСИЯСИНИНГ
УМУМИЙ қОИДАЛАРИ
11.1. Янгиликлар киритиш ва инновациялар: тушунчаси, моҳияти, мазмуни, инновациялар ҳаётийлик даври
ХХ асрнинг охири, янги минг йилликка ўтиш даври жамият даврий ривожланишининг бир босқичидан бошқа, янада илғор босқичга ўтиш билан мос келди. Асрлар юз кўришган даврда рўй берган индустриал жамиятдаги умумий инқироз цивилизациянинг барча поғоналарини: эҳтиёжлар, қобилиятлар, билим ва кўникмалар маьлум бир даражасига эга бўлган инсонни; ишлаб чиқаришнинг технологик усулини, ижтимоий-иқтисодий муносабатларни: мулкчилик, тақсимот, айирбошлаш, миллий, сиёсий, ҳуқуқий муносабатларни; маьнавий қадриятлар олами: фан, таьлим, маданият, мафкура, жумладан, динни қамраб олди. Индустриал цивилизация заминида постиндустриал жамият сиймосини ташкил этадиган янгича элементлар вужудга келмоқда ва тез куч тўпламоқда.
Ҳозирдан ишонч билан айтиш мумкинки, унинг асосий жиҳатлари қуйидагилар ҳисобланади. Табиат ва жамиятни ривожланиш қонунлари ҳақида янгича тасаввурларга ва бу билимларни амалий фаолиятда самарали қўллай олиш қобилиятига эга бўлган инсонни шакллантириш:
1) ишлаб чиқаришни инсонийлаштириш, такрор ишлаб чиқариш структурасини таркибий қайта қуриш, инсоннинг шахсий эҳтиёжлари қондирилишини устувор қўйган ҳолда демилитаризация (қуролсизлантириш) ва экологизация, янада юқорироқ технологик укладга ўтиш;
2) турли мулкчилик шакллари ва ишлаб чиқаришнинг марказлашув даражасини уйғунликда бирлаштирадиган ижтимоий-бозор иқтисодиётининг кўп укладлилиги, тартибга солишнинг юмшоқ шаклларига эга бозор хўжалиги, ижтимоий ҳимоя тизими ривожланган кучли рақобат;
3) демократик-ҳуқуқий давлат тузуми;
4) тенг ҳуқуқли миллатларнинг кўнгилли иттифоқларини шакллантирган ҳолда миллий тикланиш даврининг бошланиши;
5) маданиятнинг тикланиши, маьнавий такрор ишлаб чиқаришнинг етакчилиги, кўп илм талаб қилувчи ишлаб чиқаришнинг ўсиши, интеллектуал маҳсулотларга талаб кучайиши, ақлий меҳнат билан банд бўлганлар улушининг ўсиши.
Юқорида кўрсатиб ўтилган глобал тенденциялар мамлакатни, унинг минтақаларини, барча фаолият соҳаларини, биринчи навбатда, фан-техника ва инновациялар соҳасини янада ривожлантириш йуналишрини ишлаб чиқишда албатта ҳисобга олиниши лозим. Илмий-техник ва инновацион фаолиятни кучайтириш, юқори технологияли ва кўп илм талаб қиладиган ишлаб чиқаришларни ривожлантириш ҳисобига иқтисодиётни таркибий қайта қуриш, юқори технологияли укладга ўтиш Ўзбекистоннинг жаҳон иқтисодиётига тенг ҳуқуқли ҳамкор сифатида кириб боришидан умид қилишга имкон берадиган зарур шартлардан бири ҳисобланади.
Жамиятнинг ривожланиши билан фан ўсиш тенденсиялари ва ўзига хос қонунларига, иш усуллари, техника ва технологияларига, меҳнатни ташкил қилиш тизими ва тамойилларига, махсус тайёрланган кадрларга эга бўлган инсон фаолиятининг мустақил бир соҳасига айланди. Бу бошқа кўпчилик соҳалардан фарқли равишда, ўсиш чегарасини билмайдиган, доимий равишда ривожланиб борадиган соҳадир. Шу билан бирга, фан соҳаси учун ажратиладиган ресурслар - меҳнат ресурслари, молиявий ресурслар ва моддий ресурслар - маьлум бир чегарага эга. Айнан ресурслар чекланганлиги бу ресурслардан илмий-техник фаолиятнинг устувор йўналишлари ва турларида мақсадли фойдаланишга йўналтириш тактика ва стратегиясини ишлаб чиқишга мажбур қилади.
"Фан ва фан-техника сиёсати тўғрисида"ги Ўзбекистон Республикаси қонунга мувофиқ қуйидаги тушунчалар белгиланган [1].
Илмий фаолият (илмий-тадқиқотчилик фаолияти)- янги билимлар олиш ва хаётга йўналтирилган фаолият,жумладан:
> фундаментал илмий тадқиқотлар - инсон, жамият ва атроф-муҳит тузилиши, фаолияти ва ривожланишининг асосий қонуниятлари ҳақида янги билимлар олишга йўналтирилган экспериментал ёки назарий фаолият;
> амалий илмий тадқиқотлар - асосан амалий мақсадларга эришиш ва муайян вазифаларни ҳал қилиш учун янги билимлар қўллашга йўналтирилган тадқиқотлар.