Toshkent viloyati chirchiq davat pedagogika instituti maxsus sirtqi bo’limi bot 17/04-guruh talabasi janjigitova yulduzning boshlang’ich sinflarda matematika va ona tilidan sinfdan tashqari ishlar fanidan tayyorlagan mustaqil ishi mavzu

TOSHKENT VILOYATI CHIRCHIQ DAVAT PEDAGOGIKA INSTITUTI MAXSUS SIRTQI BO’LIMI BOT 17/04-GURUH TALABASI JANJIGITOVA YULDUZNING BOSHLANG’ICH SINFLARDA MATEMATIKA VA ONA TILIDAN SINFDAN TASHQARI ISHLAR FANIDAN TAYYORLAGAN MUSTAQIL ISHI MAVZU: OG’ZAKI HISOB USULLARINI O’RGATISH

OG'ZAKI HISOBLASH MALAKALARINI TEKSHIRISH MAQSADIDA SINFNING BARCHA 0‘QUVCHILARI BILAN MISOL VA MASALALAR YECHISHDA QO'LLANILADI. 0‘QITUVCHI MI­SOLNI AYTADI, O‘QUVCHILAR OG‘ZAKI YECHIB, DAFTARIDAGI TAALLUQLI RAQAM TO‘G‘RISIGA FAQAT JAVOBLARINI YOZIB QO‘YADILAR. BUNDAY TOPSHIRIQNI HAR BIR DARSDA 7-10 MINUT DAVOMIDA 0‘TKAZISH MAQSADGA MUVOFIQ.

• O‘qituvchi darslikdagi materiallar bilan cheklanib qolmasdan, balki ijodiy fikrlaydigan materiallar bilan darsni boyit-ish maqsadga muvofiqdir.

BOSHLANG‘ICH SINFLARDA O‘QUVCHILAR OG‘ZAKI HISOBLASH BILIMINI SHAKLLANTIRISH HOZIRGI ZAMON O‘QITISH METODIKASIDA YANGI TEXNOLOGIYANI JORIY YETISHNI ASOSIY MASALA QILIB QO‘YMOQDA. LOTIN YOZUVIGA ASOSLANGAN MATEMATIKA DARSLIKLARIMIZDA AYNIQSA, YUZ ICHIDA, MING ICHIDA ARIFMETIK AMALLAR BAJARISH JARAYONI O‘QUVCHILARNI FIKRLASH QOBILIYATLARINI O‘STIRADIGAN, IJODIY QOBILIYATINI ANIQLAYDIGAN, YIG‘INDIDAN KO‘PAYTMAGA O‘TISH QOIDASI, KO‘PAYTMA, BO‘LINMA TUSHUNCHALARI, ULARNING KOMPO-NENTLARI ORASIDAGI MUNOSABATLARINI MUKAMMAL O‘ZLASHTIRISHNI TALAB YETADIKI, BU YUQORI SINF MATEMATIKA FANIDAN OLADIGAN BILIMINI MUSTAHKAMLASH ASOSI BO‘LSIN. BOSHLANG‘ICH SINFLARDA ENG QULAY USUL BILAN HISOBLASH MASALASI ARIFMETIK AMALLAR BAJARISHNING ASOSIY TAYANCHI BO‘LIB HISOBLANADI.

• Og’zaki hisoblash quyidagi usullarda o’rgatiladi

• Og’zaki qo’shish va ayirish usullari

• Og’zaki ko’paytirish va bo’lish usullari

QO’SHISH VA AYIRISH NARSALARNING IKKITA TO’PLAMINI BIRLASHTIRISH YOKI BERILGAN TO’PLAMNING BIR QISMINI AJRATIB OLISH BILAN BOG’LIQ, AMALIY MASHQLAR ASOSIDA O’RGANILADI

• 10 ichida qo’shish va ayirish usullari reja bo’yicha o’rgatiladi.
• Bittalab va guruhlab qo’shish va ayirish, qo’shish va ayirishning
• *+ 2, *+3, *+4 hollari
• yig’indining o’rin almashtirish hossasi, qo’shiluvchilarning o’rnini almashtirish usuli, qo’shiluvchilarning *+5, *+6, *+…… *+9 hollari
• 6-10 ichidagi sonlarning tarkibi
• qo’shish va ayirishning bog’lanishi, noma’lum qo’shiluvchini topish, ayirishning *-5, *-6, *-…., *-9 hollari
• Mana shu bosqichda bolalar barcha raqamlarni yozishni o’rganadilar

• O’qituvchi 10 ichida qo’shish jadvalini tuzib chiqishi mumkin:
• 2+2=4
• 3+2=5
• 4+2=5 3+3-6
• 5+2=7 4+3=7
• 6+2=8 5+3=8 4+4=8
• 7+2=9 6+3=9 5+4=9
• 8+2=10 7+3=10 5+5=10

• O’qituvchining vazifasi qo’shish jadvalini yod oldirish va tegishli mashq qildirish ishlarini tashkil etishdan iborat. Bu jadvalni yod olgan o’quvchilar og’zaki hisobda qiynalmaydilar

• Bolani hisobga o’rgatishning bir necha “Ayyorlik” lari ham bor.
• 1. Barmoqlar yordamida 9ga ko’paytirish
• Kaftingizni ochib har bitta barmog’ingizga o’z raqamini belgilab chiqing.
• Aytaylik , 4*9 necha bo’lishini aniqlash kerak. 4 raqami yozilgan barmog’ingizni buking, endi o’sha barmoqning chap va o’ng tarafida nechta barmoq borligiga qarang. Chapda 3 ta o’ngda esa 6 ta
• Bu sonlarni yonma yon yozing 36- to’g’ri javob

• 2. Uch xonali sonlarni ko’paytirish
• Misol chun bizga 652ni 6 ga ko’paytirish zarur. Suratdagidek jadval chizing va unga xuddi rasmdagidek qilib raqamlarni yozing.
• Har bir sonni 6 ga ko’paytirib natijasini jadvalga yozing
• 6*6=36
• 5*6=30
• 2*6=12
• Endi birinchi va oxirgi raqamni o’zgarishsiz qoldirib, oraliqdagi raqamlarni qo’shing. Olingan raqam ko’paytmaning javobi bo’ladi: 3912

• 3. Katta sonlarni o’paytirish
• Aytayli 7*531 necha bo’lishini hisoblash lozim. Agar katta raaqamlar o’nlik va yuzlikka aylantirilsa, ko’paytirish oson kechadi.
• 4. 12 ga ko’paytirish
• Birinchi sonni o’nga ko’paytiring va uni o’z-o’ziga 2 marta qo’shingda, natijalarini yonma-yon yozing. Bu raqam ko’paytma natijasi bo’ladi
• 5. Uch xonali sonlarni qo’shish
• Uch xonali sonlarni qo’shish uchun ui o’nliklar va yuzliklarga ajrating

• E’tiboringiz uchun rahmat!