To‘rt yuz yillik teorema (Ferma teoremasi haqida)



Download 216,68 Kb.
Pdf ko'rish
Sana31.12.2021
Hajmi216,68 Kb.
#259548
Bog'liq
To‘rt yuz yillik teorema (Ferma teoremasi haqida)



29.02.2016 12:21 

Muzaffar Qosimov 

Ma'lumotnomalar 

Matematika



To‘rt yuz yillik teorema (Ferma teoremasi haqida)

Maqola Reytingi:

 / 19 

Juda yomon!



A'lo! 

BAHOLASH!



To‘rt yuz yillik teorema (Ferma teoremasi haqida)

Pifagor  uchligi,  ya'ni,  x

2

+y



2

=z

2

  shartni  qanoatlantiruvchi  x,  y  va  z  butun  sonlardan  iborat



uchliklar cheksiz ko‘pdir. Misol keltirish uchun uzoqqa borish shart emas:

3

2



+4

2

=5



2

Ko‘pchilik  mutaxassislarning  fikricha,  ushbu  nisbatni  eng  qadimgi  Misrliklar  ham  yaxshi

bilishgan va amalda keng qo‘llashgan.

Ferma  1630-yilda  Diofantning 

"Arifmetika"  kitobni  o‘qib  chiqadi  va  kitob  hoshiyasida

quyidagicha qayd qoldiradi: 

"bu kabi ifoda qolgan barcha daraja ko‘rsatkichlari, ya'ni,

x

3



+y

3

=z



3

x

4



+y

4

=z



4

x

5



+y

5

=z



5

va ho kazolar uchun butun yechimlarga ega bo‘lmaydi. Kubni boshqa ikkita kublarning yig‘indisi tarzida tasavvur qilib bo‘lmaydi. To‘rtinchi,

beshinchi, va boshqa istalgan darajani ham bunday tasavvur qilishning iloji yo‘q

".

Ferma o‘z qaydlarini o‘zi o‘qiyotgan kitobning hoshiyasiga yozishga odatlangandi. Ferma yuqoridagi fikri uchun ajoyib isbot ham

keltirib chiqargan. Biroq uning isbotini yozib ifodalashi uchun kitob sahifalaridagi hoshiyalar juda torlik qilgan. Fermaning mashhur

teoremasi algebra tilida quyidagicha yangraydi:



"Agar xyz   bo‘lsa va xynolga teng bo‘lmasa, unda, n>2 holat uchun x

n

+y

n

=z

n

 tenglama yechimga ega bo‘lmaydi

".

Ferma ushbu fikrni ilmiy taxmin, ya'ni, gipoteza tarzida shakllantirib, ommaga e'lon qilganidan keyingi 400 yil mobaynida, uning haq yoki



nohaq  ekanligi  haqidagi  savolga  hech  kim  javob  bera  olmagan.  Shuningdek:  Ferma  gipotezasi  aslida  teoremami?  Ya'ni,  uning  isboti

mavjudmi? - kabi savollar ham ochiq qolayotgan edi. Basharti, bu aslida teorema bo‘lsa, unda Ferma o‘zining "ajoyib isboti"ning qayerida

yanglishgan? Sayyoraning Fermadan keyin yashab o‘tgan eng o‘tkir zehnli matematiklari ham qattiq urinib, lekin yechim topa olmagan

teoremasini Fermaning o‘zi o‘sha vaqtdayoq isbotlab qo‘ygan bo‘lishi ehtimoli katta.

To‘rt  asrlik  mulohaza-yu  mushohadalarga  faqat  1995-yilga  kelibgina  chek  qo‘yildi.  7  yillik  mashaqqatli  izlanishlardan  so‘ng  Angliyalik

matematik olim Jon Endryu Uayls buyuk Ferma teoremasini isbotlashga muvaffaq bo‘lgan. Bunda u sonlar nazariyasiga oid yangi va

o‘ta  murakkab  matematik  uslublarni  qo‘llab  maqsadga  erishgan.  U  o‘z  isbotida  elliptik  egri  chiziqlar  va  modulyar  shakllar  orasidagi

bog‘liqlkka asoslanadi. Unda Uayls, Germaniyalik matematik Gerxard Frayning, Ferma teoremasi aslida Taniyama-Simura gipotezasidan

kelib  chiquvchi  xulosa  ekanligi  haqidagi  fikriga  tayanadi.  Endryu  Uaylsning  Ferma  teoremasining  isboti  haqidagi  uch  qismdan  iborat

ma'ruzasi 1995-yilning 23-iyun sanasida Kembrijda muallifning o‘zi tomonidan o‘qilgan. Keyinroq esa, isbotning to‘liq matni berilgan 130

sahifadan iborat ilmiy maqola olim o‘zi ishlaydigan Prinston universitetida nashr qilinuvchi mashhur 

"Matematika solnomalari" ("Annals

of mathematics

") jurnalida e'lon qilingan.




Yangilаndi: 11.04.2019 10:14

Buyuk Ferma teoremasini isbotlagan matematik Endryu Uayls



Bizni ijtimoiy tarmoqlarda ham kuzatib boring:

Feysbukda: 

https://www.facebook.com/Orbita.Uz/

Tvitterda: 

@OrbitaUz

Google+ : 

https://plus.google.com/104225891102513041205/posts/

Telegramdagi kanalimiz: 

https://telegram.me/OrbitaUz

< avvаlgi

 

kеyingi >

 

Bir kishiga bu yoqdi. Do‘stlaringiz nimani yoqtirishini ko‘rish uchun 



Ro‘yxatdan

o‘tish


Yoqdi

Download 216,68 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish