To'plam didaktik o'yinlar maktabgacha yoshdagi bolalarning tasavvurini rivojlantirish bo'yicha

Tasavvurni rivojlantirish uchun didaktik o'yinlar. Bolalarda tasavvurni rivojlantirish uchun psixologik o'yinlar
To'plam didaktik o'yinlar maktabgacha yoshdagi bolalarning tasavvurini rivojlantirish bo'yicha
Mavjud turli tasniflar xayol turlari, ularning har biri o'z negizida tasavvurning har qanday muhim belgilariga ega.
1. Faoliyat asosida passiv, ixtiyorsiz shakllari (tush, tush) bilan tafakkurli tasavvur va faol, faol tasavvur farqlanadi. Faol tasavvur bilan tasvirlar doimo ongli ravishda belgilangan maqsad sharti bilan shakllanadi.
2. Tasvirlarning mustaqilligi va o'ziga xosligiga qarab, tasavvur rekreativ va ijodiy bo'lishi mumkin.
Rekreativ tasavvur - bu yangi narsalarni tasavvur qilish bu odam og'zaki tavsifga asoslangan yoki shartli tasvir bu yangi (chizma, diagramma, nota yozuvi va boshqalar). Tasavvurning bu turi inson faoliyatining turli turlarida, jumladan, o'qitishda keng qo'llaniladi. Unda etakchi rolni xotira tasvirlari o'ynaydi. Ijtimoiy tajribani muloqot va o'zlashtirish jarayonida rekreativ tasavvur muhim rol o'ynaydi.
Ijodiy tasavvur - bu tayyor tavsif yoki odatiy tasvirga tayanmasdan yangi tasvirlar yaratish. Ijodiy tasavvur - bu mustaqil ijod yangi tasvirlar. Deyarli barcha insoniyat madaniyati odamlarning ijodiy tasavvurining natijasidir.
Har bir insonda ijodiy uchqun bor. Ba'zi odamlarda u yaxshi rivojlangan, boshqalarida esa yomonroq. Alohida ta’kidlamoqchimanki, ijodkorlikni kitob yoki maqola o‘qish bilan o‘rganib bo‘lmaydi. Ijodkorlikni o'rganishning yagona yo'li - bu ijodiy muammolarni hal qilishda mashq qilish, ijodiy tasavvurni u yoki bu darajada rivojlantirish, bu kelajakda ijodkorlikda o'zini namoyon qilishga yordam beradi.
Tasavvurni rivojlantirish - xayoliy tasvirlarning yorqinligini, ularning o'ziga xosligi va chuqurligini, shuningdek, tasavvur hosildorligini rivojlantirish vazifasini ko'zlagan maqsadli jarayon. Tasavvur o'z rivojlanishida boshqa psixik jarayonlarning ontogenetik o'zgarishlarida qanday qonuniyatlarga bo'ysunadi. Idrok, xotira va e'tibor singari, ifoda asta-sekin to'g'ridan-to'g'ridan bilvositaga aylanadi va uni bola tomonidan o'zlashtirishning asosiy vositalari, A.V.Zaporojets tomonidan ko'rsatilganidek, namunaviy tasavvurlar va hissiy standartlardir.
Maktabgacha yoshdagi bolalik davrining oxiriga kelib, ijodiy tasavvuri juda tez rivojlanadigan bolada (bunday bolalar, O.M. Dyachenkoning fikriga ko'ra, bu yoshdagi barcha bolalarning beshdan bir qismini tashkil qiladi), tasavvur ikki asosiy shaklda namoyon bo'ladi: ba'zi bir g'oyani yaratish va uni amalga oshirish rejasi sifatida.
Kognitiv-intellektual funktsiyasidan tashqari, bolalarda tasavvur boshqa - affektiv-himoya rolini bajaradi, bolaning o'sib borayotgan va oson himoyasiz, hali ham zaif himoyalangan shaxsini haddan tashqari og'ir tajribalar va ruhiy jarohatlardan himoya qiladi. Tasavvurning kognitiv funktsiyasi tufayli bola atrofdagi dunyoni yaxshiroq o'rganadi, uning oldida paydo bo'lgan muammolarni osonroq va samaraliroq hal qiladi. Tasavvurning hissiy himoya funktsiyasi shundan iboratki, xayoliy vaziyat orqali keskinlik yo'qolishi va haqiqiy amaliy harakatlar bilan bartaraf etilishi qiyin bo'lgan nizolarni ramziy (majoziy) hal etishning bir turi bo'lishi mumkin.
Tasavvur rivojlanishining birinchi bosqichida u harakat orqali tasvirni ob'ektivlashtirish jarayoni bilan bog'liq. Bu jarayon orqali bola o'z tasvirlarini boshqarishni, ularni o'zgartirishni, takomillashtirishni va takomillashtirishni, shuning uchun tasavvurini tartibga solishni o'rganadi. Biroq, u hali o'z tasavvurini rejalashtira olmaydi, kelajakdagi harakatlar rejasini oldindan o'ylaydi. Bolalarda bu qobiliyat faqat 4-5 yoshda paydo bo'ladi.
2,5 - 3 yoshdan 4-5 yoshgacha bo'lgan bolalarda ta'sirchan tasavvur biroz boshqacha mantiq bo'yicha rivojlanadi. Dastlab, bolalardagi salbiy tajribalar ramziy ravishda eshitilgan yoki ko'rilgan ertak qahramonlarida (kinoda, televizorda) ifodalanadi. Shundan so'ng, bola o'zining "men" ga tahdidlarni yo'qotadigan xayoliy vaziyatlarni qura boshlaydi (hikoyalar - bolalarning o'zlari haqida ayniqsa aniq fazilatlarga ega bo'lgan fantaziyalari). Nihoyat, ushbu funktsiya rivojlanishining uchinchi bosqichida proektsiya mexanizmi orqali paydo bo'lgan hissiy taranglikni bartaraf etish qobiliyati rivojlanadi, buning natijasida o'zi haqida yoqimsiz bilimlar, o'zining salbiy, hissiy va axloqiy jihatdan qabul qilinishi mumkin bo'lmagan fazilatlari boshqa odamlarga tegishli bo'la boshlaydi., shuningdek, ob'ektlar va hayvonlar.
Taxminan 6-7 yoshga kelib, bolalarda affektiv tasavvurning rivojlanishi ularning ko'pchiligi o'zini tasavvur qila oladigan va xayoliy dunyoda yashay oladigan darajaga etadi.
Inson rivojlangan tasavvur bilan tug'ilmaydi. Tasavvurning rivojlanishi inson ontogenezi jarayonida amalga oshiriladi va kelajakda tasavvurning tasvirlarini yaratish uchun material bo'lib xizmat qilishi mumkin bo'lgan tasvirlarning ma'lum bir zaxirasini to'plashni talab qiladi. Tasavvur butun shaxsning rivojlanishi bilan chambarchas bog'liq holda, ta'lim va tarbiya jarayonida, shuningdek, tafakkur, xotira, iroda va hissiyotlar bilan birlikda rivojlanadi.
Tasavvurning rivojlanish dinamikasini tavsiflovchi har qanday o'ziga xos yosh chegaralarini aniqlash juda qiyin. Haddan tashqari misollar mavjud erta rivojlanish tasavvur. Masalan, Motsart to‘rt yoshida musiqa yaratishni boshlagan, Repin va Serov olti yoshida rasm chizishni yaxshi bilishgan. Boshqa tomondan, tasavvurning kech rivojlanishi, bu jarayon yanada etuk yillarda past darajada bo'lishini anglatmaydi. Tarixda shunday holatlar borki, Eynshteyn kabi buyuk insonlar bolaligida tafakkuri rivojlangan bo‘lmagan, ammo vaqt o‘tishi bilan ular haqida daholar haqida gapira boshlaganlar.