Til bilgan El biladi



Download 15,74 Kb.
Sana07.04.2022
Hajmi15,74 Kb.
#533792
Bog'liq
Nilufar Fayzullayeva


O'2bek tilining imo qoidalari va soha egalarining savodxonligi. "Til bilgan
El biladi" mavzusida ijodiy matn varatish
Bajardi: Ijtimoiy fanlar fakulteti
II kurs, IV semester
Amaliy psixologiya yonalishi talabasi
Fayzullayeva Nilufar
Qabul qildi: O'zbek tilshunosligi kafedrasi o'qituvchisi Topildiyeva F.R. va Abdusagatova F.X.
.Til bilgan – el biladi
Har bir millatning o`ziga xos udumlari, qadriyatlari, bayramlari bo`lganidek, o`z tili ham bor. Shu millatlarning aholisi bir-biriga o`zaro til orqali fikrini bayon etadi va gaplashadi. Fikr almashish ya`ni tafakkur uchun ham eng asosiy qurol – til hisoblanadi. Tafakkur va til bir-biri bilan chambarchas bog`liq ijtimoiy hodisadir. Inson nutqi, til vositalari bo`lmasa, fikrlash ham gumon. Qisqacha qilib aytganda, til va tafakkur doimo bir-birini taqozo qiladi, bir-birining yashashi va rivojlanishiga ham yordam beradi. Shuning uchun ham til jamiyatdagi eng muhim vositalardan biridir. Har bir mustaqil davlatning o`z tili bor. Davlat tili haqida esa har bir davlatning Konstitutsiyasida aytib o`tilgan. Jumladan, O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 4- moddasida “ O`zbekiston Respublikasining davlat tili o`zbek tilidir”, - deb belgilab qo`yilgan. Bundan tashqari, Birinchi Prezidentimiz Islom Abdug`aniyevich Karimov 1989-yil 21-oktabrda o`zbek tiliga davlat tili maqomini bergan edilar. Xuddi shu yildan e`tiboran, har yili 21-oktabrda “ Til bayrami” keng nishonlanadigan bo`ldi. Birinchi Prezidentimiz til haqida o`zlarining “ Yuksak ma`naviyat – yengilmas kuch” asarlarida shunday xitob qiladilar: “ Jamiki ezgu fazilatlar inson qalbiga, avvalo, ona allasi, ona tilining betakror jozibasi bilan singadi. Ona tili – bu millatning ruhidir”. Til haqida yana ko`pgina shoir va yozuvchilar ham o`z fikrlarini bayon etganlar:
_ Til fikrni yaratuvchi organdir. Aqliy faoliyat va til yaxlit butunlikni tashkil etadi. ( V. Fon Gumbolt)
_ So`zlash qobiliyati – hodisalar ichiga kirishning yagona va bebaho vositasi. Ushbu fikrlarni L.N. Tolstoy aytib o`tgan. Til tufayli eng qadimgi ma`lumotlarga ega bo`lamiz, hatto kelgusiga oid ma`lumotlarni olamiz. Til tufayli sezgi a`zolarimiz bilan bilib bo`lmaydigan narsalarni ham o`rganamiz. Alisher Navoiy bobomiz aytganlaridek: “ Ko`ngil mahzanining qulfi til va ul mahzanning kalitin so`z bil”.
Hayotda o`z ona tilini bilmaydigan, sevmaydigan, uni qadrlamaydigan inson bo`lmasa kerak. Chunki har bir inson o`z tilini sevadi, uni asraydi, avaylaydi. Barchamiz ilk marotaba onajonlarimizdan alla eshitamiz. Xuddi shu payt quloqlarimiz ostida ona tilimiz jaranglaydi. Har bir inson o`z ona tiliga ulkan mehr qo`yadi. Hattoki, shoir, yozuvchilarimiz ham o`z ona tillarini boyitishga qo`llaridan kelgunicha harakat qiladilar. Abdulla Oripov aytganidek, Sohibqiron Amir Temur tig`i bilan olomagan joyni Alisher Navoiy qalam bilan tilga oladi. Alisher Navoiy ona tilimizning bizgacha yetib kelishi, uning yo`qolib ketmasligi uchun ulkan hissa qo`shgan. Hozirgi o`zbek adabiyotida ham til haqida yozilgan she`r va asarlar behisob. Abdulla Oripov, ayniqsa, ona tilini yuksaklarga ko`targan va shunday bir she`r yozgan:
Ona tilim sen borsan, shaksiz
Bulbul kuyin she`rga solaman.
Sen yo`qolgan kuning, shubhasiz
Men ham to`ti bo`lib qolaman.
Xurshid Davron esa insonlarni o`z tilini unutmaslikka chorlaydi:
O`z tilini unutgan xalqning
Bog`larida o`sgan gullarin
Chirmab olar zaharli ilon
O`z tilini unutgan xalqning
Osmonida porlamas quyosh –
Nur o`rniga to`kiladi tosh.
Har birimiz ona tilimizga hurmat bajo keltirib, uning yuksalishi uchun o`z hissamizni qo`shishimiz kerak.
Inson faqatgina ona tili bilan kifoyatlanib qolmaydi. Iloji boricha til o`rganishga harakat qiladi. Til bilgan inson, hech qachon xor bo`lmaydi. Nafaqat xor bo`lmaydi, balki insonlar orasida o`z o`riga ega bo`ladi, ishlari o`ngidan keladi. Mamlakatimiz ravnaq topayotgan bir paytda til o`rganish ustuvor masalalardan biriga aylandi. Chunki har bir soha vakillari uchun chet tilini bilish shartdir. Misol qilib aytadigan bo`lsak, shifokorlik kasbi – o`ta murakkab kasb. Ular inson salomatligi, uning hayoti bilan shug`ullanishadi. Birgina xato qo`yilgan tashxis u insonning o`limiga sabab bo`lishi mumkin. Shifokorlar ingliz yoki rus tilini bilmasa, bu tillardagi nodir qo`lyozmalardan foydalana olishmaydi yoki chet eldagi hamkasblari bilan tajriba almasha olmaydi. Qarabsizki, shifokorlar qancha bilim-u tajribadan xabarsiz qolishadi. O`qituvchilar ham chet tilini bilishi kerak. Chunki o`quvchiga o`rgan deyishdan oldin o`zi o`rganib, o`quvchiga o`rnak bo`lishi kerak. Bugungi kunda o`qituvchining obro`si oshdi, o`qituvchiga bo`lgan hurmat yanada kuchaydi. Prezidentimiz Shavkat Miromonovich Mirziyoyev tomonidan o`qituvchilarga juda keng imkoniyatlar, sharoitlar yaratib berildi. Bunday imkoniyatlardan foydalanmaslik bu –nomardning ishi deb o`ylayman. Bugungi tahlikali zamonda, butun dunyoga rahna solayotgan koronavirus balosi tufayli bizning jonajon yurtimizda ham karantin davri davom etmoqda. Shunday bo`lishiga qaramay, maktablarda, oliy o`quv yurtlarida o`quv jarayoni davom etmoqda. Darslar online, masofadan olib borilmoqda. Maktab o`quvchilari va o`qituvchilari, jamiki ta`lim sohasi vakillari uchun turli xil tanlovlar e`lon qilingan. Bunday tanlovlarning tashkil etilishidan maqsad esa talaba- yoshlarning bo`sh vaqtini mazmunli o`tkazish hamda o`z iqtidorini namoyon qilishga imkoniyat yaratishdir. Darhaqiqat, bizning uyda qolishimiz yurtimiz tinchligi va ravnaqi uchun foyda keltiradigan bir paytda uyda qolib foydali va kerakli mashg`ulot bilan foydalansak, bu o`zimiz uchun ham, yurtimiz uchun ham ayni muddao bo`lardi. Shunday ekan til o`rganib, bilimimizni boyitaylik va vaqtimizni mazmunli o`tkazaylik! Xulosa o`rnida ma`rifatparvar bobomiz Avaz O`tarning “ Til” g`azalini keltirmoqchiman. Zero, “ Til bilgan – el biladi”. Ushbu g`azal ham kelajak avlodni til o`rganishga undaydi.
Har tilni biluv emdi bani odama jondur,
Til vositai robitai olamiyondur.
G`ayri tilni sa`y qiling bilgani yoshlar,
Kim ilm-u hunarlar bilonki ondin ayondur.
Download 15,74 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish