Техник тарақиёт даври ва машинасозлик Транспорт воситалари Йуллар, куприклар, туннеллар



Download 23,09 Kb.
bet1/4
Sana20.04.2022
Hajmi23,09 Kb.
#565694
  1   2   3   4
Bog'liq
Жахон тарихи


XIX-аср охириi XX-аср бошларида Европа мамлакатлари маданияти.
Режа

  1. Техник тарақиёт даври ва машинасозлик

  2. Транспорт воситалари

  3. Йуллар, куприклар, туннеллар

  4. Инсоннинг дастлабки парвозлари ва Х,арбий техника

Техник тарақиёт даври. XIX аср техник тарак;киётнинг х,ам жадал одимлаш даври булди. Ик;тисоднинг гуркираб усиши эркин ракобатни, янги техникаларни яратишии, ишлаб чик;аришга жорий {^илишни так;озо этди. Машинасозлик. XIX асрнинг биринчи ярмида техник та- раккиётнинг ЯНГИ даври - машиналар ёрдамида бошка маши- наларни яратиш даври бошланди. Шу жараён тобора купрок; металлни талаб килар, бу эса уз навбатида металлургияда янги ихтироларга эх,тиёжни оширар эди, Айник;са пулат ишлаб чик;аришнинг х,ажмига саноатнинг кейинги тараккиёти боглив; булиб колганлиги туфайли дастлабки куплаб ихтиролар пулат эритиш технологиясини мукаммаллаштиришга каратилди. Инг- лиз мух^андиси Г. Бессемер 1885 йили пулатни эритиш учун айланиб турувчи печь - конвентерни ихтиро килди. Француз му?^андиси П. Мартин эса сифатлирок пулат олиш имконини бера- диган печь яратди. Кейин прокат стани ихтиро килинди ва пулат узининг голибона юришини бошлади (аср бекорга «пулат асри» деб аталмаган). XIX аср 60-йилларида пулатдан ясалган биринчи кема сувга туширилди. 1800 йилга як;ин Моделей томонидан ихтиро килинган токарлик станоги металлдан ясалган биринчи замонавий станок эди. Бу станок металлга катта аниклик билан ишлов беришни талаб киладиган жараёндаги к;ул мех,натини ал- маштириш имконини берди. Жуда катта, масалан, огирлиги 50 тонна келадиган буг болгаси яратилди. Ундан металл уюмини эзгилаб, маълум шакл беришда кулланилади. Тукимачилик корхоналарида матога гул босиш жараёнини мехаиизациялаштириш натижасида илгари 50 киши бажарадиган ИНП 1И энди 2 киши уддалайдиган булди. Лекин тукимачилик саноатининг йирик янгиликлардан бири Жаккар дастгох,ининг яратили- IIIII булди. Ихтирочи Жозеф Мари Жаккар (1752-1834) амалда би- рпичи автоматик станокни яратди. Рассом чизган гул ва накшларни маюга аник тушириш имконини берадиган перфорирлашган’ кар- тпар станокка урнатиладиган булди. Жаккарнинг бу дастгох,и |'улли, накшдор, нафис, х,айратланарли даражада чиройли матолар мрагиш имконини берди. Транспорт воситалари. XIX аср темир йуллар асри х,ам дейила- Д||. Бу бежиз эмас. Биринчи темир йул Георг Стефенсон томонидан 1825 йили Англиянинг Стактон ва Дарменгтон шах;арлари уртасида, 1829 йили эса - Ливерпул ва Манчестер оралигида курилди. Бирок \акик;ий темир йуллар жазаваси XIX асрнинг иккинчи ярмида бошланди. Саноат тунтариши ва бошланаётган индустрлаштириш транспорт воситаларига булган талабни чексиз ошириб борди. Йирок мустамлакалардан хомашё ташиб келтириш, корхоналарни Сиилги билан таъминлаш, тайёр мах,сулотларни куплаб микдорда чет ЭЛ бозорларига ташиб кетиш - буларнинг барчаси учун транспорт зарур эди. Усиб бораётган шах,арлар ах,олисини озик;-овк;ат мах,сулотлари билан таъминлаш учун хам транснортдан фойдала- 11ИШ лозим. Хуллас, тараккиётнинг кайси жабх,асини олманг, бар- часида транспорт эхтиёжи кундан-кунга ошиб борарди. Жадал- лашиб бораётган жах,он савдоси х,ам транспорт воситаларининг ривожланишини талаб киларди. XIX аср 80-йилларида Лондон билан Константинопол уртасида машх,ур «Шаркий экспресс» катнай бошлади. Германияда темир йуллар булиб ташланган немис ерлари уртасида алокани тиклашга ёрдам килди. Рур ва Лотарингия конла- рининг темир йуллар билан богланиши эса тот кумир конларини темир рудаси билан боглади. АКШда темир йулларсиз гарбий ерларни узлаштириш, кудратли мамлакатни барпо килишнинг иложи йук эди. Юкорида айтиб утилганидек, 1900 йили темир йулларнинг жами узунлиги 790 минг км булса, 1912 йилга келиб пулат излар 1 млн 80 минг км га чузилди. Бу пайтга келиб темир йуллар Европа ва АКШдан ташкари Лотин Америкаси, Осиё (Узбекистонда биринчи темир йул Красноводск - Тошкент 1899

Download 23,09 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish