“Tasdiqlayman” O’quv ishlari bo’yicha prorektor

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI

“Tasdiqlayman”

O’quv ishlari bo’yicha prorektor

N.X.Raxmankulova _____________

“_____”_________________2021-yil

“EKОLОGIYA VА TАBIАTNI MUHОFАZА QILISH” fanidan

SILLABUS (ishchi dastur)

Fanning kodi:	EVTMQM2002
Tа’lim yo’nаlishi: 5110500 –	Gеоgrаfiya va iqtisodiy bilim asoslari (kechki)
Semestr:	3
Kreditlar soni:	5

	Mashg’ulot turi	Ajratilgan soat	Semestr
			III
Nazariy (ma’ruza)		14	14
Amаliy		16	16
Mustaqil ta’lim		120	120
Kurs ishi		-	-
Jami auditoriya soatlari		30	30
Umumiy o’quv soatlari		150	150

Toshkent – 2021

Fanning ishchi o‘quv dasturi O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirining 20___-yil “____”_________dagi ______-sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan “Ekоlоgiya vа tаbiаtni muhоfаzа qilish” fanidan tuzilgan namunaviy o‘quv dasturi asosida ishlab chiqildi.

Tuzuvchilar:

A.N.Xodjimatov	“Geografiya” kafedrasi professori v.b., geografiya fanlari nomzodi.
A.B.Rasulov	TDPU “Geografiya” kafedrasi dotsenti v.b., PhD.
Sh.A.Xolmurodov	TDPU “Geografiya” kafedrasi katta o‘qituvchisi.

Taqrizchilar:

Sh.M.Sharipov	O’zMU “Geografiya va tabiiy resurslar” fakulteti dekani g.f.n., dotsent.
Z.A.Amanbayeva	TDPU “Geоgrаfiya”kаfеdrаsi dotsenti, g.f.n.

Fakultet dekani:

2021-yil “____”______________ ________________ K.A.Saparov

^(imzo)
“Geografiya” kafedrasi mudiri:

2021-yil “____”______________ ________________ N.R.Alimkulov

^(imzo)

Fanning ishchi o‘quv dasturi Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti Kengashining 2021-yil “ ___” ________dagi _____ - sonli bayoni bilan tasdiqlangan.

Professor-o’qituvchi: Rasulov Anvar Baxodirovich

Ish joyi: Toshkent davlat pedagogika universiteti.

Bog’lanish uchun telefon raqami: [phone]

E-mail: [e-mail].

(Eslatma: tayanch Sillabus asosida har bir o’qituvchi o’zining individual-shaxsiy ishchi dasturini tuzadi).

Prerekvizitlar:

Mazkur fanni o’zlashtirgunga qadar talabalar quyidagi fanlarni o’zlashtirgan bo’lishlari shart: Umumta’lim maktablarining “Geografiya” (5-10 sinf) darsliklari, Oliy ta’lim fanlaridan “Umumiy yer bilimi”, “Topografiya va kartografiya asoslari”.

Postrekvizitlar:

Fan tugallanganidan so’ng, talabalar quyidagi modul bo’yicha bilim, ko’nikma va malakalarga ega bo’lishi lozim: “Topografiya va kartografiya asoslari”, “Tabiiy geografiya”, “Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya”.

Fanni o’rganishning zaruriyati.

“Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish” fanining tadqiqot ob’ekti, predmeti va vazifalari. Ekologiya va tabiatni muhofaza qilishdagi qonun va tamoyillarini yoritib bering. Ekologiya va tabiatani muhofaza qilishga oid g‘oya va tadqiqotlarning rivojlanish tarixi. “Tabiat – jamiyat” tizimining ekologik jihatlari. Tabiiy resurslar, ularning tasnifi va iqtisodiy bahosini aniqlash. Tabiatga antropogen ta‘sir. Biosfera to‘g‘risida umumiy tushuncha. Modda va energiyaning aylanma harakati. Noosfera – biosfera evolyutsiyasining yangi bosqichi. Ekologik tizim to‘g‘risida tushuncha. Muhit va unga moslashuv. Ekologik omillar va ularning turlari Sayyoraviy (global) geoekologik muammolar. Hududiy (regional) geoekologik muammolar. Mahalliy (lokal) geoekologik muammolar. Atmosfera havosi: ahamiyati, tuzilishi, tarkibi va uni ifloslovchi manbalar. O‘zbekistonda atmosfera havosi ifloslanishining hozirgi holati. Atmosfera havosi ifloslanishining oqibatlari va uni muhofaza qilish tadbirlari. Suv resurslari: ahamiyati, zaxirasi, tarqalishi va undan foydalanish. Suv resurslarining ifloslanishi, uni tejash va muhofaza qilish. Orol dengizi va Aydar-Arnasoy ko‘llar tizimidagi ekologik vaziyat. Tuproq-yer resurslari va ulardan foydalanish. Yer resurslaridan foydalanish jarayonida vujudga kelgan muammolar. Yerlarning mahsuldorligini oshirish va tuproq muhofazasi. Biologik resurslarning tabiatdagi va inson hayotidagi ahamiyati. O‘zbekistonning biologik resurslari: foydalanish, muammo va yechimlar. Biologik resurslarni muhofaza qilishda O‘zbekiston Respublikasi “Qizil kitobi”ning o‘rni. O‘rmonning ahamiyati va zaxirasi. O‘zbekistonning o‘rmon resurslari. O‘rmonlarga antropogen ta‘sir oqibatlari va uni muhofaza qilish. Minerial resurslar bilan ta‘minlanganlik. O‘zbekistonning mineral resurslari va ulardan foydalanish. Mineral resurslardan foydalanish bilan bog‘liq muammolar va ulardan foydalanishni optimallashtirish. Chiqindilardan foydalanishning ekologik asoslari. Chiqindilardan foydalanishning iqtisodiy asoslari. O‘zbekistonning qo‘riqxonalari va milliy tabiat bog‘lari. Muhofaza etiladigan tabiiy hududlarning vazifalari. Ekologik ahvol va ekologik vaziyat to‘g‘risida tushuncha. Ekologik vaziyatlar va ularning geografiyasi. Ekologik vaziyatlarning rivojlanish yo‘nalishlari. O‘zbekistonda ekologik xavfsizlikni ta‘minlash. Еkologik xavfning manbalari va oqibatlari. Ekologik siyosat va uning mazmuni. O‘zbekiston Respublikasining ekologik siyosati, davlat ekologik dasturlarni va ularni amalga oshirish bosqichlari. Ekologik siyosatning ijtimoiy-iqtisodiy yo‘naltirilganligi. Ekologik-iqtisodiy barqaror rivojlanish. Xalqaro ekologik hamkorlikning tamoyillari. Global ekologik muammolar yechimi bo‘yicha strategik yo‘nalishlar. O‘zbekiston Respublikasining ekologiya va tabiatni muhofaza qilish sohasidagi xalqaro hamkorlikdagi ishtiroki. Ekologik ta‘lim-tarbiya va madaniyat. Ekologiya va ma‘naviyat.

Fanning maqsadi – Ekоlоgiya vа tаbiаtni muhоfаzа qilish fanining tadqiqot ob’ekti va predmeti, tadqiqot usullari, fanning rivojlanish bosqichlari hamda tuproq hosil bo‘lish omillari, tuproqning tabiat komponenti sifatida boshqa komponentlar bilan o‘zaro ta’sir va aloqada rivojlanishi, tuproqlarning turlari, xossalari, geografik tarqalishi, uni kartalashtirish masalalariga oid bilimlar berish va o‘rgatishdan iborat.