«Tasdiqlayman» O'quv ishlari bo'yicha prof. Teshaev O. R

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG'LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI

TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI

«TASDIQLAYMAN»

O'quv ishlari bo'yicha

prof. __________ Teshaev O.R.

«27» avgust 2015y.

Davolash fakulteti FAKUL TET VA GOSPITAL JARROXLIK KAFEDRASI

FAKULTET JARROXLIK fani

AMALIYOTDAN KEYINGI O'T YO'LLARI KASALLIKLARI

mavzusi bo'yicha amaliy mashg'ulotlari uchun

O'QUV TEXNOLOGIYASI

Toshkent-2015

Tuzuvchilar:Professor Xakimov M.SH.

Dotsent:Berkinov U.B.

Assistent: Djafarov S.M.

O'quv texnologiyasi tasdiqlandi:

Davolash fakul`teti gospital va fakul`tet jarroxlik kafedrasi o'quv-metodik kengashi, protokol № 1«27» avgust 2015y.dan

MAVZU: AMALIYOTLDANKEYINGIO'TYO'LLARIKASALLIKLARI

1. 
   O'quv mashg'ulotida o'qitish texnologiyasi modeli
   

Vaqt – 4.9 soat				Talabalar soni: 8-12ta.
Mashg'ulot shakli		Statsionar va o'quv xonalarida amaliy mashg'ulotlar
Mashg'ulot o'tkazish joyi		fakul`tet va gospital jarrohlik kafedrasi o'quv xonalari, palatalar va bog'lov xonalari
O'quv mashg'uloti strukturasi		1. Kirish 2. Amaliy qism - kuratsiya - amaliy ko'nikmalarni bajarish - amaliy qismni tahlil qilish 3. Teoretik qism - teoritik qismni tahlil qilish 4. baholash - o'z-o'zini va o'zaro baholash - o'qituvchi bahosi 5. o'qituvchi tomonidan darsni tamomlash, bilimlarni baholash. Keyingi dars uchun mashg'ulot savollarini e'lon qilish.
Mashg'ulotning maqsadi: Talabalargaamaliyotldankeyingio'yo'llarikasalliklaribilan og'rigan bemorlar, kuratsiya uchun olingan bemorlar misolida tekshirish yo'llarini, tashxis qo'yish, qiyosiy tashxis va davolash usullarini o'rgatish. Ushbu kasalliksabablari, patogenezini, klassifikatsiyasi, klinikasivaumumiydavolashxususiyatlarinitaxlilil kilish
O'qituvchi tomonidan berilgan vazifalar: - diagnostika va differentsial diagnostika uslublari, va ularning asoratlari haqida; - tashxisni asoslash va ratsional davoni tanlash uchun instrumental-diagnostik tekshiruvlarni interpretatsiya qilish; - ushbu bemorlarning amaliyot oldi tayyorlashning o'ziga xos xususiyatlari; - operativ va konservativ davolash uchun ko'rsatmalar, va ularning o'ziga xosligini balish; - amaliyot davri va undan keyingi asoratlarni oldini olish; -amaliyotldan keyingi o't yo'llari kasalliklaribilan og'rigan bemorlarni tekshirish bo'yicha amaliy ko'nikmalarni o'zlashtirish; - maxsus tekshiruv usullarni o'rganish.			Natijalar: UASH bilishi lozim: - diagnostika va differentsial diagnostika uslublari, va ularning asoratlari haqida; - tashxisni asoslash va ratsional davoni tanlash uchun instrumental-diagnostik tekshiruvlarni interpretatsiya qilish; - ushbu bemorlarning amaliyot oldi tayyorlashning o'ziga xos xususiyatlari; - operativ va konservativ davolash uchun ko'rsatmalar, va ularning o'ziga xosligini balish; - amaliyot davri va undan keyingi asoratlarni oldini olish; -amaliyotldan keyingi o't yo'llari kasalliklaribilan og'rigan bemorlarni tekshirish bo'yicha amaliy ko'nikmalarni o'zlashtirish; - maxsus tekshiruv usullarni o'rganish. UASH bajara olishi lozim: - Amaliy ko'nikmalarin bajara olishi - amaliyotdan keyingi me'da kasalliklari bilan og'rigan bemorlarni tekshirish bo'yicha amaliy ko'nikmalarni o'zlashtirish, maxsus tekshiruv usullarni o'rganish, operativ va konservativ davolash uchun ko'rsatmalar va qarshi ko'rsatmalarni bilish.
O'qitish texnikasi va usullari	amaliy mashg'ulotlar metodi, texnikasi: qora quticha grafik organayzer – kontseptual` tablitsa
O'qitish jihozlari	Plakatlar, sxemalar, kasalliklar klassifikatsiyasi sxemalari, davolash sxemalari, rentgenogrammalar, videofil`mlar.
O'qitish shakllari	Individual, guruhlarda va kollektiv biln ishlash
O'qitish shartlari	o'quv xonalari, palatalar va bog'lov xonalari.
Monitoring va baholash	Og'zaki nazorat: nazorat savollari, guruhlarda o'quv vazifalarni bajarish, amaliy ko'nikmalarni bajarish

2. Motivatsiya

Mashg'ulot mutaxassis shaxsini shakllanishiga, o'zini tuta bilishga o'rgatishga, tashxis qo'yishda ma'suliyatni xis qilishga o'rgatadi.

3. Fanlararo va fan ichida bog'liqlik

Shu mavzuni o'qitish talabalarning normal anatomiya, normal va patologik fiziologiya fanlari bo'yicha bilimlariga asoslanadi. Dars davomida olingan bilimlar

gastroenterologiya, ichki kasalliklar va boshqa klinik fanlarni o'rganilganda kerak bo'ladi.

4. Darsning mazmuni

4.1. Nazariy qism

O't pufagi va o't yo'llarining diagnostikasi avvalo bemorlarning shikoyatlarini, anamnezni va organizmni fizik usullar bilan tekshirish natijalarini o'rganishga asoslanadi.

Jigarni funktsional tekshirish bu organning spetsifik faoliyatini, masalan, pigment, zararsizlantiruvchi, oqsil hosil qiluvchi, farmakometabolizm kabi vazifalarni aks ettiradi.

Biliar kasalliklarni diagnostika qilishda rentgenologik tekshirish ko'p xollarda hal qiluvchi axamiyatga ega bo'ladi.

Bemor qornini bosib yotganida olingan su'rat jigarning o'lchamlari, shakli va joylashuvi va undagi yirik strukturaviy o'zgarishlar to'g'risida ma'lumot berishi mumkin.

Xoleografiya. Xoleografiya usuli jigarning o't yo'llariga tushganda organ - yod saqlaydigan moddalar ajratish qobiliyatiga asoslangan bo'lib, ularning rentgen kontrast

tasvirini olishga imkon beradi. Vena orqali xoletsistoxolangiografiyasi o't pufagining holatidan qat'y nazar, uning qisqarish funktsiyasi buzilganda, pufak yo'li

blokadasida, shuningdek xoletsistektomiyadan keyin pufak olib tashlanganda o't yo'llarining rentgen kontrast tasvirini olishga yordam beradi.

Teri orqali xoletsistografiya qilish. Kattalashgan o't pufagi punktsiya qilingandan va kontrast modda yuborilgandan keyin o'ni rentgenologik tekshirishdan iborat.

Operatsionxolangiografiyaxirurgikoperatsiyalarvaqtidao'tyo'llarini rentgen kontrast tekshirishdan iborat.

Hozirgi sharoitlarda bu tekshiruv o't yo'llaridagi operatsiyalarda albatta o'tkaziladigan bosqich hisoblanadi, chunki u diagnostika sifatinioshirib, asoratlar sonini kamaytirishga va xirurgik davolash natijalarini yaxshilashga imkoniyat yaratadi.

Endoskopik retrograd xolangiopankreatografiya (RPXG) – Fatersurg'ichigayokiduodenoskopiyadabiliar anastomoz og'zigakiritilgan kateter yordamida kontrast modda yuborishdan iborat (rasm 2).

Teri orqali jigar orqali xolangiografiya (CHCHXG) jigar ichidagi o't yo'llarini punktsiya qilish, ularga kontrast modda yuborish va keyin rentgenologik tekshirishni o'z ichiga oladi. Odatda teri orqali xolangiografiyani mexanik sariqlikda o'tkaziladi: bu usul o't yo'llarida obturatsiya borligini tasdio'lash, uning joyini Aniqlash va sababini bilishga imkon beradi. Tekshirish uchun ingichka po'lat ignalar va rentgentelevizion moslamalardan foydalanish tufayli bu usul keyingi yillarda juda keng tarqaldi.

O't yo'llarini manometrik tekshirish - xolangiomanometriya ularga suyuqlik yuborilgandan keyin bosim ko'rsatkichlarini aniqlashdan iborat, bu o't chiqaruvchi yo'lning funktsional qobiliyati va o'tkazuvchanligi to'g'risida xulosa chiqarish imkoniyatini beradi.

Jigar o't yo'llarini ul`tratovush bilan tekshirish. O'tpufaginiul`tratovush bilan tekshirishd ajudaqimmatlima'lumotolishmumkin,

buulardakonkrementlaryokiyangixosilbo'lgantuzilmalarborliginiAniqlashimkoniniberadi.

Jigarni radioizotop tekshirish – uningradioaktivmoddalarniyutishxususiyatigaasoslangan. Shungaasoslanib, jigarningradioaktivpreparatniyutishdinamikasi bo'yicha

funktsional xolatianiqlanadivaradioaktivpreparatningjigarto'qimalarigataqsimlanishiga doir morfologikxususiyatlario'rganiladi.

O'tyo'llariniendoskopiktekshirishusullari. Xirurgiya amaliyotidalaparoskopiyaniaksariyatjigarningo'choklizararlanishi, o'tyo'llarisaratoninianiqlashmaqsadlarida,

shuningdeksariqlikni differentsial diagnostika qilishdaqo'llanishgato'g'rikeladi.

Duodenoskopiya – kattaduodenalsurg'ichxolatinitekshirish, o'nikkibarmoqli, ichakpatologiyasiniistisnoqilishimkoniyatiniberadi.

Xoledoxoskopiya – operatsion diagnostika usullariqatorigakiradivatekshirishningmuhimbosqichihisoblanadi.

O'tyo'llariningyallig'lanishkasalliklaridakonservativdavolash. O'tkirxoletsistitlihammabemorlarstatsionardaxirurgningdoimiynazoratiostidabo'lishlarikerak. Tarqalgan

peritonit simptomlaribo'lgandashoshilinch operatsiya qilishtalabetiladi. Boshqahollardabemorlardori-darmonlarbilandavolanadi.

Bemorlargaovqatnicheklanganmiqdordaberilib, faqatishqoriysuyuqliklarichishgaruxsatetiladi.

Bubemorlardaquyidagitadbirlarniamalgaoshirishmaqsadgamuvofiq:

1. Me'daninazogastral zond bilanbushatishkerak, chunkime'daparezio'tpufagidavao'tyo'llaridadimlanishnibattarqiyinlashtiradi.

2. Paranefral novokain blokadasi.

3. Spazmolitiklar. Kunigaikki marta tilostiga 1q2 tabletka nitroglitserin tayinlashshart, chunki u Oddisfinkterigatanlab spazmolitik ta'sirko'rsatadi. Atropin, no-shpa,

galidoro'tpufagibo'ynidagi sfinkter apparatigaxuddishundaybo'shashtiruvchita'sirko'rsatadi.

4. Infuzion terapiya 5%li glyukoza eritmasivaRingereritmasiyuborishnio'z ichiga oladi.

5. Mikrob florasiaktivliginipasaytirishuchungepatotoksikbulgan tetratsiklin qatoridagipreparatlardantashqari, ta'sirspektrikengantibiotiklartayinlanadi.

6. Simptomatik vakardial terapiya.O'tkirxoletsistopankreatitdadori-darmonlarbilandavolashkompleksio'tkirpankreatitnidavolashuchunqo'llaniladiganpreparatlarnihamo'z

ichiga olishikerak.

4.2. Ushbu mashg'ulotda yangi pedagogik texnologiyalarni qo'llash

«QORA QUTICHA» usulini qo'llash.

Ushbu usul mashg'ulot davomida xamkorlikda ishlash va har bir talabaning faol qatnashishini ko'zda tutadi, o'qituvchi butun guruh bilan ishlaydi.

Xar bir talaba qora qutichadan savol yozilgan kartochkani oladi.

Talabaga javob berish uchun 3 daqiqa beriladi. So'ngra javoblar muhokama qilinadi. Usulning ohirida o'qituvchi berilgan javoblarni muhokama qiladi va talabalarning

faolligini aniqlaydi.

Ushbu usul talaba nutqi, fikrlash qobiliyatini rivojlantiradi va talabada mustaqil fikrlash, muloxaza yuritishni shakllantiradi.

Annotatsiya turlari:

1. Xoletsistektomiyadan keyin 3 oydan keyin bemor teri rangi sarg'ayishi, axlati rangi oqarishi, umumiy xolsizlikka shikoyat qilib keldi, taxlillarda kon bioximik

tekshiruvida bog'langan bilirubin miqdori oshgan, siydikda o't pigmentlari oshgan, urobilinogen miqdori kamaygan. Bu xolatni qanday baxolaysiz?

2. Bemorda 3 yil xoletsistektomiyadan keyin yana avvalgidek shikoyatlar paydo bo'lgan, tekshiruvlarda o't pufagi yotog'ida suyuqlik saqlovsi xosila aniqlangan. Bu xolat

postgastrorektsion sindromning qaysi patologiyasiga xos?

«O'RGIMCHAK INI» USULINI QO'LLASH

Talabalarga o'tgan darslardan savollar tayyorlash uchun vaqt beriladi.

Ishtirokchilar doira bo'lib o'tirishadi.

Ishtirokchilarning biriga ip bilan bog'langan koptokcha beriladi, u xoxlagan talabaga o'zi oldindan tayyorlagan savolni ( javobni o'zi bilishi shart) berib, koptokchani

topshiradi.

Koptokchani olgan talaba savolga javob beradi (savol bergan ishtirokchi javobni sharxlab turadi) va savolni boshqa ishtirokchiga beradi. Bu musobaka hamma ishtirokchilar

“”o'rgimchak ini”ga o'ralguncha davom etadi.

Hamma talabalar savol berib bo'lgach, ohirga talaba qo'lidagi koptokchani birinchi savol bergan ishtirokchiga qaytaradi va unga savol beradi va x.k., bu xol chigal yechilgunga

qadar davom etadi.

Eslatma: talabalardan xar bir javobga e'tiborli bo'lish talab qilinadi, chunki oldindan qaysi talabaga koptokcha berilishi noma'lum.

4.3. Taxliliy qismi

Vaziyatli masala:

1. Xoletsistektomiyadan keyin 3 oydan keyin bemor teri rangi sarg'ayishi, axlati rangi oqarishi, umumiy xolsizlikka shikoyat qilib keldi, taxlillarda kon bioximik

tekshiruvida bog'langan bilirubin miqdori oshgan, siydikda o't pigmentlari oshgan, urobilinogen miqdori kamaygan.

Bu xolatni qanday baxolaysiz?

A.mexaniksariklik

B.demping –sindrom

V.Gemolitiksariklik

G.Massivgemotransfuziyasindromi

D.Posleoperatsioninfektsiongepatit

II. Mexanik sariklikni diagnostik belgilari:

A. Bog'langan bilirubin miqdorioshishi, umumiy o't yo'li kengayishi, axolikaxlat

B. bog'lanmaganbilirubinmiqdorioshishi, umumiy o't yo'li kengayishi, axolikaxlat

V. Bog'langan bilirubin miqdori oshishi, umumiy o't yo'li kengayishi, axolik axla, urobilinogen miqdori oshishi

G. Bog'lanmagan bilirubin miqdori oshishi, umumiy o't yo'li kengayishi, axolik axlat, urobilinogen miqdori oshishi

D. to'g'rijavobyo'q

Ushbu xolatdaoptimalinstrumentaldiagnostik metod

A.RPXG

B.EKG

V.EEG

G.CHCHXG

D.pnevmoentsefalografiya

5. Amaliy qism

Amaliy ko'nikmalar bo'yicha topshiriqlarni bajarish (differentsial tashxis o'tkazish va so'ngi tashxisni asoslash, to'g'ri parxez va rejali davoni belgilash)

1. DIFFERENTSIAL TASHXIS O'TKAZISH VA SO'NGI TASHXISNI ASOSLASH.

Maqsad: differentsial tashxis o'tkazish va so'ngi tashxisni asoslashni o'rgatish.

№	Choratadbirlar	Bajarmadi	To'liqbajardi
1	Klinik simptomlari ushbu kasallik bilan o'xshash bulgan kasalliklarni keltirib o'tish	0	25
2	Asosiy klinik sindromlarning differentsial tashxisini o'tka-zish	0	35
3	Shikoyatlar, anamnez, ob'ektiv va laborator tekshiruvlarga asosla-nib va differentsial tashxis shutkazib sungi tashxisni qo'yish	0	40
	Jami	0	100

Teri orqali jigar orqali xolangiostomani yuvish texnikasi

Maqsad: O'tyo'llaristomasiniyopilibqolishinvao'tyo'llaridrenajlanishito'xtabqolishinioldiniolish

Ko'rsatma:xolangitdankeyingixolangiostomadankeyingixolat

Anjomlar: 10 mlli shprits, antiseptik suyuklik, lotok.

Bajariladiganboskichlar:

Choratadbirlar	Bajarmadi	To'liqbajardi
Bemorchalqanchagayotadi		15
Xolangiostomaniuzaytirgichdanajratish		20
Xolangstomaga 10 ml atrofida antiseptik suyuklikyuborish		30
Yuborilgan suyuklikni aspiratsiya qilish		30
Ajratilgantrubkalarniulabqo'yish		5
Жами		100

6. Malaka, ko'nikmavabilimnitekshirishusullari

- og'zaki;

- yozma;

- vaziyatlimasalalarechish;

- egallangan amaliy ko'nikmalarni namoyish etish;

7. Joriy nazoratni baholash mezoni

№	O'zlashtirish % vabalda	Baho	Talabaningbilish darajasi
1.	96-100	A'lo”5”	- hulosa va qaror qabul qila biladi - ijodiy fikrlay oladi - mustaqilmushohadayuritaoladi - amalda qo'llay oladi - interaktiv o'yinlar o'tkazishda yuqori faollik va ijodiy yondasha oladi - vaziyatli masalalarni to'liq asoslangan javob bilan to'g'ri yecha biladi - savolni mohiyatini tushunadi - biladi, ishonch bilan aytib beradi - aniq tasavvurga ega
2.	91-95		- ijodiy fikrlay oladi - mustaqilmushohadayuritaoladi - amalda qo'llay oladi - interaktiv o'yinlar o'tkazishda yuqori faollik va ijodiy yondasha oladi - vaziyatli masalalarni to'liq asoslangan javob bilan to'g'ri yecha biladi - savolni mohiyatini tushunadi - biladi, ishonch bilan aytib beradi - aniq tasavvurga ega
3.	86-90		- mustaqilmushohadayuritaoladi - amalda qo'llay oladi - interaktiv o'yinlar o'tkazishda yuqori faollik va ijodiy yondasha oladi - vaziyatli masalalarni to'liq asoslangan javob bilan to'g'ri yecha biladi - savolni mohiyatini tushinadi - biladi, ishonch bilan aytib beradi - aniq tasavvurga ega
4.	81-85	Yaxshi”4”	- amalda qo'llay oladi - interaktiv o'yinlar o'tkazishda yuqori faollik ko'rsatadi - vaziyatli masalalarni yechabiladi, lekinjavobiniasoslayolmaydi - savolni mohiyatini tushunabiladi - biladi, ishonch bilan aytib beradi - aniq tasavvurga ega
5.	76-80		- interaktiv o'yinlar o'tkazishda faollik ko'rsatadi - vaziyatli masalalarni yecha biladi, lekin javobni isboti to'liq emas - savolni mohiyatini tushuna biladi - biladi, ishonch bilan aytib beradi - aniq tasavvurga ega
6.	71-75		- vaziyatli masalalarni to'g'ri yecha biladi, lekin javobni isboti to'liq emas - savolni mohiyatini tushuna biladi - biladi, ishonch bilan aytib beradi - aniq tasavvurga ega
7.	66-70	Qoniqarli”3”	- savolni mohiyatini tushuna biladi - vaziyatlimasalalarnito'g'riecha biladi, lekinjavobiniisbotlay olmaydi - biladi, ishonch bilan aytib beradi - mavzuni alohida savollari yuzasidan aniq tasavvurga ega
8.	61-65		- vaziyatli masalalarni yechimida xatoliklarga yo'l qo'yadi - biladi, ishonch bilan aytib bera olmaydi - mavzuning alohida savollari yuzasidan aniq tasavvurga ega
9.	55-60		- biladi, ishonch bilan aytib bera olmaydi - qisman tasavvurga ega
10.	54 va undan past	Qoniqarsiz”2”	- hech qanday tasavvurga ega emas - bilmaydi

8. Mashg'ulotning texnologik xaritasi

№	Mashg'ulotbosqichlari	Mashg'ulotshakli	Davomiyligi (min)
			180	225
1.	O'qituvchiningkirishso'zi (mavzuniasoslash)		5	10
2.	Amaliy mashg'ulotmavzusinimuhokamaqilish, yangi pedagogik texnologiyalar ( kichikguruhlar, munozara-bahs, vaziyatlimasala, «qorbo'ron», «aylana stol» vah.k.), shuningdek, ko'rgazmalimateriallar (slayd, audio-videokasseta, mulyaj, fantom, EKG, rentgenogramma vah.k.)ni qo'llagan holda talabalarning dastlabki bilim darajasin itekshirish	so'rov, tushuntirish	50	50
3.	Muhokamagayakunyasash.		10	15
4.	Talabalargamashg'ulotningamaliyqisminibajarishuchuntopshiriqberish. Topshiriqlarnibajarish ta-rtibibo'yichako'rsatmalarvatushuntirishberish. Mustaqilkuratsiya		25	30
5.	Talabalarnimashg'ulotningamaliyqisminio'qituvchiyordamidaegallashi (tematik bemorkuratsiyasi)	kasalliktarixi, ishbilarmono'yinlar, klinik vaziyatlimasala	30	40
6.	Tematik bemorni laboratoriya, instrumentaltekshiruvlaridanolingannatijalarnitahlili, differentsial diagnostika, davolashvasog'lomlashtirishrejasinituzish, retseptlaryozishvah.k	klinik-laboratoranjomlarbilanishlash	25	30
7.	Talabalarningo'zlashtirgannazariybilimlarinivaamaliyishnatijalarinimuhokamaqilish, mustahkamlashvamashg'ulotmaqsadigaerishilganlikdarajasinihisobgaolganholdaguruhfaoliyatinibaholash	og'zakiso'rov, test, munozara-bahs, amaliyishnatijalari- nitekshirish	25	30
8.	Ushbu mashg'ulotbo'yichao'qituvchiningxulosasi, harbirtalabafaoliyatini 100-ballik tizimbo'yichabaholashvae'lonqilish. Keyingidarsgatayyorlanishuchuntalabalargavazifaberish (savollarto'plami)	Axborot, mustaqiltayyorlanishuchunsavollar	10	20

9. Tekshiruv savollari

1. Amaliyotdan keyingi o't yo'llari kasalliklari sabablari

2. Amaliyotdan keyingi o't yo'llari kasalliklari patogenezi

4. Amaliyotdan keyingi o't yo'llari kasalliklarini diagnostik usullari, invaziv va kam invaziv usullar roli, kursatma va karshi kursatmalar.

5. Amaliyotdan keyingi o't yo'llari kasalliklarini konservativ davolash uchun ko'rsatmalar.

6. Amaliyotdan keyingi o't yo'llari kasalliklarini xirurgikdavolash uchun ko'rsatmalar.

7. Portal gipertenziya xirurgikdavolashumumiyprintsiplari, profilaktikasi.

10. Tavsiya etilgan adabiyotlar

1. Korolev B.A., Gagushin V.A. - Xirurgiya sirrozov pecheni. - M: Meditsina, 1993 - 160 s.

2. Podimova S.D. - Bolezni pecheni. -M. Meditsina, 1997 - 479 s.

3. Patsiora M.D. Xirurgiya portal`noy gipertenzii. -T.: Meditsina UzSSR, 1984-319 s.

4. Xegglin R. Differentsial`naya diagnostika vnutrennix bolezney. -M. Meditsina, 1997. - 794 s.

5. Rukovodstvo po neotlojnoy xirurgii organov bryushnoy polosti, (pod red. Savel`eva B.C.) -M.: Meditsina, 1986 - 607 s.

6. Skripnichenko D.P. Neotlojnaya xirurgiya bryushnoy polosti. - Kiev: Zdorov`e, 1995 - 350 s.

7. Petrov V.P. Yeryuxin I.A., Shemyakin I.S. Krovotecheniya pri zabolevaniyax pishevaritel`nogo trakta. - M.: Meditsina, 1987-256 s

8. Portal`naya gipertenziya: Metodicheskaya razrabotka k prakticheskim zanyatiyam dlya subordinatorov lechebnogo fakul`teta. - sostaviteli N.X. Shamirzaev, SH.I. Karimov, V.F.

Kim, A.A. Shukurov. - Tashkent, 1989 -60s

9. Karimov SH.I. Kim V.F., Axtaev A.R. Endovaskulyarnaya diagnostika i kateternaya xirurgiya profuznix pishevodnix krovotecheniy u bol`nix s portal`noy gipertenziey.- T. :

Izdatel`stvo imeni Ibn Sini, 1992-139 s

10. Karimov SH.I., Shamirzaev N.X. Subordinatoruchunjarroxlik. 9 bob. Portal gipertenziya (V.F.Kim, S.X. Nazarov). - Samarkand, 291-339 s

Mavzu bo'yicha Internetdagi saytlar:

http://www.tma.tmn.ru/Vestnik

http://medi.ru/doc/83.htm

http://www.rmj.net/index.htm

http://www.consilium-medicum.com/media/refer

http://www.mediasphera.aha.ru

1.

Toshkent-2014