«тасди+лайман»

---

O’ZBЕKISTON RЕSPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA'LIM 

VAZIRLIGI 

 

TЕRMIZ DAVLAT UNIVЕRSITЕTI 

 

PSIXOLOGIYA KAFЕDRASI 

 

 

 

 

 

 

 

 

EKSPЕRIMЕNTAL   

PSIXOLOGIYA  

VA  PRAKTIKUM 

 

 

 

 

 

 

 

Tuzuvchi: k.o`qituvchi Sharafutdinova X.G`. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Termiz-2008 

 

 

 

---

 

 

 

 

 

 

 

 

Ushbu mahruza matni Psixologiya kafеdrasining 2008 yil ___ 

avgust kunidagi 1-yig`ilish qarori bilan tasdiqlangan. 

 

 

Taqrizchilar: dots. B.Sodiqov 

 

 

 

 

 

      pfn T.Jo’raеv 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

KIRISH 

Zamonaviy  psixologiya  fanining  rivojlanishi  shu  jihati  bilan 

xarakterliki,  undagi  ma’lumotlarni  amalda  qo’llash  inson 

faoliyatining turli qirralarini o’z ichiga oladi. Oldingi asrlardan farqli 

jihati ham shundaki bunda akademik fan qiziqishlarini emas, balki 

hayotning  o’zi  fan  oldiga  tadqiqotning  yangi  muammolarini  qo’ya 

boshlaydi.  Agarda  oldin  psixologiya  fani  laboratoriya  va 

kafedralalarda mavhum bilimlarni namoyon etib turgan bo’lsa, endi 

psixologiyaning amaliy jihatlari zudlik bilan rivojlanishiga yuz tutdi. 

M:  mehnat,  injener,  kriminal,  harbiy  psixologiya  shular 

jumlasidandir. 

SHunday qilib psixologiyani ikki sohaga bo’lish mumkin: 

1. Ilmiy;      2. Amaliy 

Har  qandiy  eksperimental  psixologik  tadqiqotlarning  asosiy 

belgilari quyidagilardan iborat bo’ladi. 

1. Muammolarning  mavjudligi,  qachonki  ularning  echimini 

topish ilmiy tadqiqotsiz mumkin emas. 

2. Ilmiy  farazlarning  (gipoteza)  mavjudligi-muammolarning 

echimini  ilmiy  jihatdan  asoslab  berishda  tahminlarning  aniq 

qo’yilishi. 

3. Mavjud farazni tekshirib ko’rishda ilmiy tajribani tayyorlash 

va uni o’tkazish. 

4. Tajribada  erishilgan  natijalarni  matematik  statistika 

asosida taqqoslash. 

Masalan,  1-misol:  Tajribaning  maqsadi:  bola  psixikasining 

jadal rivojlantirishning pedagogik-psixologik jihatlari. 

2-misol: O’qitishning yangi metodlaridan unumli foydalanishni 

tajribada  sinash.  O’quvchi  fanni  o’zlashtirishda  qiyinchiliklarga 

duch kelganda yangicha metodga murojaat qilish. 

Hozirgi  kunda  ta’lim  tarbiya  tizimida  yigit  va  qizlarni 

tarbiyalab ta’lim berishda, ota-onalarni tayyorlashda, mutaxassislar 

tayyorlash  va  ularni  malakasini  oshirishda  qator  muammolar 

mavjud.  Ushbu  muammolarni  tajribada  tadbiq  qilib,  aniq  bir 

tavsiyalar  berish  fan  oldida  turgan  dolzarb  muammolar 

hisoblanadi. 

1  muammo:  Bolalar  va  katta  yoshli  kishilarning  psixologik 

rivojlanishini  jadallashtirish.  Ushbu  muammo  shundan  dalolat 

beradiki,  hali  shu  kunga  qadar  ayrim  kishilar  psixik  rivojlanish 

zaxiralaridan  barcha  unumli  foydalana  olishmayapti.  Ayrimlarda 

ushbu zaxiralar hali o’rganilmagan (L.S.Vigotskiy). 

2 muammo: yosh inqirozlarini aniqlash va bartaraf etish. 

3  muammo:  Rivojlanishda  senzitiv  (jadal)  davrini  diagnostika 

qilish va uni boshqarish. 

---

4 muammo: bolani ta’lim olishda real imkoniyatlarini aniqlash 

va uning keyingi perspektiv  rivojlanishini ta’minlash. 

5  muammo:  O’qituvchi  va  tarbiyachini  kasbiy  psixologik 

jihatdan  tayyorlash  va malakasini oshirish. 

1. Ta’lim  tizimida  zamonaviy  mutaxassis,  ayniqsa  o’qituvchi 

psixologik tayyorgarligi jihatdan qanday bo’lmo\i darkor? 

2. O’qituvchi  faqat  psixologiyani  nazariy  jihatdan  bilishi 

lozimligi yoki amaliy jihatdan ham ma’lumotga ega bo’lishi lozimmi? 

3. Har  qanday  o’qituvchi  ham  amaliyotchi  psixolog  bo’la 

oladimi va boshqalar. 

Ko’rinib  turibdiki  hozirgi  kunda  har  qanday  sohani 

eksperimental psixologik jihatdan tadqiq etish, mavjud muammolar 

echimini  topish, amaliy  jihatdan ko’mak ko’rsatish  psixologiyaning 

oldida  turgan  muhim  vazifalar  hisoblanadi.  Ta’lim  va  tarbiyani 

birgalikda  olib  borish,  yosh  avlodni  har  tomonlama  etuk  qilib 

tarbiyalashda  pedagogik  psixologik  jihatdan  o’rganish  va  shu 

asosda amalga oshirishda eksperimental pedagogik psixologiyaning 

o’rni va roli juda muhim hisoblanadi. 

Ushbu  o’quv  qo’llanmada  eksperimental  psixologik  tadqiqot 

usullari,  ularni  qo’llash  tartibi,  shuningdek  laboratoriya  sharoitida 

olib  borilgan  ba’zi  bir  eksperimental  hususida  mulohazalar 

юritilgan. O’ylaymizki, berilgan ma’lumotlar psixologiyaning amaliy 

jihatlarini  o’rganilishi  va  uning  rivojiga  hissa  qo’shib,  amaliyotchi 

psixologlar tayyorlash uchun muhim ahamiyatga ega.