«tabiyot fanlari» fakultеti «gеografiya va uni o’qitish mеtodikasi» kafеdrasi

Mavzuning dolzarbligi. Xududlarni o‘rganish katta ilmiy, madaniy va ma’rifiy ahamiyatga ega. Chunki, xududlar katta geosiyosiy, iqtisodiy, demografik, ilmiy-madaniy salohiyatga ega bo‘lib, mamlakat va yurtlarning hozirgi kuni va o‘tmishi, tarixi, tasnifi va taqdirini, ularning jahon hamjamiyatidagi o‘rnini xududlar orqali anglash mumkin. Bu maqsadlarni amalga oshirish uchun turli katta-kichik xududlarning ilmiy-texnika va ishlab chiqarish imkoniyatlarini aniqlash, demografik vaziyatni yaxshilash, mehnat resurslaridan unumli foydalanish kabi muammolarni chuqur o‘rganish maqsadga muvofiq. Jamiyat taraqqiyotini belgilovchi omillarni o‘rganuvchi boshqa fanlar qatori iqtisodiy va ijtimoiy geografiya fanining ham xal qilinishi lozim bo‘lgan hozirgi zamon dolzarb muammolari mavjuddir. Ulardan biri ishlab chiqarish kuchlarini oqilona joylashtirishdir.

Ishlab chiqarishni joylashtirish uchun eng avvalo joy, yer, maydon kerak. Biroq, buning uchun har qanday joy ham to‘g‘ri kelavermaydi. Bu esa har bir hududning rivojlanishini geografik omillarini yetarlicha o‘rganib taxlil qilishni taqozo etadi.

Xududlarning iqtisodiy o‘sishni ta’minlashda turli tabiiy, iqtisodiy, ijtimoiy omillar ta’siri katta. Prezident I.A.Karimov bu borada shunday deydi: «O‘zbekistonning hududiy makon xususiyatlari, uning jo‘g‘rofiy o‘rni bizning ichki va tashqi siyosatimizni tanlash va amalga oshirishda katta ahamiyatga ega… O‘zbekiston bugungi kunda qo‘shni davlatlar - Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Turkmaniston va Afg‘oniston o‘rtasida bog‘lovchi xalqa vazifasini o‘taydi. Bularning barchasi respublikaning jahon iqtisodiyotiga integratsiyalashuvi, chet el investitsiyalarini jalb qilish, O‘zbekistonni davlatlar o‘rtasida o‘zaro foydali hamkorlikning, tovarlar va kapital tranzitining o‘ziga xos mintaqaviy markaziga aylantiradi.».¹

Shu o‘rinda biz Toshkent viloyatining iqtisodiy rivojlanishida muhim o‘rin tutuvchi ishlab chiqarishni joylashtirishga ta’sir ko‘rsatuvchi omillarga e’tiborimizni qaratmoqchimiz.