Стресс профилактикаси

СТРЕСС ПРОФИЛАКТИКАСИ
Инсоният ҳамиша ёруғ келажакка интилиб яшаган. У илмий-техника инқилоби натижасида табиатнинг кўплаб сир-асрорларини билиб олди. Бироқ, инсон унинг салбий оқибатлари намоён бўлишига ҳам гувоҳдир. Масалан, транспорт шовқинлари, жисмоний толиқиш, кам ҳаракатчанлик, турли зиддиятли вазиятлар, руҳий-маънавий номукаммаллик, сурункали асабийлик, руҳий зўриқишларга сабаб бўлмоқда. Хасталикларнинг келиб чиқиш сабаблари хилма-хил. Улардан энг асосийси инсоннинг руҳий муаммоларидан бири – СТРЕСС
Стресс (инг. Стресс -сўзидан олинган бўлиб) таранглик, зўриқиш, деган маънони англатади. Ушбу ибора илк бор 1936 йили Канада олими Ганс Селье томонидан киритилган.

• 
  Тарангликнинг кучайиши (хавотирлик);
  
• 
  Стресс ҳолати (қаршилик кўрсатиш);
  
• 
  Ички тарангликнинг сусайиши (толиқиш);
  

Тарангликнинг кучайиши (хавотирлик босқичи)- Бу босқичда инсон организми мобилизацияси бошланади.Нафас олиш тезлашуви, қон босими ошиши, психик ҳолатнинг қўзғалиши намоён бўлади. Инсон эътибори тўлиқ қўзғатувчига йўналтирилади. Шу пайтнинг ўзида инсон ўз-ўзини, хатти-ҳаракатларини, хулқини, сўзларини бошқара олмай қолиши, кузатилади.Организм стрессдан ҳимоялаш механизмларини ишга тушуришни бошлайди. Бу босқичда инсон узоқ тура олмайди, агар организм бу босқични енгиб ўтса, ҳавотирлик босқичи аста секин сўна бошлайди. Агар, аксинча бўлса, стресснинг кейинги босқичи ишга тушади
Қаршилик кўрсатиш босқичи-Стресснинг иккинчи босқичида организм резерв кучларни сафарбар қилади. Организмнинг барча фаолияти катта куч билан ишлашни бошлайди. Бу босқичда вазият икки ҳил йўналишда ривожланиши мумкин: инсон ўта фаоллашиб, ўзида янги ҳаракатларга ва ғояларга куч топади, организм мобилизацияси намоён бўлади ёки аксинча, организм тормозлашиб, пассивлашади, инсон ўз-ўзини йўқотиб қўйиши кузатилади. Стресс ҳолатида инсон хатти-ҳаракатлари унинг индивидуал психик хусусиятларига боғлиқ
Толиқиш босқичи-Агар стресснинг аввалги босқичлари бўлиб ўтса-ю, лекин организмнинг мослашувчанлиги суст бўлса, стресснинг учинчи босқичи – толиқиш юзага келади.Ушбу босқич стресс таъсири узоқ бўлганда кузатилади. Бу босқичда организм заҳирасининг сўниб бориши, заифлашуви кузатилади. Бундай жараёнлар кучли депрессияга ёки организмнинг касалланишига замин яратади.