Sportda elektron ta`limning hamda axborot texnologiyalarining rivojlanish bosqichlari

1-AmaLiy mashg’ulot.


SPORTDA ELEKTRON TA`LIMNING HAMDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARINING RIVOJLANISH BOSQICHLARI.
ANNOTATSIYA: Shaxsiy kompyuterlar tarkibidagi ichki simvollarni tavsiflashni o`rganish. Aniq kodlashtirish tizimini tanlashda qo`yiladigan talablarni o`rganish.
Topshiriq variantlari:

1. 
   Raqamli, alfavit-raqamli ma’lumotlarni qayta ishlash imkoniyatilarini o’rganish.
   
2. 
   Simvollarni kodlashtirishda 8 razryadli baytlardan keng foydalanilanish.
   
3. 
   Sanoq tizimi haqida tushunchaga ega bo’lish.
   
4. 
   Bir sanoq tizimidan boshqasiga o`tish haqida ma’lumotga ega bo’lish.
   
5. 
   Axborotlarni kodlashtirish degan tushunchaga ega bo’lish.
   

Zamonaviy kompyuterlar nafaqat ga ega. Bunday alfavit-raqamli ma’lumotlar o`ztarkibida sonlardan tashqari sintaksis harflarni va matematik simvolllarni, boshqa belgilarni ham o`z ichiga oladi.
Barcha simvollarnin gmajmuasi – mashinaning kirish alfavitini tashkil etadi.
Alfavit-sonli ma’lumotlarni kiritish, qayta ishlash va chiqarish jarayonlari aniq kodlashtirish tizimini tanlashni taqozo etadi.
Alfavit-sonli simvollarni kodlashtirishda 8 razryadli baytlardan keng foydalaniladi. Chunki 8-razryadli baytdan foydalanib 2⁸=256-ta turli simvollarni kodlashtirish mumkin. Bunday imkoniyat zamonaviy kompьyuterlarning to`la alfavitini tavsiflash imkoniyatini beradi.
Zamonaviy kompyuterlarda simvollarni kodlashtirishda ASSII (Amerikada 1963 yilda ishlab chiqilgan ma’lumotlarni ayirboshlovchi standart kod) kodlari qo`llaniladi.
Shaxsiy kompyuterlarda ichki simvollarni ASCII kodlari orqali tavsiflashda ularni kodli jadval ko`rinishida ifodalash qulaydir. Kodli jadval simvollarining shartli belgilanishi, ichki kodli bog’lanish orasidagi moslikni ifodalaydi. Odatda kodlar o`noltilik yoki o`nlik sonlar orqali tasvirlanadi.
Kodli jadval-quyidagi simvollar guruhini tasvirlashi lozim:
- boshqaruvchi simvollar;
- arifmetik amallarning belgilari;
- rakamlar va yozuv belgilari;
- lotin alifbosining xarflari;
- psevdografik simvollar;
- matematik simvollar.

1-jadvalda simvollarning kodlari (ASCII kodlari) keltirilgan. Boshqaruv signallari va o`nli kod simvollari "0"-dan "127"- gacha bo`lgan boshqaruv signallari va unli sonli simvollar ASCII kodlashtirish standartiga mos keladi. ASCII kodlashtirish standarti ASCII-ning asosiy jadvali hisoblanib, simvollarni kodlashda atiga 7-tabit ishlatiladi.

Jadvalda boshqaruvchi deb nomlanadigan boshlang’ich 32ta (0-31) kod keltirilmagan. Bukodlar ma’lumotlarni printerlarga chiqaruvchi maxsus vazifalarni bajaruvchi signallarni tasvirlashda, shuningdek signallarni modemlar orqali aloqa tarmoqlariga uzatishda ishlatiladi.
ASCII kodlarining asosiy jadvalidan ko`rinib turibdiki, 32 dan 127 gacha bo`lgan o`nli kodlar – belgilar to`plamini, arifmetik amallarni, raqamlarni hamda lotin alifbosining harflarini kodlashtirish uchun xizmat qiladi. Jadvalning qolgan qismi (128 dan 255 gacha bo`lgan o`nli kodlar) ASCII standartining imkoniyatlarini oshiradi. Ular kompyuterni turli modellari uchun o`zgarishi mumkin. Jadvalning bu ikkinchi qismida simvollarni kodlashtirish uchun 8 bitdan foydalaniladi. U asosan milliy alifbolar, psevdo grafikli, matematik vaboshqa ko`rinishli simvollarni kodlashtirish imkonini beradi.