Sнovot tuman xalq ta’limi muassasalari faoliyаtini

SНOVOT TUMAN XALQ TA’LIMI MUASSASALARI FAOLIYАTINI

METODIK TA’MINLASН VA

TASНKIL ETISН BO’LIMIGA

QARASНLI 14 – UMUMIY

O’RTA TA’LIM MAKTABINING

GEOGRAFIYA FANI O’QITUVCHISI DOʻSCHANOV JOʻRABEKNING 8-SINFIDA “BUXORA- NAVOIY IQTISODIY RAYONI ” MAVZUSIDA O`TKAZILGAN OCHIQ

DARS ISHLANMASI



2016-2017- YIL

Mavzu : Buxoro Navoiy iqtisodiy geografik rayoni.

Darsning maqsadi :

Ta’limiy: o’quvchilarda Buxoro –Navoiy iqtisodiy geografik rayonini geografik o’rni tabiiy sharoiti mineral boyliklari sanoati qishloq xo’jaligi xaqida bilim va ko’nikmalarni shakillantirish.

Tarbiyaviy: o’quvchilarda mustaqil fikr yuritish olgan bilimlarini xayot bilan bog’iay olish estetik did ahloqiy sifatlarini kasb hunarga bo’lgan qiziqishlarini tarkib toptirish o’z yurtiga faxr va ishoch xissini uyg’otish.

Rivonlantiruvchi: o’rganilgan mavzulardan asosiy tushunchalarni ajrata olish fikrlash doirasini kengaytirish.

Dars jixozi: O’zbekistonning tabiiy siyosiy –ma’muriy va iqtisodiy xaritalari.

Texnik vositalar:

Dars turi: munozara noan’anaviy

Dars metodi: aqliy hujum darslik bilan ishlash guruhlar bilan ishlash

Dars rejasi:

1.O’qituvchi kirish so’zi.( 2 daqiqa)

2. Guruxlarga bo’lish .( 2 daqiqa)

3. Biz bilgan bilimlar.( 5 daqiqa)

4. Yangi bilimlarni o’rganish.( 8 daqiqa)

5. Guruhlar tagdimoti.( 7 daqiqa)

6. Krasvort echish.( 5 daqiqa)

7. Mavzuni mustahkamlash.( 5 daqiqa)

8. O’quvchilarni baholash.( 3 daqiqa)

9. Uy vazifasi berish.( 2 daqiqa)

1. Tahskiliy qism. Salomlashish.Davomatni aniqlash.

O’quvchilar bugungu kun ob-havosi va atrof muhitdagi tabiiy geografik o’zgarishlarni sharxlab beradilar iqtisodiy,siyosiy yangiliklarni aytdi.

2.Asosiy qism.Guruhlash.

1.Beruniy guruhi

2. Al Buxoriy guruhi

3.Ibn Sino guruhi

Darsning maqsadi va tartibi bilan tanishishtirish.Qoidalar ishlab chiqiladi.

Oltin qoidalar

-Intizom

-o’zaro hurmat

-faollik

-vaqtga rioya qilish

Aqlli va mantiqiy fikr bildirish.

-to’g’ri javob uchun rag’bat

Har bir to’g’ri javob uchun kartochkalardan berib boriladi.

O’qituvchi:Aziz o’quvchilar biz siz bilan O’zbekiston Respublikasining iqtisodiy geografik rayonlari bilan tanishib kelyapmiz.Oldingi darsimizda Samarqand iqtisodiy rayoni haqida suhbatlashgan edik.Hozir har bir guruhga shu mavzu bo’yicha alohida topshiriq beriladi.

Guruhlarda ishlash.

I.Beruniy guruhi:

a) Bugungi kunda O’zbekiston qancha davlat bilan tashqi savdo olib bormoqda.

b) O’zbekistondagi eng katta oltin noni qaysi.

v) Sirdaryo GRESI qaysi iqtisodiy rayonda joylashgan.

g) “Sitoraiy mohi xosa”,”Miroqi” dam olish maskanlari qaysi viloyatda joylashgan.

II.Al Buxoriy guruhi:

a)Magistiral nima?

b) Mamlakatimizda elewktrlashtirilgan temir yo’llar qancha km?

v) Qimmat baho metallarga nimalar kiradi?

g)O’rta asr shoir va olimlari Samarqandni nima deb ulug’laganlar.

III. Ibn Sino guruhi:

a) Samarqand iqtisodiy geografik rayoni maydoni qanchaga teng?

b) Zomin sanatoriyasi qaysi viloyatda joylashgan?

v) Samarqand viloyatidagi Urgut tumani nima yetishtirishga ixtisoslashgan.

g) Urbanizatsiya nima ,

Guruhlar bajargan ishlar ko’zdan kechiriladi.O’qituvchi to’g’ri javob bergan o’quvchilar rag’batlantiriladi.

Yangi mavzu tushuntiriladi.

Bu iqtisodiy geografik rayon Buxoro va Navoiy viloyatlari hududidan iborat.Maydonining kattaligi jihatdan Quyi Amudaryo iqtisodiy rayonidan keyinda turadi.Uning hududi respublikadagi to’rtta iqtisodiy rayonga va Qozog’istonbilan Turkmaniston respublikalariga tutashib turadi.Bularni barcha turdagi tronspoirt o’zaro bog’laydi.

Maydonining 90 foizi tekislik (Qizilqum cho’li)dan iborat.U qorako’lchilik uchun ahamiyatlidir.Tekislik markazi Tomditog’ (eng baland cho’qqisi 922 m), Bo’kantog’,Ovmizatog’,Quljoqtog’ qad ko’tarib turadi.Tekislikning sharqida Nurota,Oqtog’,Qoratog’larning g’arbiy qismi joylashgan.Bular ham iqtisodiyotda muayyan ahamiyat kasb etadi.

Suv muammosini hal qilish uchun Zarafshonning o’rta qismida Quyimozor suv ombori,Amu-Qorako’l va Amu-Buxora mashina kanallari ishga tushirilgan.Suvni 64 metr ballanddagi bu kanallarga qudratli nasoslar ko’tarib beradi.Suvomborga va undan kanallar orqali Buxoro vohasini sug’orishga sarflanadi.

Buxoro-Navoiy iqtisodiy geografik rayonida xilma-xil mineral boyliklarko’p.Jumladan Gazli,Uchqir,Qoravulbozor,Sortosh tabiiy gaz konlari,Kogon yaqinida neftkoni,Muruntov oltin koni,nodir metal,tuzlar,oltingurgut konlari,qurilish materiallari va mineral bo’yoq konlari mavjud.Bu boyliklar iqtisodiy geografik rayonda energetika,rangli metallurgiya,kimyo hamda qurilish materiallari sanoatlarini rivojlantirish uchun baza hisoblanadi.

Buxoro-Navoiy iqtisodiy geografik rayonida agrosanoat majmui tarkib topib bormoqda.Sanoat ko’p tarmoqlidir.Uning energetika,rangli metallurgiya,neftni qayta ishlash,gaz-kimyo,neft kimyosi,qurilish,yengil va oziq-ovqat kabi tarmoqlari jadal rivojlanmoqda.Qoravulbozor shahrida yilliga 5 mln tonna neftni qayta ishlaydigan korxonaning ishga tushirilishi rayonda iqtisodiyotning yangi sohasini vujudga keltirmoqda.

Iqtisodiy geografik rayon hosil etilayotgan удкулек energiya miqdoriga ko’ra Toshkent va Mirzacho’l iqtisodiy geografik rayonlaridan keyin uchinchi o’rinda turadi.

Yangi mavzu bo’yicha guruhlar bir birlarigasavollar beradilar.

1.Buxoro – Navoiy iqtisodiy rayoni qaysi viloyatlardan tashkil topgan?

2.Iqtisodiy rayon maydoni qanchaga teng?

3.Maydonining kattaligi jihatdan qaysi iqtisodiy rayondan keyin 2-o’rinda turadi?

4.Maydoning qancha foizi tekisliklardan iborat?

5.Iqtisodiy rayon iqlimi qanday?

6.Suv muamosini hal qilish uchun qaysi suv omborlari qurilmoqda?

7.Rayonda qanday foydali qazilma konlari bor.

8.Mustaqillik yillarida Qoravulbozorda qanday zavod qurildi.

O’quvchilarni baholash

Dars yakunida guruhlar to’plagan ballar e’lon qilinadi.

Uyga vazifa: mavzuni o’qib kelish