Sistemaning inertsiya momentlari. Inertsiya kmomentlarining umumiy formulalari. Inertsiya bosh o’qlarining hususiyatlari. Nuqtaning markaziy kuch ta’siridagi harakati



Download 211,96 Kb.
bet1/2
Sana15.04.2022
Hajmi211,96 Kb.
#554048
  1   2
Bog'liq
Sistemaning inertsiya momentlari


Sistemaning inertsiya momentlari. Inertsiya kmomentlarining umumiy formulalari. Inertsiya bosh o’qlarining hususiyatlari. Nuqtaning markaziy kuch ta’siridagi harakati
Jismlarning aylanma harakati deb shunday harakatga aytiladiki, bunda jismning barcha nuqtalari markazlari bir to‘g‘ri chiziqda yotadigan aylanalar chizadi, bu to‘g‘ri chiziq aylanish o‘qi deyiladi.
Aylanma harakatni tavsiflash uchun quyidagi tushunchalar kiritiladi:
1.Aylanish davri - bir marta to‘la aylanish uchun ketgan vaqt.
2.Aylanish chastotasi - vaqt birligidagi aylanishlar soni
. (1)
3. Radius vektorning burilish burchagi .
4.Burchak tezlik
. (2)
5.Burchak tezlanish
. (3)
Aylanma harakat uchun kiritilgan bu kattaliklarning qulay­ligi shundaki, ular jismning barcha nuqtalari uchun bir xildir.
Aylanma va chiziqli harakatni tavsiflovchi kattaliklar orasida quyidagi bog‘lanish mavjud.
Chiziqli siljish
, (4)
bu yerda - aylanish radiusi.
Chiziqli tezlik
. (5)
Tangensial tezlanish
. (6)
Normal tezlanish
. (7)
Burchak tezlikning o‘zgarishi kuch momentining ta’siriga bog‘liq. Kuch momenti son jihatdan kuchning yelkaga ko‘paytmasiga teng
.
Kuch yelkasi deb (O) aylanish markazidan kuch ta’sir qila­yot­gan chiziqqacha bo‘lgan eng qisqa masofaga aytiladi (1-rasm). Kuch yelkasi ( ) ni radius-vektor ( ) orqali ifodalasak:
bundan:
.
Vektor ko‘rinishda yozsak . (8)
Kuch momenti vektori ( )ning yo‘nalishi ( ) va ( ) ning yo‘nalishlari bilan o‘ng vint qoidasi asosida bog‘langan. massali moddiy nuqta uchun Nyutonning ikkinchi qonuni tenglamasini yozib, chiziqli va aylanma harakat kattaliklari ora­si­dagi bog‘lanishdan foydalansak, quyidagi ifodani olamiz

. (9)
Bu yerda skalyar kattalik bo‘lib, moddiy nuqtaning aylanish o‘qiga nisbatan inersiya momenti deyiladi.
Jismning barcha nuqtalari­ning aylanish o‘qiga nisbatan inersiya momentlari yig‘indisi
(10)
qattiq jismning inersiya momenti deyiladi.
(9) formulani vektor ko‘rinishida quyidagicha yozish mumkin
. (11)
Jismga qo‘yilgan barcha kuchlarning aylanish o‘qiga nisbatan natijalovchi kuch momenti jismning shu o‘qqa nisbatan inersiya momentini burchak tezlanishga ko‘paytmasiga teng. Bu aylanma harakat uchun dinamikaning asosiy qonuni (Nyutonning ikkinchi qonuni) ta’rifi hisoblanadi. Bundan inersiya momenti jismning inertlik o‘lchovi ekanligi kelib chiqadi, ya’ni aylanma harakatda massa rolini o‘ynaydi. Inersiya momenti jism massasining aylanish o‘qiga nisbatan qan­day taqsimlanganligiga bog‘liq. O‘qdan uzoqda joylash­gan nuq­talarning yig‘indiga qo‘shgan hissasi o‘qqa yaqin joylashgan nuqtalarga nisbatan kattaroq bo‘ladi. Jism inersiya momentining qiymati jismning shakliga, o‘lchamlariga, massa­siga va aylanish o‘qiga nisbatan qanday joylashganligiga bog‘liq.
Og‘irlik markazidan o‘tmagan o‘qqa nis­batan jismning inersiya momenti (2-rasm) Shteyner teoremasi orqali aniqla­nadi: jismning og‘irlik markazidan o‘tmagan istal­gan aylanish o‘qiga nisbatan inersiya momenti shu o‘qqa parallel bo‘lgan, og‘ir­lik markazidan o‘tuvchi o‘qqa nisbatan inersiya momenti va jism mas­sa­si bilan og‘irlik markazidan aylanish o‘qigacha masofa (o‘qlar orasidagi masofa) kvadratining ko‘paytmasi yig‘indisiga teng
. (12)

Download 211,96 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish